mgr ogólne

21. INFLACJA & JEJ RODZAJE.

- proces wzrostu przeciętnego poziomu cen w gospodarce. Skutkiem jest spadek siły nabywczej pieniądza krajowego. Przeciwnym zjawiskiem jest deflacja. Przyczyny inflacji: - nadmierne zwiększanie podaży pieniądza poprzez jego emisję przez bank centralny lub kreację w bankach komercyjnych, - niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców energetycznych), który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży, - wzrost zagregowanego popytu w gospodarce, - niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy), - przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo), - wadliwa struktura gospodarki, - import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen). Według kryterium tempa: - pełzająca - nie przekracza 5% rocznie, - Inflacja umiarkowana (krocząca) - oscyluje w granicach 5-10% rocznie, - galopująca - roczny wzrost cen według stopy dwu- albo trzycyfrowej, od 50% w górę, . Powstała sytuacja przyczynia się do obniżenia efektywności procesów gospodarczych i tempa wzrostu gospodarczego - hiperinflacja - miesięczny wzrost cen przekracza 150%. bardzo wysoka inflacja powodowana zwykle przez całkowite załamanie systemu finansowego kraju i ogromny deficyt budżetowy finansowany przez dodruk pieniędzy Według kryterium przyczyny: - wewnętrzna, - importowana, - endogeniczna (reakcja łańcuchowa na zmiany wynagrodzeń), - egzogeniczna -przyczyny zewn (wzrost cen importu, wojny), - popytowa - Ten rodzaj inflacji powstaje, gdy w obiegu znajduje się zbyt duża ilość pieniędzy. Nadmiar ten może powstawać na różne sposoby: nadmierną kreację pieniądza kredytowego, nadmierny wzrost płac lub nadmierne wydatki budżetowe, przez nadmierną emisję pieniądza - tzw. „drukowanie pieniędzy". - kosztowa - Ten rodzaj inflacji powstaje w wyniku wzrostu kosztów produkcji. Przyczyny tego wzrostu mogą być wielorakie - kurczenie się zasobów naturalnych, dodatkowe cła lub regulacje przy imporcie itp. - pieniężna, - budżetowa, - kredytowa, - płacowa. - Inflacja wbudowana - wynikająca z oczekiwań odnośnie inflacji. Według teorii inflacji wbudowanej, w gospodarce występuje zamknięte koło: Pracownicy wymagają podwyżek płac chcąc utrzymać wzrost płac powyżej inflacji, pracodawcy przerzucają ten dodatkowy koszt na klientów i nakręcają tym samym spiralę inflacyjną, to z kolei znów motywuje pracowników do żądania podwyżek płac. Według kryterium przejawiania się oraz skutków: - otwarta• - tłumiona,• - jawna, - ukryta. Według kryterium całokształtu stosunków ekonomicznych w kraju:- cywilizowana,- barbarzyńska. Według kryterium zależności od innych kategorii makroekonomicznych: • - stratoinflacja - duże wahania cen&duże wahania koniunktury • - stagflacja - połączenie sytuacji wysokiej inflacji&wysokiego bezrobocia, spowodowana negatywnym szokiem podażowym • - slumpflacja - jednoczesne wystąpienie kryzysu gospodarczego&inflacji

42. FORMY ORGANIZACYJNO-PRAWNE PRZEDSIĘBIORSTWA

SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO, uregulowane w KODEKSIE SPÓŁEK HANDLOWYCH obejmują: • spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) • spółki kapitałowe (z o.o. , SA) SPÓŁKI OSOBOWE: • oparcie działalności spółki na pracy wspólników • osobista , solidarna odpowiedzialność majątkowa wspólników • wspólnota celów i majątku • trwałość składu osobowego wspólników • równe prawa i obowiązki każdego wspólnika , co oznacza wykluczenia zawiązania spółki osobowej przez jedną osobę • brak osobowości prawnej spółki Spółka jawna, podobna do s.c.. wspólnicy odpowiadają za działalność spółki i zobowiązania (również majątkiem osobistym). ma prawo do posiadania swojego własnego majątku oraz nazwy Spółka partnerska, jedynie osoby wykonujące wolne zawody. Wszystkie kwestie związane z reprezentacją spółki na zewnątrz oraz odpowiedzialnością za zobowiązania reguluje umowa spółki. Sprawy spółki prowadzą partnerzy, ale jeśli przewiduje to umowa, można powołać zarząd. Za zobowiązania odpowiada spółka solidarnie z partnerami Spółka komandytowa - komandytariusze i komplementariusze (full) Spółka komandytowo-akcyjna dwa rodzaje wspólników - komplementariusze, którzy reprezentują spółkę na zewnątrz i odpowiadają za jej prowadzenie (odpowiadają również za zobowiązania spółki), oraz akcjonariusze Spółki kapitałowe (sp. z o.o., S.A.) Odpowiadają za zobowiązanie wobec wierzycieli tylko kapitałem spółki , Wspólnicy nie odpowiadają swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki. Spółki kapitałowe są osobami prawnymi, oznacza to że spółka sama w sobie jest osobą prawną i jako taka jest podmiotem prawnym , właścicielem jej majątku oraz dłużnikiem . Akcjonariusze spółki kapitałowej uczestniczą swymi udziałami tylko w kapitale zakładowym , nie ponosząc odpowiedzialności prywatnym majątkiem . Spółka taka może być utworzona dowolnemu celowi dozwolonego prawem , nie jest ograniczona tylko do działalności handlowej Z O.O. Ma osobowość prawną, prowadzi działalność we własnym imieniu, płaci podatki od dochodu, który osiąga, może być stroną w sądzie, ma prawo do nazwy, może posiadać własny majątek. Wspólnikami są osoby, które wniosły odpowiedni wkład kapitałowy lub rzeczowy. Za zobowiązania spółki odpowiadają oni do wysokości tego wkładu, ich osobisty majątek nie jest zagrożony. Spółkę reprezentuje i zarządza nią Zarząd, który może składać się ze wspólników, ale mogą w nim zasiadać również osoby zaangażowane przez nich do prowadzenia spółki. Wspólnicy tworzą tzw. Zgromadzenie Wspólników, które podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące np. podziału zysku i ma prawo oceny działalności Zarządu. KODEKS CYWILNY z kolei reguluje działalność następujących form prawnych przedsiębiorstw: • spółka cywilna Spółka cywilna, na podstawie umowy między małą liczbą wspólników, którzy wnoszą do spółki kapitał lub wkład niepieniężny, rzeczowy (aport). Wszyscy wspólnicy mają równe prawo do podejmowania decyzji i reprezentowania spółki na zewnątrz, takie samo prawo do zysków i odpowiadają swoim osobistym majątkiem, nie jest podmiotem prawa, są nimi natomiast poszczególni wspólnicy. • przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej Pozostałe formy prawne uregulowane są w poszczególnych aktach prawnych - USTAWACH: • przedsiębiorstwo państwowe Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych. • stowarzyszenie Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach. • spółdzielnia działają na podstawie ustawy Prawo Spółdzielcze • fundacja Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach.

7. DYSKRECJONALNA POLITYKA FINANSOWA PAŃSTWA.

-AKTYWNA POLITYKA FISKALNA - głównie zmiany w opodatkowaniu i wydatkach budżetowych, zwłaszcza przeznaczonych na inwestycje - oddziałuje stabilizująco na popyt globalny i przybliża gospodarkę do stanu pełnego zatrudnienia - podejmowanie takich decyzji dotyczących zmian dochodów i wydatków budżetowych, które pozwolą osiągnąć zamierzone w danej sytuacji cele gospodarcze (świadomy interwencjonizm); - ekspansywna (wydatki w gore, pobudza niedostateczny popyt globalny)/restrykcyjna (wydatki w dol) -zmiany stawek/struktury podatkow, subwencje, zmiany wydatków na roboty publiczne OPÓŹNIENIA CZASOWE niepewnością jej skutków deficytem budżetowym (+inflacja?)

17. PODSTAWOWE INSTRUMENTY POLITYKI MONETARNEJ.

*Stopy procentowe: referencyjna - określa minimalną rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych NBP; lombardowa - określa maksymalny koszt pozyskania pieniądza w banku centralnym; depozytowa - określa minimalny poziom oprocentowania dla depozytów, które przyjmuje NBP od banków; redyskontowa-określa cenę, po jakiej bank centralny udziela kredytów bankom komercyjnym (kupuje weksle od banków komercyjnych). BC aby wpłynąć na wzrost gospodarczy obniża stopy %, by zachęcić banki komercyjne do zaciągania kredytów i tym samym zwiększa podaż pieniądza. *Rezerwa obowiązkowa- rezerwa to określony procent środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach banków komercyjnych, jakie musza one zdeponować na rachunkach w NBP; wyznacza zdolność banków do kreowania kredytów ; celem jej jest łagodzenie wpływu zmian płynności w sektorze bankowym na wahania stóp procentowych. BC obniża stopy rezerwy obowiązkowej w celu zwiększenia podaży pieniądza, co ma wpływ na wzrost gospodarczy. 3,5%. - 500 tys. euro oprocentowane na poziomie 0,9 stopy referencyjnej *Operacje otwartego rynku-emisja i wykup bonów pieniężnych banku centralnego; umożliwiają oddziaływanie banku centralnego na poziom krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych. Poprzez operacje otwartego rynku wpłynąć na popyt transakcyjny. BC gra na otwartym rynki i gdy chce pobudzić gospodarkę skupuje PW podając gotówkę na rynek. Zwiększa tym samym podaż pieniądza i pobudza aktywność gospodarczą. *Operacje kredytowo-depozytowe i refinansowanie banków- pozwalają na likwidację krótkoterminowych luk płynności ; zmniejszają wahania stóp procentowych na rynku międzybankowym ; kredyt techniczny - zaciągany i spłacany w tym samym dniu.

