biologie HV1 H2 werkboek

Kies uit: reproductie - zelforganisatie - zelfregulatie. De bloemen, vruchten en zaden van een plant spelen een belangrijke rol bij de

reproductie.

Bij tomaten eet je de ... ?

vrucht

Beantwoord de volgende vragen. Gebruik daarbij afbeelding 17 van je handboek. In het schema van de afbeelding zie je een onderzoek. Wat is de probleemstelling die hoort bij dit onderzoek? Kunnen stengels

water met opgeloste stoffen vervoeren?

Kies uit: reproductie - zelforganisatie - zelfregulatie. Dat het worteltje in de bodem groeit en dat de zaadlobben boven de grond komen, is een voorbeeld van

zelforganisatie

Kies uit: reproductie - zelforganisatie - zelfregulatie. Het opnemen van water door de wortels

zelfregulatie

Welke drie functies van wortels zijn in de tekst in je handboek behandeld?

- Wortels nemen water met voedingsstoffen op. - Wortels zorgen ervoor dat de plant stevig in de bodem blijft staan. - Wortels slaan reservestoffen op.

Welke stadia van de levenscyclus van de plant In afbeelding 3 (handboek blz 41) kom je niet tegen op een teeltbedrijf geef de tekeningnummers

1, 2, 3, 4 en 5.

Waaraan kun je zien hoeveel een tak het afgelopen jaar is gegroeid?

Aan de afstand tussen het laatste ringlitteken en de eindknop

Slapende knoppen worden ook wel overlevingsknoppen genoemd. Leg dit uit.

Als andere knoppen worden beschadigd of afgeknipt, kan de struik of boom door de slapende knoppen toch weer uitlopen en verder groeien. De plant kan zo overleven.

Wanneer noemen we een plant een voedingsgewas?

Als mensen delen van de plant gebruiken als voedsel.

Tommy heeft drie kiemplantjes die uit zijn zaadjes zijn gegroeid, verspeend in een groter pot. Hij geeft zijn plantjes flink water. De plantjes groeien goed en leveren uiteindelijk lekkere tomaatjes op. Hij vindt het zo leuk dat hij het nog een keer doet. Als de kiemplantjes groot genoeg zijn, verspeent hij ze en gebruikt hierbij dezelfde bakjes met aarde als de eerste keer. Er zit nog voldoende grond in. Toch groeien de plantjes nu niet meer zo goed. Hoe komt het dat de plantjes de tweede keer niet meer zo goed groeien?

Bij de tweede keer zitten er minder voedingsstoffen in de grond, doordat de eerste tomatenplanten die Tommy heeft gekweekt veel voedingsstoffen uit de grond opgenomen hebben.

Het broertje van Tommy wil ook tomatenplantjes kweken. Hij doet in een bakje een handjevol zaadjes. Al gauw staat het hele bakje vol met kiemplantjes. Tommy legt uit dat hij de plantjes moet overzetten in een andere pot, omdat de plantjes te dicht op elkaar groeien. Tommy's broertje trekt een paar kiemplantjes uit de bak en doet ze in aparte bakjes met verse grond. De volgende dag blijken deze plantjes echter slap te hangen en ook water geven helpt niet. Waardoor zijn de plantjes slap gaan hangen en gaan ze uiteindelijk dood?

Bij het uit de grond trekken van de kiemplantjes zijn de wortelharen beschadigd, waardoor de plantjes geen water met voedingsstoffen meer kunnen opnemen.

In de afbeelding 17 (van je handboek) staat de hypothese die hoort bij dit onderzoek, er niet bij geschreven. Noem een voorbeeld van een hypothese die bij dit onderzoek past.

Bijvoorbeeld: stengels vervoeren water met opgeloste stoffen

Organismen bezitten eigenschappen waardoor ze zich kunnen aanpassen aan de omgeving waarin ze leven. In afbeelding 3 (werkboek blz 41) zie je een boom in de winter. Welke eigenschap heeft de boom om in de winter te kunnen overleven? Leg ook uit hoe deze eigenschap de overlevingskans van de boom vergroot

De boom laat in de herfst zijn bladeren vallen. Hierdoor verdampt er minder water en droogt de plant niet uit.

