Íslenska - Lokapróf
Frásagnaraðferðir
- 1. persónu frásögn "ég" - 3. persónu frásögn, sögumaður með takmarkaða vitneskju. - 3. persónu frásögn, alvitur sögumaður. - 3. persónu frásögn, hlutlæg frásögn. Sjáum ekki í huga neinnar persóna.
Þríliður (bragliður
1 þungt og tvö létt atkvæði ( - u u)
Bygging sagna
1. Kynning 2. Flækja/átök 3. Ris 4. Lausn
Bygging efnisgreinar
1. Lykilsetning 2. Nánari útskýring 3. Loka niðurstöður
Beinar og óbeinar persónulýsingar
Bein: sögumaður lýsir persónu Óbeinar: persóna lýsir sjálfum sér eða öðrum sögupersónum.
Persónugerving
Dauðum hlutum gefnir mannlegir eiginleikar t.d. Sólin brosir blítt.
Andlag
Fallorð sem stendur alltaf í aukafalli og með áhrifssögn. Þolandinn í setningunni. t.d. Guðjón á SON, borðaðiru MATINN
Sagnfylling
Fallorð í nefnifalli stendur með áhrifslausri sögn og útskýrir frumlagið nánar. t.d. Krakkarnir(frl) eru(us) duglegir(sf)
Háð
(kaldhæðni) annað sagt en raunverulega er átt við
Frumlagsígildi
Frumlag í aukafalli
Viðlíking
Fyrirbærum líkt við annað með samanburðaorðum t.d. ljósastaurinn er eins/sem og/ líkt og hundur.
Innri og Ytri tími
Innri: Sá timidity's sem líður innan sögunnar. Ytri: dagatalstími t.d. nútíminn, 23. Mag 1989.
Karlrím og Kvenrím
Karlrím: Eitt atkvæði og lítill stafur (a) Kvenrím: Tvö atkvæði og stór stafur (B)
Hlutgerving
Lifandi verur óáþreifanleg fyrirbæri fá eiginleika hlutar t.d. Sunneva er opin bók. Sólin er ljósapera.
Atviksliður
Lýsir nánar (mjög, vel, ekki, þarna) t.d. Kári er MJÖG góður nemandi.
Ýkjur
Meira sagt en stendur til t.d. ég er að dreapast úr leiðindum.
Úrdráttur
Minna sagt en efni standa til t.d. þú ert nú ekki svo vitlaus.
Innrím/Miðrím
Rím í miðjum setningum
Forsetningarliður
Stýrir fallorði t.d. Stúlkan les Í bókinni
Andstæður
Svart og hvítt Feitur og mjór Stór og lítill Sæt og ljót
Stuðlar og höfuðstafir
Sérhljóðar: allir sérhljóðar stuðla saman (t.d. AEI eða ÚÖE) Samhljóðar: þurfa að vera sömu samhljóðar til að geta stuðlað saman (t.d. sss, kkk eða ttt)
Hálfrím
Sérhljóðs hálfrím: t.d. rEIður, fEIgur Skothent hálfrím: t.d. laND, gruND
Umsögn
Sögn í persónuhætti, aðalsögn setningarinnar.
Setning
Telja so.
Frumlag
Táknar gerandann í setningunni. T.d. Bíllinn er fallegur Hver er fallegur? BÍLLINN
Allegoría
Táknsaga (annað sagt en er meint) t.d. kannski hata ég sunnevu og skrifa..... ég hata alla fiska, þessi ein i fiskur sem er svo fyrir mér það er mjög pirrandi.
Vísun
Vísað til einhvers fyrir utan verkið t.d. mikið rétt en þeim var ég verst er ég unni mest.
Runurím
endarím í fleirri en tveimur línum í röð .........senda- .........lenda- .........benda- .........niður
Myndhverfing
fyrirbærum líkt saman án samanburðaorða t.d. maðurinn er asni, blaðran er ljót
Forliður (bragliður)
letterboxed atkvæði fremst í línu ( u )
Endurtekningar
org er endurtekið 2x eða oftar
Bein mynd
raunsönn mynd/ myndræn lýsing (sagt hreint og beint út)
Endarím
rím í enda setninga ...............henda- ...............benda-
Víxlrím
rím í enda setninga í annað hvorri línu ................... hoppa- ...................hindra ...................skoppa-
Þversögn
staðhæfing sem felur í sér mótsögn t.d. því ekkert er til nema aðeins það sem ekki er til.
Tákn
t.d. giftingarhringur=ást hjónaband.
Málsgrein
telja punkta
Forklifun
Þegar að tvær eða fleiri línur byrja á sama orði
Bakklifun
Þegar að tvær eða fleiri línur enda á sama orði
Rammaklifun
Þegar fyrsta og seinasta lína í ljóði er alveg eins. t.d. Ríðum heim til Hóla Pabba kné er klárinn minn Kistill mamma Fálkur þinn Ríðum heim til Hóla.
Ósamsett umsögn
Þegar tvö so. í setningu passa ekki saman. t.d. Strákurinn staff, hann langaði heim. svaf-langaði.
Samsettt umsögn
Þegar tvö so. í setningu passa saman. t.d. Hann hafði hlakkað til allan daginn. haft-hlakkað
Veggjað rím (þrírím)
Þrjú atkvæði
Stúfur (bragliður)
þungt atkvæði aftast í línu ( - )
Tvíliður (bragliður)
þungt og létt atkvæði ( - u )
Sonnetta
14 línur
Hæka
3 línur
Ferskeytla
4 línur - aBaB (skoða rím)
Hringhenda
4 línur - aBaB + miðrím
Samhenda
4 línur - aaaa (skoða rím)
Stafhenda
4 línur - aabb (skoða rím)
Limra
5 línur
Ljóðaháttur
6 línur
Fornyrðislag
8 línur
Einkunn
Getur verið í hvaða falli sem er en stendur ávalt við hliðin á fallorði. t.d. LITLA stúlkan les bók, Katla SNORRADÓTTIR er best.
Tengiliður
Hver einasta samtenging t.d. er, og, sem o.fl.
Náttúrulegt og félagslegt umhverfi
Náttúrulegt: umhverfi, hvar gerist sagan? t.d. sveit, borg, útlöndum. Félagslegt: umhverfi, persóna, aldur, fjölskylda o.fl.
Gervifrumlag
Orð sem tekur stöðu venjulegs frumlags og hverfur ef setningunni er breytt í já/nei spurningu. t.d. ÞAÐ hefur ringt í nótt-->Hefur ringt í nótt?
Breytt endurtekning
Samheiti t.d. sæt, falleg - gamall, aldraður
Aukasetning
Segir ekki fulla hugsun Fallsetning: tengjast með að/hvort Tilvísunarsetning: tengjast með sem Atvikssetningar: allar aðrar samtengingar (og, oft, þegar o.fl.)
Aðalsetning
Segir fulla hugsun
Gnýstuðlar
Sk-Sp-St Aðeins þessir stuðla saman og bara ein tegund í einu (t.d. sksksk, spspsp eða ststst)