6. KONCEPCJA AUTOMATYCZNYCH STABILIZATORÓW KONIUNKTURY.

- pasywna polityka fiskalna - zmniejszają wartość mnożnika -łagodzące amplitudę wahań aktywności gospodarczej w cyklu koniunkturalnym; - reagujące na zmiany koniunkturalne - wmontowane w system gospodarczy - samoczynnie pobudzają lub hamują wysoką aktywność gospodarczą bez ingerencji państwa - funkcja stabilizacyjna - podatki od dochodów ludności, od przedsiębiorstw, pośrednie, transfery

13. KONCEPCJA MNOŻNIKA KREACJI PIENIĄDZA.

- pieniądza obrazuje wielkość zmiany zasobu pieniądza, wywołanej zmianą bazy monetarnej o jednostkę podaż pieniądza = mnożnik kreacji pieniądza x baza monetarna. Czynniki wpływające na mnożnik: • wypłaty gotówkowe - zmniejszają sumę depozytów, czyli możliwości kredytowe banków, co obniża wartość mnożnika; • rezerwy nadwyżkowe - zmniejszają możliwości kredytowe banków, co obniża wartość mnożnika; • zróżnicowanie depozytów - jeżeli rośnie ilość depozytów terminowych w stosunku do depozytów na żądanie, to obniża się wartość rezerw obowiązkowych (ich wskaźnik jest niższy dla depozytów terminowych), co zwiększa możliwości kredytowe banków i wartość mnożnika mnożnik kreacji pieniądza to: kp = M1/M0 kp = (g+1) / (g+r) kp = 1/r (mnożnik prosty)

2. SYSTEM RACHUNKÓW NARODOWYCH.

- spójny, statystyczny zapis najważniejszych procesów gospodarczych zachodzących w gospodarce w danym okresie (zazwyczaj w ciągu roku). SNA (System of NationalAccounts) z ONZ, Bank Światowy i Eurostat, ale w krajach UE stosuje się bardziej zaawansowaną metodologicznie wersję ESA; założenia polskiego SRN są zgodne zarówno z założeniami SNA i ESA, uwzględniają jednak specyfikę polskiego systemu organizacyjnego i prawnego. (w PL od 1993) SRN pokazuje, w jaki sposób społeczeństwo kolejno wytwarza dobra; tworzy i dzieli dochody; a w ostatecznym rachunku dokonuje decyzji na temat ostatecznego zużycia dóbr. Funkcje SRN: - rola koordynacyjna i zapewnianie spójności informacji statystycznych - podstawa dla prowadzenia skoordynowanych analiz makroekonomicznych będących podstawą wielu procesów decyzyjnych Podstawowe mierniki SRN: - PKB - wartość rynkowa dóbr i usług inwestycyjnych i konsumpcyjnych wytworzonych na terenie danego kraju bez względu na to kto jest właścicielem środków produkcji. Nas interesuje co się dzieje u nas, jak jest produkcja. - PNB - wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w danej gospodarce, w danym czasie, przez wszystkie podmioty gospodarcze (przez wszystkich obywateli danego kraju np. Polaków) - PNN - to PNB liczony bez amortyzacji. PNN mówi o wartości dóbr i usług zupełnie nowych inwestycji. Jeśli PNN rośnie znaczy że rośnie produkcja dzięki nowym inwestycją. - wielkość dochodów osobistych - dochody jakie otrzymują podmioty gospodarcze przed opodatkowaniem. Może być tak że rosną dochody osobiste, ale nie rośnie popyt na rynku - bo podatki mogą być za wysokie.

5. RODZAJE CYKLI KONIUNKTURALNYCH.

1. SEZONOWE - 1 rok, odzwierciedla sezonowe wahania aktywności gospodarczej, w dziedzinach takich jak turystyka i rolnictwo; najbardziej regularne. 2. KRÓTKIE (Kitchina) - cykle trwające 2-4 lata, obejmujące wahania takich mierników jak ceny, zapasy w przedsiębiorstwach. 3. ŚREDNIE - a. 8-10 (7-11) lat cykle Juglara (przyczyną zmian w gospodarce: ograniczenie ekspansji kredytowej banków w okresie rozkwitu, co negatywnie wpływało na utrzymanie tendencji wzrostu popytu), opisujące wahania bezrobocia, PKB, bezrobocia i inflacji; Jego zdaniem przyczyną falowania gospodarki było ograniczenie ekspansji kredytowej banków w okresie rozkwitu. To wpłynęło negatywnie na tendencje wzrostu popytu. b. 15-25 lat cykle Kuznetsa, które wynikają z akumulacji czynników wytwórczych w długim okresie (inwestycji, migracji). 4. DŁUGIE - 40-60 lat cykle Kondratiewa, będące wynikiem ważnych odkryć i innowacji (np. maszyna parowa, elektryczność, energia słoneczna). 5. Cykle nieregularne wywołane są z kolei czynnikami pozagospodarczymi. Dotykają najczęściej jednej gałęzi. Są to np. cykle rolnicze np. cykl świński- wahania produkcji żywca wieprzowego związane z nieurodzajem pasz. Inny podział: 1) cykl klasyczny - składa się z 4.faz (kryzys, depresja, ożywienie i rozkwit); 2) cykl współczesny-wyróżnia się 2.fazy: ożywienie i recesję;jego charakterystyczną cechą jest brak głębokich kryzysów, co jest spowodowane antycyklicznym oddziaływaniem państwa - przybiera ona postać aktywnej polityki gospodarczej i automatycznych stabilizatorów koniunktury.

12. RÓŻNE KONCEPCJE AGREGATÓW PIENIĘŻNYCH.

Agregaty pieniądza są miarą podaży pieniądza w walucie krajowej. W zależności od tego jakie aktywa uznamy za pieniądz mówimy o różnych agregatach pieniężnych. M0 Baza monetarna określona jako M0 = R + C, gdzie: C - pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym), R - pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym. M1 Określone jako M1 = C + D, gdzie: C - pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym), D - wkłady w bankach i podobnych instytucjach płatne na żądanie (depozyty bieżące). M2 Obejmuje M1, a dodatkowo depozyty i inne zobowiązania banków wobec podmiotów niebankowych o pierwotnym terminie zapadalności do 2 lat (włącznie) oraz depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy (włącznie). M3 Obejmuje M2, a dodatkowo operacje z przyrzeczeniem odkupu pomiędzy bankami a sektorem niebankowym oraz dłużne papiery wartościowe o terminie zapadalności do 2 lat (włącznie) emitowane przez banki.

15. ISTOTA MODELU IS-LM.

Pokazuje równowagę na 2 rynkach: IS -rynku dóbr inwestycyjnych i konsumpcyjnych, LM na rynku pieniądza. Dotyczy okresu krótkiego. 1. Krzywa IS jest zbiorem kombinacji stopy procentowej i dochodu narodowego, przy którym rynek dóbr znajduje się w równowadze. Jeśli s.p. wzrasta, to dochod zapewniający rownowagę spada 2. Krzywa LM stanowi zbior kombinacji stopy procentowej i dochodu, przy ktorym rynek pieniądza znajduje się w rownowadze. Przy danej podaży pieniądza wyższemu dochodowi musi odpowiadać wyższa stopa procentowa, co pozwoli utrzymać popyt na pieniądz na nie zmienionym poziomie.

20. ROLA BANKU KOMERCYJNEGO W FUNKCJONOWANIU GOSPODARKI.

BANK KOMERCYJNY -pośrednik finansowy, gromadzi depozyty, udziela pożyczek i kredytów FUNKCJE: • minimalizuje koszt pozyskania funduszy, .;bank rozkłada koszty na dużą liczbę pożyczkobiorców, gdyż zajmuje się poszukiwaniem funduszy dla wielu firm jednocześnie. • minimalizuje koszt oceny sytuacji finansowej pożyczkobiorców, ; bank wyręcza pożyczkodawcę, wykorzystując wyspecjalizowane kadry do monitorowania dłużników - koszty kontroli sprawowanej przez banki są niższe, ponieważ jednocześnie obejmuje ona wielu dłużników. • dywersyfikuje ryzyko pożyczek, czyli zmniejsza ryzyko operacji dla pojedynczego właściciela depozytu; BK pożycza fundusze dużej liczbie podmiotów, więc niewypłacalność jednego z dłużników banku nie zagrozi zatem bezpieczeństwu złożonych w banku depozytów. • zapewnia płynność, czyli przyjmuje krótkoterminowe depozyty, a pożycza fundusze na długie terminy(płynność - łatwość i pewność, z jaką dane aktywa finansowe wymienia się na pieniądz).