Afbeelding 17 (werkboek blz 56) is een artikel over de perenbladvlo. In de knop van een perentak zitten ook eetbare delen. De larven van de perenbladvlo eten deze delen niet. Leg uit waardoor dit waarschijnlijk wordt veroorzaakt.

De knop van een perentak wordt beschermd door knopschubben.

In afbeelding 7 (werkboek blz 44) is een deel van een artikel opgenomen over de teelt van tomaten. Op de foto bij het artikel is met een pijl een deel van de tomatenplant aangegeven die bij het dieven verwijderd wordt. Hoe heet het deel van de stengel waaruit dit deel is ontstaan?

De okselknop.

Waaraan kun je zien dat de stengel in de afbeelding opgeloste stoffen vervoert?

De witte bloem is door de rode kleurstof uit de reageerbuis rood gekleurd. De opgeloste kleurstof is dus door de stengel vervoerd.

3 Noem drie bomen die in de herfst hun bladeren niet laten vallen.

Den, spar, taxus.

Waardoor kan deze plant weer snel nieuwe balderen maken na de winter?

Deze plant kan snel weer nieuwe bladeren maken, doordat de knol reservevoedsel bevat dat gebruikt kan worden om nieuwe bladeren te maken.

Wat zou de oorzaak geweest kunnen zijn van het zwarte deel dat met P is aangegeven?

Dit zou door een bosbrand gekomen kunnen zijn.

Als je in een tuincentrum een jonge boom koopt, zit er een kluit aan. De kluit bestaat uit de wortels met de aarde er nog omheen (zie afbeelding 6 blz 42 werkboek). Leg uit dat een boom met een kluit eraan beter in leven blijft dan een boom die zonder kluit uit de bodem is gehaald.

Door de kluit worden de wortelharen niet beschadigd, waardoor de kans groter is dat de boom na het inplanten in leven blijft.

Als een blad afvalt, ontstaat er een wondje aan de boom. Bacteriën en schimmels kunnen hierdoor gemakkelijk een boom binnendringen. Hoe beschermt de boom zich hiertegen?

Door de vorming van een kurklaagje (bladlitteken) dat de wond afdekt.

Leg uit dat fotosynthese voor mensen belangrijk is

Door fotosynthese kunnen planten groeien en vervolgens als voedsel voor mensen dienen of eerst als voedsel voor dieren die mensen dan kunnen eten. Ook ontstaat bij de fotosynthese zuurstof, waardoor de zuurstof in de lucht niet opraakt.

Welk voordeel heeft het voor de kweker om in plaats van gloeilampen led-lampen te gebruiken?

Door led-lampen te gebruiken, houdt de kweker meer elektriciteit over die hij kan leveren aan een elektriciteitsmaatschappij.

In afbeelding 5 (werkboek blz 42) zie je een acacia. Er bestaan veel verschillende soorten acacia's. Veel acacia's groeien in droge gebieden. Heeft een acacia die in een droge omgeving groeit lange wortels of juist korte? Leg je antwoord uit.

Een acacia die in een droge omgeving groeit, heeft lange wortels. In een droog milieu zit het water diep in de grond en dus heeft de acacia lange wortels nodig om bij water te komen.

Wat doet een kweekbedrijf?

Een kweekbedrijf kweekt uit zaad kiemplantjes. Het bedrijf verkoopt de kiemplantjes aan teeltbedrijven

Hoe ontstaat een ringlitteken?

Een ringlitteken ontstaat door het afvallen van de knopschubben, als een eindknop in het voorjaar uitloopt.

Is een tomatenplant een kruidachtige of houtachtige plant? Leg je antwoord uit.

Een tomatenplant is een kruidachtige plant, want als een tomatenplant geen water krijgt, gaat hij slap hangen.