29. TREŚĆ & FUNKCJE BILANSU PŁATNICZEGO.

Bilans płatniczy - zestawienie (dochody - wpływy kontra wydatki - płatności) wszystkich transakcji dokonanych między rezydentami (gospodarką krajową) a nierezydentami (zagranicą) w danym okresie. Jest on sporządzany dla całej gospodarki narodowej. Bilans płatniczy Polski (za poszczególne miesiące, kwartały oraz lata) publikuje Narodowy Bank Polski. Funkcje bilansu płatniczego • informacyjna dla władz monetarnych w celu ustalenia kierunków polityki monetarnej •wyraża poziom i strukturę obrotów płatniczych z zagranicą •struktura BP wskazuje na charakter powiązań kraju z zagranicą •poziom obrotów określa stopień otwartości gospodarki •informuje o stanie równowagi zewnętrznej kraju. •----składa się z rachunku obrotów bieżących, rachunku obrotów finansowych & rachunku obrotów kapitałowych; sporządzany dla całej gospodarki narodowej. SALDA SKŁADOWE: 1) BILANS OBROTÓW BIEŻĄCYCH - informacje o obrotach towarowych (zwane bilansem handlowym), a także: obrót usług, transfery pieniężne (społeczeństwa i rządu) oraz przepływy związane z dochodami z inwestycji;daje obraz, ile gospodarka eksportuje towarów, a ile ich importuje;różnica pomiędzy tymi wielkościami odpowiada na pytanie, czy mamy do czynienia z deficytem handlowym (przewagą importu nad eksportem), czy z dodatnim bilansem handlowym (nadwyżką eksportu nad importem). 2) BILANS OBROTÓW KAPITAŁOWYCH - są to przepływy kapitałowe netto (kredyty eksportowe, kredyty bankowe, inwestycje bezpośrednie). 3) RACHUNEK FINANSOWY - obejmuje zestawienie trzech grup aktywów i pasywów finansowych: inwestycji bezpośrednich, inwestycji portfelowych oraz pozostałych inwestycji; w skład tych ostatnich wchodzą przede wszystkim kredyty zagraniczne udzielane i uzyskane przez rezydentów danego kraju. 4) SALDO BŁĘDÓW&OPUSZCZEŃ (transferowane zyski itp) 5) OFICJALNE AKTYWA REZERWOWE - rezerwy dewizowe; zagraniczne waluty zdeponowane w BC. Równowaga bilansu płatniczego jest to sytuacja, w której suma bilansu obrotów bieżących i bilansu obrotów kapitałowych jest równa zeru. Polega na równoważeniu deficytów z jednego okresu, nadwyżkami z drugiego. • osiąganie ciągłych deficytów jest niemożliwe, gdyż może to prowadzić do trwałego wyczerpania rezerw dewizowych (utrata możliwości płatności); • osiąganie ciągłych nadwyżek również nie jest możliwe, gdyż powodowałoby to ciągły deficyt innych krajów (a jest to niemożliwe); okresowe nadwyżki są preferowane, ale mogą doprowadzić do negatywnych konsekwencji

4. CYKL KONIUNKTURALNY & JEGO FAZY.

CYKL KONIUNKTURALNY - wahania produkcji wokół linii trendu (ścieżki wzrostu wyznaczonej po wyeliminowaniu krótkookresowych wahań); jego przeciętna długość wynosi ok. 5lat, ale istnieją znaczne odstępstwa od tej normy. - zmiana aktywności gospodarczej, która nie jest wywołana przez czynniki sezonowe (aktywności mierzy się zwykle poziomem produktu gospodarki narodowej) - powtarzające się cyklicznie okresy ekspansji i kurczenia się aktywności gospodarczej, mogą być nieregularne 1. Kryzys - gwałtowny spadek aktywności gosp., rośnie bezrobocie, spada produkcja, inwestycje, popyt, ceny. Przyczyna: ogólne przesycenie, nadprodukcja; → w okresie bezpośrednio poprzedzającym kryzys, podaż dóbr oraz usług była większa od popytu - początkowo powoduje to narastanie zapasów; gdy rozmiary zapasów stają się zbyt duże, podejmuje się decyzję o ograniczeniu produkcji. →spadek cen = zmniejszanie się zysków oraz bankructwa najmniej efektywnych przedsiębiorstw 2. Depresja - stabilizacja aktywności gospodarczej na niskim poziomie, koniec spadku, →niższy poziom produkcji niż konsumpcji; →po wyprzedaniu zapasów popyt przewyższa podaż; →wielkości na niskim poziomie 3. Ożywienie - rośnie produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny, spada bezrobocie, konieczność zwiększania produkcji = zwiększanie zatrudnienia= wzrost popytu, zaczynają działać dodatnie sprzężenia zwrotne, w miarę zbliżania się do pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych, zaczynają rosnąć ceny, płace oraz zyski, ogólny optymizm - wznowienie decyzji o inwestycjach. 4. Rozkwit - koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie, dalsze zwiększanie zatrudnienia i popytu, ceny i płace rosną, wzrasta optymizm przedsiębiorców (inwestycje), niezbędne zwiększenie zysków do finansowania inwestycji - zmiana podziału na niekorzyść płac = nadprodukcja — podaż większa od popytu, narastanie zapasów oraz kolejny kryzys

40. CELE WSPÓŁCZESNEGO PRZEDSIĘBIORSTWA.

Cele przedsiębiorstwa mają kluczowe znaczenie dla skuteczności organizacji i spełniają następujące funkcje: • nadają jednolity kierunek działaniom ludzi pracujących w przedsiębiorstwie, • skuteczne wytyczenie celów sprzyja dobremu planowaniu • cele mogą być źródłem motywacji dla pracowników przedsiębiorstw: • cele są podstawą skutecznego mechanizmu i kontroli: oznacza to, że przyszłe wyniki będzie można ocenić opierając się na stopniu realizacji wytyczonych wcześniej celów. Cele przedsiębiorstwa powinny być: • mierzalne • zrozumiałe • realistyczne • możliwe do zaakceptowania • spójne wewnętrznie i wzajemnie niesprzeczne • elastyczne KRÓTKOOKRESOWE (do 1. roku): utrzymanie płynności finansowej, czyli zdolności do regulowania bieżących zobowiązań. DŁUGOOKRESOWE: • maksymalizacja zysku - wartości udziału w rynku (przychody ze sprzedaży), maksymalizacja korzyści dla właścicieli, wysoka marża handlowa, wzrost sprzedaży; • minimalizowanie strat - zmniejszenie ryzyka działania, zmniejszanie kosztów handlowych; • innowacyjność w zakresie metod prezentacji i sprzedaży towarów; • kształtowaniepozytywnegowizerunkufirmy, czyli wzrostu zaufania klientów i innych podmiotów do firmy i jej znaku firmowego.

22. ISTOTA & SKUTKI DEFLACJI.

Deflacja-zjawisko przeciwstawne do inflacji, polegające na obniżaniu się ogólnego poziomu cen dóbr i usług, a także produkcji i zatrudnienia w wyniku ograniczenia dopływu pieniądza do gospodarki. Występowało w fazie kryzysu w cyklu gospodarczym i związane było z nadwyżką globalnej podaży nad globalnym popytem (luka deflacyjna). - długotrwały spadek przeciętnego poziomu cen w gospodarce przekładający się na wzrost siły nabywczej pieniądza. Przyczyny deflacji: - brak proporcjonalnej do wzrostu gospodarczego emisji pieniądza, - głęboką recesję prowadząca do silnego spadku popytu, - nadmierne oprocentowanie lokat terminowych przez co tezauryzacja pieniądza staje się opłacalna, - spłata zobowiązań kredytowych przy braku emisji pieniądza i wstrzymaniu akcji kredytowej. Skutki deflacji: - zmniejszenie opłacalności produkcji (tylko w przypadku regulacji rynkowych uniemożliwiających obniżenie kosztów produkcji), - wzrost siły nabywczej pracującej części społeczeństwa (tylko w przypadku zamrożenia płac), - konsumpcja i zamówienia przemysłu są odsuwane w czasie (w oczekiwaniu na niższe ceny), co napędza recesję. Sposoby likwidacji deflacji: - emisja pieniędzy ożywiająca popyt - wyrównanie niedoboru pieniądza na rynku, który wywołał deflację, - obniżenie stóp procentowych, dzięki czemu inwestycje w realną gospodarkę stają się bardziej opłacalne od tezauryzacji pieniędzy, - ujemne oprocentowanie lokat terminowych jako opłata za „parkowanie" pieniądza (koncepcja niemieckiego ekonomisty Silvio Gesella), - roboty publiczne zmniejszające bezrobocie, prowadzące do odbudowania popytu poprzez wypłacanie pensji robotnikom (koncepcja Johna Maynarda Keynesa), - negatywny podatek dochodowy (NIT) - dofinansowanie najniżej zarabiających (koncepcja Miltona Friedmana).

33. EUROPEJSKI BANK CENTRALNY & JEGO CHARAKTERYSTYKA.

EBC jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za o nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii, o zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej, o funkcjonowanie systemów płatniczych, o zapobieganie fałszerstwom banknotów, o współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych. ZADANIA: • definiowanie i realizacja polityki pieniężnej strefy euro; • przeprowadzanie operacji walutowych; • utrzymywanie oficjalnych rezerw dewizowych państw strefy euro i zarządzanie nimi (zarządzanie portfelem); • wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych. Swą misję EBC wypełnia współpracując z Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), który obejmuje wszystkie 27 państw członkowskich Unii.Tym niemniej tylko 16 z nich przyjęło dotychczas euro. Te piętnaście krajów tworzy wspólnie strefę euro, zaś ich banki centralne, wraz z Europejskim Bankiem Centralnym, tworzą tzw. „Eurosystem". • stabilnośćfinansowa&nadzórfinansowy: Eurosystem przyczynia się do sprawnego prowadzenia polityki realizowanej przez właściwe władze, odnoszącej się do nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi oraz stabilności systemu finansowego. • współpracamiędzynarodowa&europejska: EBC utrzymuje robocze kontakty z odpowiednimi zewnętrznymi instytucjami, organami i forami, zarówno unijnymi jak i międzynarodowymi, jeżeli współpraca ta jest związana z zadaniami powierzonymi Eurosystemowi.

43. FINANSE PUBLICZNE & ICH FUNKCJE.

FINANSE PUBLICZNE-obejmują procesy związane z gromadzeniem, podziałem i wydatkowaniem finansowych środków publicznych, w oparciu o regulacje prawne oraz finansowaniem deficytu budżetowego i obsługą długu publicznego;podmiotowo finanse publiczne oznaczają instytucjonalne ramy, w których dokonują się powyższe procesy. FUNKCJE FP: • alokacyjna (państwo dysponując zasobami pieniężnymi w formie budżetu może przemieszczać środki finansowe na zadania, które ma obowiązek spełniać, albo też na dziedziny wymagające dofinansowania lub też na dziedziny, które ze swojej istoty nie przynoszą zysku a ich prowadzenie jest konieczne dla istnienia państwa i zbiorowych potrzeb obywateli); • redystrybucyjna (tzw. wtórny podział PKB; w każdym współczesnym społeczeństwie istnieją potrzeby zbiorowe, które państwo powinno zaspokajać, co rodzi potrzebę stosowania mechanizmu podzielenia środków uzyskanych w sferze produkcyjnej do sfery nieprodukcyjnej; funkcja ta jest podstawą funkcji finansów publicznych); • kontrolna (redystrybucja PKB dokonywana poprzez obieg pieniężny pozwala poprzez ściśle określone reguły ewidencjonowania wszystkich zjawisk finansowych poprzez jednostki sektora publicznego na wyciąganie wniosków o stanie gospodarki państwa i przeciwdziałanie nadużyciom mogących powstać w gospodarowaniu finansami publicznymi; umożliwia także kontrole prowadzenia tejże gospodarki); • stabilizacyjna (spełnianie przez finanse publiczne ww. 3 funkcji powoduje materializowanie się funkcji 4; polega ona na tym, że prawidłowe alokowanie środków, ich redystrybucja oraz wnikliwa kontrola umożliwia wypełnianie przez państwo celu nadrzędnego tzw. stabilizacji gospodarczej- zmniejszanie bezrobocia, regulowanie popytu publicznego, rozwój harmonijny równomierny; mechanizm tej funkcji polega na tym, że państwo poprzez dobór odpowiednich źródeł swoich dochodów oraz ustalenie kierunków ich wydatkowania może zachęcać lub zniechęcać podmioty do aktywności gospodarczej) 1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych; 2) wydatkowanie środków publicznych; 3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; 4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne; 5) zarządzanie środkami publicznymi; 6) zarządzanie długiem publicznym; 7) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.

45. GIEŁDA & JEJ FUNKCJE.

Giełda - to organizowane w ustalonym miejscu i czasie spotkania handlowe, na których sprzedawane są ściśle określone towary po cenach ogłoszonych w codziennych notowaniach. Transakcje na giełdach zawierane są zgodnie z obowiązującym regulaminem, między członkami giełdy pośredniczącymi w zawieraniu transakcji. FUNKCJE GIEŁDY: a) alokacyjna -- rynek kapitałowy, w tym giełda papierów wartościowych, może zapewnić efektywny transfer wolnych funduszy pieniężnych od podmiotów dysponujących nadwyżkami do tych firm i instytucji, którym brakuje środków na rozszerzenie lub rozpoczęcie działalności gospodarcze, umożliwia przepływ kapitału w kierunku jego najefektywniejszego wykorzystania b) wartościująca - Codziennie publikowane informacje o kursach giełdowych umożliwiają wszystkim zainteresowanym swobodny i prawie darmowy dostęp do tych podstawowych i bardzo ważnych informacji gospodarczych, umożliwia dokonywanie rynkowej wyceny przewidywanych decyzji ekonomicznych przez podmioty gospodarcze c) kontrola - giełda tworzy pośredni mechanizm kontroli przez akcjonariuszy efektów działań spółki inne: • zwiększenie skłonności do oszczędzania, • pomnażanie kapitałów, • zwiększanie płynności notowanych papierów wartościowych, • finansowanie deficytów budżetowych, • umożliwienie lepszej dywersyfikacji ryzyka, • transformacje terminów zapadalności notowanych instrumentów finansowych, • funkcje edukacyjne, • sprzyjanie procesom prywatyzacji kapitałowej oraz restrukturyzacji firm, • umożliwienie wdrożenia i wspieranie reformy systemu emerytalnego. GPW to rynek, na którym maklerzy dokonują na rachunek klientów transakcji kupna-sprzedaży akcji, obligacji (skarbowych i korporacyjnych), warrantów, opcji i certyfikatów inwestycyjnych. W Polsce 1991. dodatkowe funkcje: - zasilanie przedsiębiorstw w kapitał niezbędny do finansowania ich rozwoju (finansowania inwestycji przedsiębiorstw): giełda jako instytucja głównie rynku wtórnego, wywiera decydujący wpływ na procesy zachodzące na rynku pierwotnym, przede wszystkim zapewniając odpowiednią płynność rynku kapitałowego. - wycena kapitału: giełdowe ceny akcji wyznaczają koszt kapitału dla firm; tym samym giełda pełni funkcję mechanizmu zapewniającego dopływ kapitału do tych firm, które potrafią wykorzystać ten kapitał w efektywny sposób. - efektywność transakcji, gdyż są one zawierane po najlepszej cenie - w przypadku zawierania transakcji na giełdzie nie pojawia się ryzyko kredytowe, czyli - inaczej mówiąc - sprzedający i kupujący mają pewność, że partnerzy transakcji wywiążą się z ciążących na nich zobowiązań.

36. HARMONIZACJA A KONKURENCJA PODATKOWA.

HARMONIZACJA PODATKOWA - proces mający na celu koordynację polityki podatkowej, dotyczącej przede wszystkim podatków pośrednich(VAT, akcyza) państw członkowskich UE, oraz zbliżanie do siebie wysokości stawek tych podatków; celem tego procesu jest doprowadzenie do takiego stanu, aby kwestie podatkowe nie wpływały na przepływ towarów, usług oraz czynników produkcji między tymi krajami; ma docelowo dotyczyć zarówno podatków bezpośrednich jak i podatków pośrednich (do tej pory jednak, proces harmonizacji w większym stopniu dotknął podatków pośrednich). KONKURENCJA PODATKOWA - zjawisko polegające na stosowaniu przez uczestniczące w niej podmioty takich działań z zakresu polityki podatkowej, które zapewnią utrzymanie lub zwiększenie atrakcyjności danego obszaru, jako miejsca do prowadzenia działalności gospodarczej; między państwami może być rozumiana jako szczególna kwestia zarówno z punktu widzenia np. aspektów konkurencyjnych, jak i strategicznych; polega też na wprowadzaniu do ustawodawstwa wewnętrznego danego państwa norm prawnych, służących zredukowaniu obciążeń podatkowych wobec inwestorów zagranicznych w celu przyciągnięcia ich kapitału

28. METODY KSZTAŁTOWANIA KURSU WALUTOWEGO.

Kurs walutowy - cena danej waluty wyrażona w innej walucie. transakcje na rynku walutowym; sprzedaje się jedną walutę w zamian za inną. Na ogół o kursach walut, decyduje podstawowe prawo rynku tworzące kurs (cenę) równowagi przy zrównaniu popytu z podażą danej waluty. Czynniki oddziałujące na wysokość i zmiany kursu: - Ekonomiczne (podaż walut obcych na krajowym rynku, popyt na waluty obce, różnice stóp procentowych oraz stóp inflacji na rynku obcym i krajowym, stopień reglamentacji waluty, polityka walutowa, stan gospodarki kraju oraz jego partnerów gospodarczych) - Polityczne (sytuacja międzynarodowa, napięcia polityczne) - Psychologiczne (związane z oczekiwaniami dotyczącymi przyszłego stanu gospodarki) Zmiana kursu walutowego może mieć charakter jednorazowy i polegać obniżce (dewaluacji) lub podwyżce (rewaluacji), ale może też być rozciągnięta w czasie i oznaczać stopniowy proces obniżania się kursu (deprecjacji) bądź jego podwyższania (aprecjacji). W 2000 r. w Polsce wprowadzono system kursu płynnego. Oznaczało to zniesienie dewaluacji pełzającej, parytetu centralnego i pasma wahań. NBP zastrzegł sobie jednak prawo do interwencji na rynku walutowym. 2 główne strategie kształtowania kursu walutowego: o strategia sztywnego kursu wymiany - utrzymywanie kursu na stałym poziomie oraz manewrowaniu rezerwami walutowymi w celu zapewnienia równowagi popytu i podaży. Prowadząc politykę kursu stałego bank centralny określa tzw. dopuszczalny korytarz wahań waluty wokół kursu. o strategia kursu płynnego - kurs waluty waha się pod wpływem zmian w popycie na daną walutę i jej podaży. Strategię taką stosuje się głównie po to, by osiągnąć wyznaczony poziom inflacji (cel inflacyjny). Stosując strategię kursu płynnego bank nie określa żadnych pożądanych wartości ani przedziałów wahań, a kurs walutowy kształtuje rynek. W dłuższym okresie czasu nie jest bowiem możliwe jednoczesne oddziaływanie na poziom stóp procentowych w sposób umożliwiający osiągnięcie celu inflacyjnego i kontrola poziomu kursu złotego.