Waaruit bestaat een wortelstelsel?

Een wortelstelsel bestaat uit alle wortels van een plant samen.

Geven ze zuurstof af? overdag Bladeren Rijpe tomaten Stengels Wortels

Geven ze zuurstof af? overdag Bladeren nee Rijpe tomaten nee Stengels nee Wortels nee

Welke stoffen ontstaan bij de fotosynthese?

Glucose en zuurstof.

In afbeelding 4 (blz 41 werkboek) zie je een foto van een suikerbiet. Suikerbieten vormen grote knollen die in de herfst geoogst worden. Van de suikerbieten wordt suiker gemaakt. Soms blijft er tijdens het oogsten aan de rand van de akker een plant staan. Wat gebeurt er in de winter met het blad van deze plant?

Het blad sterft af

Waterplanten zorgen voor een groot deel van de zuurstofproductie op aarde (zie afbeelding 12 werkboek blz 49). Bekijk de afbeelding van de wereldbol en leg uit wat hiervan een oorzaak kan zijn

Het grootste deel van het oppervlak van de aarde is bedekt met (oceaan) water met hierin veel waterplanten. Waterplanten kunnen door middel van fotosynthese zuurstof produceren. Voor fotosynthese is water, licht en koolstofdioxide nodig. Het wateroppervlak ontvangt het grootste deel van het zonlicht. Water (met daarin koolstofdioxide) is overvloedig aanwezig. Hierdoor zorgen waterplanten voor een groot deel van de zuurstofproductie.

Hoe heet het deel van de stengel waaraan een touw wordt vastgemaakt om de plant op te binden?

Het lid

In de conclusie van de afbeelding staat dat stengels water met opgeloste stoffen vervoeren. Waaraan kun je zien dat de stengel in de afbeelding water heeft vervoerd?

Het vloeistofniveau is in de reageerbuis met de anjer na enkele dagen gedaald. Het water kan niet uit de reageerbuis zijn verdampt, omdat er een laag je olie op ligt. Uit de reageerbuis zonder anjer blijkt ook dat het water niet uit de reageerbuis is verdampt. Het water moet dus door de stengel zijn vervoerd.

Wat had Tommy kunnen doen om ervoor te zorgen dat de tomatenplantjes de tweede keer ook zo goed waren gegroeid?

Hij had nieuwe grond kunnen gebruiken of de plantjes mest kunnen geven.

In sommige jaren valt er weinig regen en in andere juist veel. Verwacht je dat een jaarring in een regenachtig jaar breed of juist smal zal zijn?

In een regenachtig jaar zal een jaarring breed zijn. Als het veel regent, kan een boom veel water vervoeren en groeit de boom goed.

In afbeelding 9 (blz 45 werkboek) is een deel van de jaarringen van een boom te zien. De beide kanten van het stuk zijn met L en R aangegeven. Welke kant ligt het dichtst bij de buitenkant van de boom?

Kant R , want iedere ring eindigt met een scherpe overgang. Het volgende jaar begint weer met een lichte ring die donkerder wordt.

Lees het artikel over dendrochronologie (zie afbeelding 10, blz 45 werkboek). Vroeger schilderde men vaak op houten panelen. Leg uit hoe men met behulp van dendrochronologie vervalste schilderijen heeft kunnen ontdekken.

Met behulp van dendrochronologie kan men de ouderdom achterhalen van het stuk hout waarop is geschilderd. Als het stuk hout jonger is dan het sterfjaar van de schilder, kan een vervalsing aan het licht komen.

De volgende tekst is een stukje uit een interview met een tomatenteler. 'Wij hebben voor onze tomatenkas een zogenoemde WKK-installatie (warmtekrachtkoppeling). Deze gasgeneratoren leveren warmte, elektriciteit en koolstofdioxide. De warmte en het koolstofdioxide gebruiken we in de kassen voor de groei van de plant. De elektriciteit die ontstaat, gebruiken we voor de verlichting en als we energie over hebben, leveren we aan een electriciteitsmaatschappij. Tuinders zijn dus vaak ook energieleveranciers.' Welke drie groeifactoren kan de tomatenteler met de WKK (warmtekrachtkoppeling) regelen?