23. MECHANIZM TRANSMISJI POLITYKI MONETARNEJ NA SFERĘ REALNĄ GOSPODARKI.

Mechanizm transmisji impulsów PP opisuje, w jaki sposób impulsy przedostają się do sfery realnej. • opisuje, w jaki sposób podmioty gospodarujące reagują na decyzje władz monetarnych oraz ich dalsze wzajemne interakcje; • proces ten można scharakteryzować jako zbiór dróg (kanałów) propagacji impulsów polityki pieniężnej, poprzez które BC oddziałuje na zagregowany popyt oraz zmiany cen w gospodarce; KANAŁ STOPY PROCENTOWEJ • podwyższenie stóp procentowych przez BC wywołuje wzrost krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym, a następnie wzrost oprocentowania kredytów i depozytów dla konsumentów i przedsiębiorstw; • wzrost oprocentowania prowadzi do obniżenia popytu inwestycyjnego z uwagi na drogie kredyty oraz odłożenie konsumpcji w czasie a tym samym przekłada się na zahamowanie wzrostu cen. KANAŁ KURSU WALUTOWEGO • zaostrzenie polityki pieniężnej poprzez podniesienie stóp procentowych prowadzi do wzrostu wartości (aprecjacji) waluty krajowej; • inwestorzy zagraniczni zamierzający dokonać opłacalnej lokaty kapitału w Polsce sprzedają wówczas własne waluty i nabywają złotówki; • aprecjacja powoduje spadek cen towarów importowanych co korzystnie oddziałuje na ogólny poziom cen. KANAŁY KREDYTOWE • podwyższenie stóp procentowych lub poziomu rezerwy obowiązkowej prowadzi do spadku wolnych środków bankowych, co decyduje o ograniczeniu dostępności kredytu; • kredytobiorcy są zmuszeni w takim przypadku do ograniczania wydatków bądź poszukiwania innych źródeł finansowania; • warunkiem skuteczności kanału kredytowego jest istnienie kredytobiorców, którzy nie mają dostępu do innych źródeł finansowania niż kredyt bankowy.

34. GŁÓWNE MIĘDZYNARODOWE INSTYTUCJE FINANSOWE & ICH CHARAKTERYSTYKA.

Międzynarodowe instytucje finansowe są aktywnym podmiotem gospodarki światowej - organizacjami państw lub banków centralnych. Powstały w wyniku wielostronnej umowy międzynarodowej dla wspierania rozwoju gospodarczego i społecznego państw członkowskich poprzez udzielanie kredytów, gwarancji kredytowych, dokonywanie inwestycji kapitałowych oraz doradztwo i pomoc szkoleniową. MIĘDZYNARODOWE INSTYTUCJE FINANSOWE - powołane głównie w celu regulowania przepływów finansowych na świecie i zapobiegania wydarzeniom kryzysowym oraz zapewnienia krajom środków finansowych na rozwój gospodarczy;wspólna własność wielu krajów i działają we wspólnym interesie. MFW (187 państw, działa od 1946 r. (BrettonWoods w 1944); - pomoc dla krajow z duzym deficytem płatniczym - pomoc finans. dla zadłuż. krajów członk., w zamian są zobowiązane do reform ekonomicznych i działań stabilizujących FUNKCJE: • regulacyjna - polegającą na ustanawianiu norm i wzorców działania w sferze międzynarodowych stosunków finansowych; • kredytowa - przez dostarczenie krajom członkowskim dodatkowych źródeł finansowania w postaci różnych kredytów; • konsultacyjna - przez usługi konsultacyjne i współpracę krajów członkowskich oraz jako forum wymiany doświadczeń między krajami w radzeniu sobie z problemami natury gospodarczej; • kontrolna - polegającąca na nadzorowaniu przez MFW uzgodnionych programów dostosowawczych i weryfikacji celów, na jakie przeznaczane są środki kredytowe. BŚ • chęć odbudowy zniszczonych II wojną światową krajów Europy i Japonii; • wsparcie dla rozwijających się krajów Azji, Ameryki Łacińskiej i Afryki; • 187 państw, powołany w BrettonWoods w 1944 r.; • termin Bank Światowy odnosi się do dwóch z pięciu wyspecjalizowanych agencji ONZ, działających razem w Grupie Banku Światowego: o Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, o Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju. • nie jest bankiem w ścisłym tego słowa znaczeniu, zapewnia - o długoterminowe pożyczki o preferencyjnym oprocentowaniu (dla najbardziej potrzebujących krajów członkowskich oraz przedsiębiorstw publicznych) o dotacje, pomoc techniczną - obecnie wszystko do celów walki z ubóstwem i finansowania rozwoju takich dziedzin życia społecznego jak ochrona zdrowia, edukacja, ochrona środowiska czy też rozbudowa infrastruktury. • w zamian za działania polityczne (walka z korupcją, rozwój demokracji, rozwój sektora prywatnego); • fundusze na udzielanie kredytów państwom słabiej rozwiniętym pochodzą ze składek państw członkowskich EBOiR • promuje rozwój sektora prywatnego w państwach urzeczywistniających zasady demokracji wielopartyjnej, pluralizmu oraz gospodarki rynkowej celem przyspieszenie niezbędnych zmian strukturalnych w krajach przeprowadzających transformację; • popiera rozwój zapewniający ochronę środowiska; • liczy 63 członków (61 państw, Europejski Bank Inwestycyjny i Unia Europejska) - każdy członek jest kredytodawcą, a 29 państw członkowskich jest również kredytobiorcami. EBI • niezależny od budżetu Unii, posiada osobowość prawną i własne organy decyzyjne (Rada Gubernatorów, Rada Dyrektorów, Komitet Zarządzający, Komisja Audytowa); • udziela kredytów (lub je gwarantuje) zarówno publicznym, jak i prywatnym podmiotom z państw-akcjonariuszy, a nadrzędnym celem jego działań jest przyczynianie się do harmonijnego rozwoju.

18. ISTOTA NIEZALEŻNOŚCI BANKU CENTRALNEGO.

Narodowy Bank Polski.Od początku 2004 r. NBP realizuje ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny zrealizowanym celem inflacyjnym. Argumenty za niezależnością: - rząd nie będzie wykorzystywał polityki monetarnej do celów politycznych - bardziej przewidywalny i sprzyja stabilności ekonomicznej - może lepiej chronić stabilność pieniądza - nie poddanie się monetyzacji deficytu budżetowego większa dyscyplina fiskalna - wiarygodność - prawo do podejmowania decyzji w zakresie PP pozwala skrócić czas ich realizacji. NIEZALEŻNOŚĆ FUNKCJONALNA • uprawnienia i kompetencje, które pozwalają na samodzielne i wyłączne prowadzenie PP; • Konstytucja określa misję BC, suwerenność w zakresie formułowania celu oraz doboru instrumentów polityki monetarnej oraz polityki kursowej; • samodzielne wypełnianie pozostałych funkcji statutowych; • Sejm, rząd czy prezydent nie mają prawa narzucać bankowi centralnemu żadnych warunków ani ograniczeń; • RPP składa jedynie Sejmowi coroczne sprawozdanie z wykonania polityki pieniężnej. NIEZALEŻNOŚĆ INSTYTUCJONALNA • ścisłe uregulowanie współpracy BC z innymi organami państwa tak, aby bank mógł podejmować decyzje i wykonywać swoje zadania, nie podlegając przy tym rządowi czy parlamentowi. NIEZALEŻNOŚĆ FINANSOWA • przejrzyste i stałe zasad regulujących kwestie finansowe; • zasady dotyczą zapewnienia środków finansowych na funkcjonowanie banku centralnego, a następnie tworzenie i podział funduszy; • uniezależnienie się BC od ewentualnych prób nacisku na jego decyzje ze strony władz państwowych; • zakaz finansowania przez NBP deficytu budżetu państwa. NIEZALEŻNOŚĆ PERSONALNA • ścisłe określenie w regulacjach prawnych sposobu powoływania i odwoływania członków, zapewnienie ciągłości i nienaruszalności ich kadencji oraz konkretnych wymagań stawianych członkom organów BC.

48. KONCEPCJA FINANSÓW BEHAWIORALNYCH.

Nowy nurt nazywany roboczo finansami behawioralnymi akcentuje znaczenie czynników biologicznych (konstruktu psychicznego inwestora), który podejmuje decyzje o alokacji kapitału. - uwypuklenie znaczenia podejmowania decyzji przez człowieka. Powszechną praktyką, zarówno publicystyczną jak i naukową jest rozpatrywanie procesu decyzyjnego z punktu widzenia algorytmów i instytucji. FINANSE BEHAWIORALNE- dziedzina nauki o finansach, która do rozważań nad zachowaniami rynków finansowych oraz ich uczestników włącza zagadnienia psychologiczne, społeczne i antropologiczne. • nie istnieje jedna spójna definicja przedmiotu zainteresowania finansów behawioralnych; • koncentrują się wokół psychologicznej natury człowieka, inwestora, uczestnika rynku • istotą behawioralnego podejścia do finansów jest poszukiwanie psychologicznych mechanizmów zachowania uczestników rynków; • finanse behawioralne są ścisłą kombinacją indywidualnego zachowania oraz fenomenów rynkowych i stosują wiedzę zapożyczoną zarówno z psychologii, jak i z teorii finansów; • finanse behawioralne koncentrują się na identyfikacji atrybutów podejmowania behawioralnych decyzji, które z dużym podobieństwem mają wpływ na systematyczne efekty zachowania rynków finansowych. Ekonomia behawioralna odrzuca założenia o racjonalności ludzkich decyzji. Jej celem jest analiza zachowań podmiotów gospodarczych w zakresie motywacji psychologicznych - nie przyjmuje założeń odnośnie zachowań, lecz bada, jakie one są w rzeczywistości. Ekonomia behawioralna bada między innymi szybkość i sposób podejmowania decyzji w odniesieniu do nowych informacji uzyskanych przez uczestników rynku. Pozwala zrozumieć anomalie występujące przy podejmowaniu decyzji przez uczestników rynku, niewyjaśnione w oparciu o założenia racjonalności wyborów. Podstawowym pojęciem ekonomii behawioralnej jest tzw. zniekształcenie poznawcze (ang. cognitive bias). Ekonomia behawioralna obejmuje wielu kierunków, które nie są jednak ściśle ze sobą powiązane oraz charakteryzują się odmiennymi założeniami. Łączy je to, że wszystkie odrzucają tradycyjne podejście oparte na koncepcji racjonalnych wyborów. (NBP)

14. EKONOMICZNE ZNACZENIE OSZCZĘDNOŚCI PIENIĘŻNYCH.

OSZCZĘDNOŚCI - różnica pomiędzy dochodem bieżącym a bieżącą konsumpcją; identyfikowane z rezerwami pieniężnymi mikropodmiotów • powstają w wyniku indywidualnych decyzji mikropodmiotów od powstrzymania się od konsumpcji; nadmierne oszczędności mogą prowadzić do paradoksu powodującego spadek dochodu narodowego • oszczędności w banku nie służą tylko transformacji w kapitał, ale także uruchamiają przez efekt mnożnikowy kreację nowego pieniądza, poprzez ekspansję kredytową banków; Zjawisko polegające na spadku dochodu narodowego pod wpływem wzrostu oszczędności jest nazywane paradoksem zapobiegliwości. W dłuższym okresie czasu zjawisko to ma charakter pozytywny. Oszczędności są potrzebne w gospodarkach po to, aby mógł zachodzić proces akumulacji kapitału, czyli inwestowania. Im większa w danej gospodarce skłonność podmiotów do oszczędzania, tym większe środki mogą zostać w niej przeznaczone na inwestycje.