Met de WKK kan de tomatenteler de temperatuur, de hoeveelheid koolstofdioxide en de hoeveelheid licht in de kas regelen

In afbeelding 8 (blz 44 werkboek) is een dwarsdoorsnede van een stam van een boom getekend. Hoe oud is deze boom minstens geworden?

Minstens 18 jaar.

Waarom worden in een kas met led-verlichting alleen blauwe en rode led-lampen gebruikt en geen groene led-lampen?

Omdat planten groen licht niet gebruiken, maar weerkaatsen.

Ontstaat er glucose overdag? Bladeren Rijpe tomaten Stengels Wortels

Ontstaat er glucose overdag? Bladeren ja Rijpe tomaten nee Stengels ja Wortels nee

Ontstaat er glucose s Nachts? Bladeren Rijpe tomaten Stengels Wortels

Ontstaat er glucose s Nachts? Bladeren nee Rijpe tomaten nee Stengels nee Wortels nee

Ontvangen ze overdag licht? Bladeren Rijpe tomaten Stengels Wortels

Ontvangen ze overdag licht? Bladeren nee Rijpe tomaten nee Stengels nee Wortels ja

In thema 1 Wat is biologie? heb je geleerd dat evolutie een hoofdthema van de biologie is. Bij het kweken van gewassen speelt evolutie een belangrijke rol. Van welke eigenschap van organismen maken kwekers gebruik bij het ontwikkelen van nieuwe variëteiten van een gewas?

Van de eigenschap dat er tussen individuen van een soort verschillen bestaan (er is variatie).

Voor welk proces in de tomatenplanten is de hoeveelheid koolstofdioxide in de kas belangrijk?

Voor de fotosynthese

In het voorjaar groeien aan bomen die hun bladeren hebben laten vallen nieuwe bladeren. Leg uit dat het dan belangrijk is dat de vaten groot zijn

Voor het ontstaan van nieuwe bladeren zijn veel voedingsstoffen en is veel water nodig

Behalve als voedingsgewas gebruiken mensen delen van planten ook voor andere doeleinden. Noem andere doeleinden waarvoor mensen planten gebruiken.

Voorbeelden: - als bouwmateriaal (bamboe) - om kleding van te maken; (katoen) - om olie van te maken (lijnzaad)

Welke stoffen moet een plant opnemen voor de fotosynthese?

Water en koolstofdioxide.

De resultaten van het onderzoek uit het schema in afbeelding 13 (werkboek blz 51) leverden een duidelijke conclusie op. In het schema ontbreekt een aantal resultaten. Het aantal belletjes per minuut is namelijk niet overal ingevuld. Schrijf in het schema de ontbrekende resultaten op die passen bij de conclusie. Gebruik de volgende getallen: 4 -10 - 15

Weersomstand./ # bellen p minuut Zwaarbewolkt /4 Lichtbewolkt / 10 Zonnig / 15 Halfbewolkt / 7

Bij radijs eet je de .... ?

Wortel

Zijn ze groen? Bladeren Rijpe tomaten Stengels Wortels

Zijn ze groen? Bladeren Ja Rijpe tomaten nee Stengels ja Wortels Nee

In afbeelding 13 (werkboek blz 51) staat een onderzoek naar de invloed van de lichtsterkte op de fotosynthese van waterplanten. In het schema lees je dat uit de waterplant belletjes opstijgen. Uit welk gas bestaan deze belletjes vooral?

Zuurstof

Bij prei eet je de .... ?

bladeren

In afbeelding 19 (blz 58 werkboek) is een gekartelde bladrand schematisch getekend. (gekarteld) Wat zijn de andere soorten van bladrand?

gezaagd gelobt getand gaaf