3. ELEMENTY PRODUKTU KRAJOWEGO BRUTTO.

PKB -mierzy wartość produkcji wytworzonej w gospodarce kraju; wartość rynkowa dóbr wytworzonych w danym kraju w określonym roku. JAKO SUMA WYDATKÓW • konsumpcja; • inwestycje prywatne - zakupy dokonywane przez firmy, które posłużą realizowanej w nich produkcji i rozwojowi firm; • wydatki rządowe - w rachunku PKB nie są uwzględniane płatności transferowe - emerytury czy renty - te znajdują odbicie w konsumpcji; • eksport netto - czyli różnica między eksportem a importem (w PL eksport mniejszy od importu). JAKO SUMA PRODUKCJI • suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki narodowej (produkcja globalna kraju - zużycie pośrednie). JAKO SUMA DOCHODU NARODOWEGO • dochody z pracy - stanowią największą część dochodu narodowego; • dochody z kapitału; • dochody państwa; • amortyzacja. PKB nominalne/realne/per capita

35. TYPY POLITYKI FISKALNEJ.

POLITYKA FISKALNA - polityka budżetowa; decyzje państwa dotyczące wydatków&podatków; • decyzje rządu na temat wielkości i struktury wydatków publicznych, źródeł ich sfinansowania (w tym zwłaszcza wysokości i struktury dochodów podatkowych) oraz deficytu budżetowego; • stanowi, obok polityki pieniężnej, jeden z głównych filarów polityki gospodarczej państwa w krótkim i średnim okresie (polityki makroekonomicznej). AKTYWNA (opóźnienia, doraźne decyzje, zmiany ustawy budżetowej) PASYWNA (stabilizatory, nie pomogą w kryzysie a w ożywieniu są nadwyżki) EKSPANSYWNA (zwiększanie podaży, by pobudzić gosp) RESTRYKCYJNA (odwrotnie) INSTRUMENTY POLITYKI FISKALNEJ: • makroekonomiczne: dochody budżetu państwa, wydatki budżetu państwa, deficyt i nadwyżki budżetowe, dług publiczny • mikroekonomiczne: podatek, opłata, cło, dotacja, subwencja, bon skarbowy, obligacja skarbowa, poręczenia i gwarancje rządowe

11. GŁÓWNE TEORIE POPYTU NA PIENIĄDZ.

POPYT NA PIENIĄDZ - Pożądany przez prywatne podmioty niebankowe (gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa) stan ich zasobów kasowych. Główne nurty teoretyczne zajmujące się popytem na pieniądz. • Klasyczna teoria ilościowa (oparte na szybkości obiegu - Fisher; oparte na zasobach kasowych - Marshall) - pieniądz jako środek płatniczy • Teoria preferencji płynności - Keynes - w zależności od motywu - jako środek wymiany lub przechowywania wartości • Postkeynesowskie rozwinięcia teorii preferencji płynności - Baumol, Tobin) • Nowa teoria ilościowa (monetarystyczna) - Friedman - jako środek przechowywania wartości • Funkcja popytu na pieniądz w okresie hiperinflacji - Cagan - jako środek wymiany

10. GŁÓWNE CECHY WSPÓŁCZESNEGO PIENIĄDZA.

Pieniądz - pewien powszechnie akceptowany towar, który w zależności od sytuacji pełni funkcję: -środka wymiany, -jednostki rozrachunkowej (umożliwia wyrażanie cen i prowadzenie rozliczeń), -środka przechowywania wartości (tezauryzacji), pozwalającego dokonywać zakupów w przyszłości, -miernika odroczonych płatności (funkcja jednostki rozrachunkowej w dłuższym okresie) - TRWAŁOŚĆ: nie ulega łatwo zepsuciu i zniszczeniu -ŁATWOŚĆ DO PRZENOSZENIA: nie powinien być ciężki, nie powinien mieć dużej objętości, powinien umożliwiać przenoszenie znacznych wartości - PODZIELNOSĆ: środek pełniący funkcję pieniądza musi być podzielny na małe jednostki bez straty na wartości - OGRANICZONA PODAŻ, ponieważ wszystko, co istnieje w nieograniczonej podaży nie może pełnić funkcji pieniądza Współczesny pieniądz, w odróżnieniu od pieniądza kruszcowego i innych jego odmian jest instrumentem finansowym, mającym charakter pieniądza kierowanego tzn. wielkość jego emisji (obiegu) zależy od tego, jak nią steruje człowiek ( w praktyce władze monetarne).

9. CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE PODAŻ PIENIĄDZA.

Pieniądz - pewien powszechnie akceptowany towar, który w zależności od sytuacji pełni funkcję: -środka wymiany, -jednostki rozrachunkowej (umożliwia wyrażanie cen i prowadzenie rozliczeń), -środka przechowywania wartości (tezauryzacji), pozwalającego dokonywać zakupów w przyszłości, -miernika odroczonych płatności (funkcja jednostki rozrachunkowej w dłuższym okresie) - stopy procentowe (referencyjna, redyskontowa, lombardowa, depozytowa) - operacje otwartego rynku - emisja papierów wartościowych (operacje strukturalne) - operacje kredytowo-depozytowe (z inicjatywy BK w celu ograniczania skali wahań stawki overnight) - stopa rezerwy obowiązkowej (hamowanie ekspansji kredytowej) PODAŻ PIENIĄDZA: • obejmuje gotówkę w obiegu oraz wkłady (stanowią większą część podaży); podaż $ = mnożnik kreacji $ x baza monetarna

39. POLITYKA FINANSOWA PAŃSTWA - CELE & NARZĘDZIA.

Polityka finansowa jest to działalność polegająca na realizacji określonych celów za pomocą narzędzi finansowych. Polityka finansowa dzieli się na fiskalną i monetarną. Obie rodzaje polityk prowadzone są przez różne podmioty Cele PP: • Cele strategiczne (bezpośrednie) Utrzymanie stabilnego poziomu cen • Cele pośrednie- Kształtowanie wysokości stóp procentowych- Oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza- Wpływanie na wielkość kredytów udzielanych przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym, a także na wielkość kredytów ogółem • Cele operacyjne- Utrzymanie określonego poziomu bazy monetarnej oraz poziomu stopy procentowej. (krótkoterm) Instrumenty PP: - administracyjno-ekonomiczne (kredyty lombardowe, refinansowe, redyskontowe) - rynkowe - operacje otwartego rynku Cele polityki fiskalnej • Cele fiskalne. Polegają na tym, że w wyniku prowadzonej polityki fiskalnej zostaje zaspokojony popyt na pieniądz zgłaszany przez państwo (zapewnienie dochodów bezzwrotnych). • Cele pozafiskalne:- Programowanie wzrostu gospodarczego- Łagodzenie niesprawności mechanizmu rynkowego- Walka z bezrobociem- Ograniczenie zróżnicowania dochodów- Walka z nieuczciwą konkurencją Instrumenty polit. fisk.: - podatkowe - deficyt i dług - zasiłki dla bezrobotnych, wydatki na nowe miejsca pracy - poręczenia i gwarancje - wydatki na roboty publ. - wydatki na restrukturyzację gosp.

27. SYSTEMATYKA POŚREDNIKÓW FINANSOWYCH.

Pośrednicy finansowi są to instytucje pośredniczące w przepływie środków finansowych między podmiotami mającymi ich nadwyżkę a podmiotami, które te środki chcą przyjąć do zagospodarowania. Do typowych instytucji finansowych należą: • - banki, • - firmy ubezpieczeniowe, • - fundusze emerytalne, • - rząd (oferując subsydia, pomoc w zakładaniu małych firm). Wyróżnia się dwa rodzaje pośredników (Źródło: Podstawy nauki finansów, Owsiak): 1) banki komercyjne i instytucje parabankowe, 2) pozabankowych pośredników finansowych (TU, OFE itd.) ogół instytucji finansowych można podzielić na dwie podstawowe grupy: • instytucje tworzące pieniądz/depozytowe (banki komercyjne), • instytucje nietworzące pieniądza/niedepozytowe (instytucje oszczędnościowe, towarzystwa oszczędnościowo-pożyczkowe, banki oszczędnościowe, unie kredytowe). głównym przedmiotem ich działalności jest utrzymywanie instrumentów finansowych i dokonywanie transakcji nimi; 3) w efekcie instrumenty finansowe są głównymi składnikami ich majątku; 4) w strukturze źródeł finansowania (pasywów) instytucji finansowych dominują fundusze obce (dług); 5) głównym zadaniem jest ułatwianie przepływu funduszy od podmiotów nadwyżkowych do podmiotów deficytowych;

31. RODZAJE RYZYK W DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ.

RYZYKO - wg koncepcji negatywnej jako zagrożenie (efektem jest szkoda lub strata); wg koncepcji neutralnej jako zagrożenie i szansa; występuje wtedy, gdy możliwa do zrealizowania stopa zwrotu różni się od oczekiwanej stopy zwrotu;oznacza możliwość poniesienia nieprzewidywanej straty lub nieuzyskania spodziewanego dochodu (mniejszego lub większego niż oczekiwany). podział na ryzyko systematyczne (systemic risk) i ryzyko specyficzne (unsystemic risk). Pierwsze z nich jest wynikiem działania sił zewnętrznych, niepoddających się kontroli podmiotu narażonego na ryzyko. RODZAJE RYZYKA: RYZYKO HANDLOWE - ryzyko wynikające bezpośrednio z prowadzonej działalności handlowej; • ryzyko płynności- konieczność dopasowania terminów zapadalności aktywów i pasywów, • ryzyko kredytowe, związane z niewywiązywaniem się kontrahentów z zobowiązań wobec przedsiębiorstwa. RYZYKO RYNKOWE - dotyczy prawdopodobieństwa zmian wartości instrumentów rynkowych, którego szczególnymi przykładami są: • ryzyko stopy procentowej, wynikające z uzależnienia wartości części aktywów i pasywów od zmian stóp procentowych (np. kredyt oparty o zmienną stopę procentową). • ryzyko walutowe, związane z posiadaniem otwartej pozycji walutowej. RYZYKO SPOŁECZNE - związane ze sposobem zachowania się obywateli danej społeczności, zasad religii, ustroju, kultury, tradycji. RYZYKO WYSTĄPIENIA ZDARZEŃ LOSOWYCH- np. klęski i wypadki żywiołowe (powódź, trzęsienie ziemi), wypadki, których źródłem są konflikty społeczne i czyny niedozwolone (np. strajki, podpalenia). RYZYKO POLITYCZNE - dotyczy możliwości ingerencji władz państwowych w poszczególnych krajach czy też w skali międzynarodowej, zarówno dla całej gospodarki, jak i w poszczególnych jej sektorach. RYZYKO GOSPODARCZE - związane jest z możliwością zmiany polityki gospodarczej kraju, przepisów prawnych dotyczących np. prawa podatkowego lub dewizowego. RYZYKO OPERACYJNE - związane przede wszystkim z możliwością i umiejętnością aktywnego oddziaływania na sprzedaż, koszty wytwarzania i ceny produktów, poziom konkurencji, jakość zarządzania firmą, dywersyfikację dostawców i odbiorców;źródłem ryzyka operacyjnego firmy jest tzw. dźwignia operacyjna, czyli wpływ, jaki na zysk operacyjny przedsiębiorstwa wywiera każda zmiana wartości jego sprzedaży. RYZYKO FINANSOWE - związane ze strukturą źródeł finansowania majątku firmy;źródłem ryzyka finansowego w działalności firmy jest tzw. dźwignia finansowa,określająca zależność pomiędzy wartością wypracowanego zysku operacyjnego, a wartością osiągniętego w tym samym czasie zysku netto.

47. ISTOTA REGUŁ W POLITYCE BUDŻETOWEJ PAŃSTWA.

Reguły budżetowe - permanentne ograniczenie polityki fiskalnej, odzwierciedlonej we wskaźnikach budżetowych, wskazujących na jej postępy. Wprowadzenie reguły budżetowej polega na określeniu wskaźnika, którego ma ona dotyczyć, wprowadzeniu rangi prawnej reguły oraz ustaleniu „klauzuli wyjścia". 1. reguły salda budżetowego; a. zrównoważony budżet: dochody=wydatki b. złota reguła: pokrycie dochodami budżetowymi tylko wydatków bieżących, wydatki majątkowe finansowane długiem c. limit deficytu w wart nomin, w % PKB 2. reguły wydatkowe (w Polsce tymczasowa reguła: wydatki mogą wzrosnąć tylko o 1% w stosunku do roku poprzedniego); a. limit wydatków w wart nomin, w wart realnych b. Nominalna/realna stopa wzrostu wydatków budżetowych 3. reguły zadłużenia (w Polsce w konstytucji 60%, U o fin pub: 50, 55, 60 - procesy sanacyjne); a. limit długu w wart nomin, w % PKB b. limit długu w relacji do zdolności jego obsługi 4. reguły dochodowe. a. poziom obciążeń podatkowych jako % PKB b. reguła oparta na zmianie stawek podatkowych

24. RODZAJE SALD BUDŻETOWYCH.

SALDO BUDŻETOWE- nadwyżka lub deficyt w budżecie państwa, tj. nadwyżka/deficyt dochodów względem wydatków budżetu w danym roku; nie można go jednak sprowadzać wyłącznie do rachunkowego wyliczenia różnicy między dochodami a wydatkami budżetowymi. Rodzaje sald budżetowych: • Nominalne (rzeczywiste) - różnica pomiędzy dochodami nominalnymi, a wydatkami nominalnymi • Realne (skorygowane) - z salda nominalnego eliminuje się finansowe konsekwencje zjawisk inflacyjnych • Pierwotne - pomniejszone o koszty obsługi długu publicznego; informuje o samowystarczalności budżetu • Cykliczne (koniunkturalne) - wynik procesów gospodarczych mające miejsce w państwie; obrazuje wpływ cyklu koniunkturalnego na zmiany w dochodach i wydatkach budżetu poprzez działanie automatycznych stabilizatorów ( podatki od dochodów, podatki pośrednie, zapomogi dla bezrobotnych i inne świadczenia społeczne, programy stabilizacji dochodów w rolnictwie). • Strukturalne - nominalne minus cykl wahań cyklicznych. Obrazuje skutki aktywnej polityki fiskalnej państwa. Saldo nominalne = saldo cykliczne + saldo strukturalne

44. CECHY WSPÓŁCZESNYCH SYSTEMÓW PODATKOWYCH.

SYSTEM PODATKOWY-ogół przepisów prawnych i instytucji finansowych w zakresie ustalania i poboru podatków;obejmuje nie tylko przepisy prawne dotyczące instytucji podatków, ale także całą strukturę podmiotów, które podatki pobierają, płacą je oraz te, które wyznaczają ich indywidualną wysokość, w tym także warunki ich płatności. PODATEK - publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe i bezzwrotne świadczenie pieniężne wynikające z ustawy podatkowej na rzecz: Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy. CECHY SYSTEMU PODATKOWEGO: 1) efektywność ekonomiczna →system podatkowy nie powinien kolidować z efektywną alokacją zasobów; 2) prostota administracyjna →system podatkowy powinien być prosty i względnie tani w zarządzaniu; 3) elastyczność →system podatkowy powinien być w stanie łatwo reagować (w niektórych przypadkach automatycznie) na zmiany warunków gospodarowania; 4) odpowiedzialność polityczna →system podatkowy powinien być tak skonstruowany, aby podatnicy mogli sprawdzić, ile płacą, i ocenić, w jakim stopniu system ten odzwierciedla ich preferencje; być przejrzysty; 5) sprawiedliwość →system podatkowy powinien sprawiedliwie traktować różne jednostki.

16. BUDOWA WSPÓŁCZESNEGO SYSTEMU BANKOWEGO.

System bankowy to całokształt instytucji bankowych i finansowych oraz normy, które określają ich wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Elementy systemu bankowego • *bank centralny • *banki operacyjne - banki komercyjne, depozytowo-kredytowe, uniwersalne • *banki specjalne - banki inwestycyjne, hipoteczne, rolne i melioracyjne, komunalne oraz towarzystwa kredytowe • *kasy oszczędnościowe • *spółdzielczość kredytowa System bankowy pełni następujące funkcje: • emisyjną i regulacyjną - BC przez emisję i regulację podaży pieniądza; • depozytowo-kredytową - ujawnia się w BK przez mechanizm tworzenia depozytów i transformacji ich w pożyczki i kredyty; • rozliczeniową - bank na zlecenie klientów dokonuje rozliczeń pieniężnych (obciąża jedno konto i uznaje drugie); • alokacyjną - umożliwia przepływ środków finansowych z mniej do bardziej efektywnych dziedzin gospodarki i podmiotów gospodarczych; • finansowo-doradczą - bank przez służby doradcze zabezpiecza interesy swoich klientów; • stymulacyjną - bank jako dawca kapitału wpływa na rozwój przedsiębiorczości lokalnej.

26. SYSTEM FINANSOWY & JEGO FUNKCJE.

System finansowy - zbiór norm prawnych ustalających społeczne organy (instytucje), których zadaniem jest wykonywanie czynności związanych z gromadzeniem oraz podziałem zasobów pieniężnych. funkcje: 1. płatniczą - system powinien zapewnić sprawne działanie mechanizmu rozliczeń transakcji gospodarczych, zwłaszcza zakupu towarów i usług, 2. płynności - system umożliwia zamianę papierów wartościowych i innych aktywów na gotówkę czyli pieniądz, 3. oszczędności - system stwarza podmiotom różne możliwości lokowania oszczędności na atrakcyjnych warunkach, 4. kredytową - dostarczanie przez system f. kredytów dla firm, gospodarstw domowych oraz sektora publicznego w celu popierania inwestycji i konsumpcji, 5. zabezpieczającą prze ryzykiem - system f. zawiera instrumenty ochraniające przedsiębiorców, konsumentów i rząd przed nadmiernym ryzykiem, 6. polityki ekonomicznej -stworzenie możliwości prowadzenia polityki dbającej o wzrost gospodarczy, niskie bezrobocie, niską inflację itd.

32. ZAŁOŻENIA OPTYMALNEGO OBSZARU GOSPODARCZO-WALUTOWEGO.

Teoria optymalnego obszaru walutowego przedstawia warunki jakie powinny spełniać państwa chcące utworzyć unię gospodarczo - walutową, aby odnieść korzyści ekonomiczne przekraczające koszty. Optymalny obszar walutowy tworzy grupa państw ściśle powiązanych ze sobą pod względem monetarnym, które jednocześnie odznaczają się wskazanymi przez autorów teorii cechami gospodarek i polityki gospodarczej. Kraje wstępujące do unii walutowej powinny cechować się: o podobnymi celami i kierunkami polityki gospodarczej o niską zmiennością realnego kursu walutowego i stóp inflacji o wysokim stopniem integracji rynków finansowych o symetrycznością cykli koniunkturalnych - szoków gospodarczych. KRYTERIA KONWERGENCJI - wprowadzone przez Traktat o Unii Europejskiej (traktat z Maastricht) wskaźniki ekonomiczne i zasady, jakie powinno spełniać państwo aspirujące do pełnego uczestnictwa w UGW. • warunki konieczne do wypełnienia dla państw członkowskich Unii Europejskiej, które dążą do wprowadzenia euro i zobowiązały się nie przeprowadzać jednostronnej euroizacji; • po 1.NIEZALEŻNOŚĆ BC, ponadto kraje zobowiązane są wypełnić cztery kryteria: 1) STABILNOŚCI CEN - stopa inflacji jest nie wyższa niż o 1,5 pkt. proc. niż do przeciętnej stopy inflacji z 3.krajów o najniższej inflacji członkowskich ERM II; 2) FISKALNE - deficyt budżetowy państwa nie może przekroczyć 3% PKB, dług publiczny nie powinien przekraczać 60% PKB → państwo członkowskie nie może być zatem objęte procedurą nadmiernego deficytu (przekroczenie wskaźników odnoszących się do sektora instytucji rządowych i samorządowych); 3) KURSOWE - obowiązek uczestnictwa w ERM II i niedoświadczenie dewaluacji w okresie 2.lat poprzedzających rozpoczęcie członkostwa; zakaz samowolnej dewaluacji waluty krajowej względem euro; maksymalne dopuszczalne pasmo wahań kursowych wynosi +/- 15% odchylenia względem wyznaczonego kursu centralnego; 4) STÓP PROCENTOWYCH-długookresowa stopa procentowa nie może być wyższa niż o 2 pkt. proc. niż przeciętne stopy obserwowane w 3.krajach o najniższej inflacji&największej stabilności cen.

49. FUNKCJE & STRUKTURA WSPÓŁCZESNEJ RACHUNKOWOŚCI.

Tradycyjny podział rachunkowości wyodrębnia trzy jej części składowe: księgowość, rachunek kosztów i wyników, sprawozdawczość. Księgowość to prowadzenie ewidencji, grupowanie zdarzeń, ich prezentacja i interpretacja. W rachunku kosztów i wyników zbierane są i przetwarzane informacje o przychodach i kosztach działalności gospodarczej oraz możliwe jest ustalanie wyniku finansowego (zysku lub straty). Sprawozdawczość ma za zadanie przedstawić w sposób syntetyczny informacje o sytuacji majątkowo-finansowej oraz o wynikach działalności jednostki. Prezentacja tych informacji może być adresowana do różnych odbiorców - zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Biorąc pod uwagę funkcje rachunkowości i odbiorców jej ostatecznego produktu - sprawozdania finansowego - rachunkowość można podzielić na: • finansową, • zarządczą. Pod pojęciem rachunkowości finansowej rozumie się dość powszechnie tę część rachunkowości, która zajmuje się dostarczeniem informacji ekonomicznych dla otoczenia podmiotu gospodarczego, a więc akcjonariuszy, urzędów państwowych, instytucji finansowych, banków oraz potencjalnych inwestorów. Oczywiście dane emitowane przez rachunkowość finansową są wykorzystywane także wewnątrz przedsiębiorstwa. Rachunkowością zarządczą określa się tę część rachunkowości, która koncentruje swą uwagę na „produkowaniu" informacji na cele zarządzania danym podmiotem gospodarczym. Inaczej mówiąc, to ta część przetwarzanych informacji ekonomicznych, którą kierownictwo podmiotu gospodarczego wykorzystuje do zarządzania bieżącego i strategicznego. Funkcje rachunkowości • informacyjną- polega na tworzeniu określonych zbiorów informacji, a następnie na odpowiednim ich przetwarzaniu i przekazywaniu zarówno kierownictwu przedsiębiorstwa, w celu ich właściwego wykorzystania w procesie zarządzania, jak i otoczeniu tego przedsiębiorstwa; • kontrolną - ma na celu sprawdzanie zgodności przebiegu określonych działań z przepisami w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i z planowanymi zamierzeniami; • sprawozdawczą - polega na sporządzaniu różnego rodzaju sprawozdań finansowych; • analityczno-interpretacyjną - polega na wykorzystaniu danych liczbowych zawartych w sprawozdaniach do bieżącej oceny działalności podmiotu gospodarczego oraz realizacji wniosków, ułatwiających kierownictwu poszczególnych szczebli zarządzania podejmowanie optymalnych decyzji, które mają wpływ na podniesienie efektywności działania podmiotu gospodarczego; • statystyczną - polega na dostarczaniu danych umożliwiających skompletowanie informacji o charakterze makroekonomicznym (np. do sprawozdań GUS i innych organów centralnych).

30. ISTOTA & FUNKCJE UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH.

Ubezpieczenia są narzędziem gospodarczym, którego celem jest łagodzenie lub całkowite likwidowanie negatywnych skutków wydarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru tego łagodzenia na wiele jednostek, które takie zdarzenia zagrażają. UBEZPIECZENIE GOSPODARCZE służące wyrównywaniu skutków zdarzeń losowych oparte na świadczeniu ochrony ubezpieczeniowej;istotą ubezpieczenia jest ochrona ubezpieczeniowa. Najbardziej powszechnym rozwiązaniem jest umowa ubezpieczenia, przez którą zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. FUNKCJE UG: 1) FUNKCJA OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJ / KOMPENSACYJNA • podstawowa funkcja ubezpieczeń, mająca na celu wyrównywanie szkód; • gotowość ZU do wypłaty odszkodowania w razie wystąpienia szkody u osoby ubezpieczonej; • kompensacja nie dotyczy każdego, natomiast ochrona ubezpieczeniowa dotyczy każdego, kto korzysta z ubezpieczenia. 2) FUNKCJA PREWENCYJNA (realizowana za pomocą norm prawnych) • ubezpieczenie musi zawierać pewne elementy prewencyjne, aby mogło prawidłowo funkcjonować; • ZU określa pewne warunki ubezpieczenia - zapisy te określają minimalne wymogi w zakresie działań prewencyjnych podejmowanych przez ubezpieczonego w celu uniknięcia szkody. • prewencja ma prowadzić do zmniejszenia liczby zdarzeń losowych, do zmniejszenia skali szkodowości, a tym samym kompensacji. 3) FUNKCJE FINANSOWE: a) funkcja redystrybucyjna - polega na tworzeniu funduszu i jego wypłacie do poszczególnych podmiotów; następuje przemieszczenie środków od jednych podmiotów do drugich; na wolnym rynku następuje zakup usług a następnie przemieszczenie środków; może się zmieniać ich przeznaczenie. Dużo więcej podmiotów tworzy fundusz ubezpieczeniowy niż niego korzysta. b)funkcja akumulacyjna - jest to zdolność do gromadzenia środków pieniężnych; skłonność do tworzenia dużych rezerw finansowych, dużych funduszy. c)funkcja lokacyjna - obowiązek lokowania wszystkich nadwyżek w ZU; ZU musi posiadać środki do wypłat ubezpieczeń - jednym ze źródeł jest działalność lokacyjna. Podział ze względu na przedmiot ubezpieczenia : ubezpieczenia majątkowe ( przedmiotem ubezpieczenia jest każda wartość majątkowa) i interes majątkowy ubezpieczenia osobowe ( życie, zdrowie, zdolność do pracy ).

41. METODY WYCENY PRZEDSIĘBIORSTWA.

WYCENA PRZEDSIĘBIORSTWA -podanie jego wartości wyrażonej w określonych jednostkach pieniężnych za pomocą ustalonych ocen, reguł i analiz. Metody dochodowe - opierają się na założeniu, że przedsiębiorstwo jest dobrem, którego wartość zależy od korzyści finansowych jakie przyniesie ono właścicielowi w przyszłości. O wartości przedsiębiorstwa stanowi zaktualizowana na moment wyceny suma przewidywanych dochodów finansowych. - wartość przedsiębiorstwa równa się sumie zdyskontowanych odpowiednią stopą dyskontową generowanych przez przedsiębiorstwo przepływów pieniężnych, które po skumulowaniu i zsumowaniu, tworzą łączny strumień pieniężny pozostający do dyspozycji właścicieli. - wartość rezydualna - wartość przedsiębiorstwa na koniec ostatniego roku prognozy - mnożniki Metody majątkowe - to historycznie najstarsza koncepcja wyceny podmiotów gospodarczych, która przyjmuje majątek za podstawę określenia wartości. Wyróżniamy następujące metody majątkowe: • księgowa - wartość księgowa majątku przedsiębiorstwa zawarta jest w każdym bilansie, jej ustalenie polega na zmniejszeniu aktywów o wszelkiego rodzaju zobowiązania.(krotko i długookresowe); historyczny charakter cen, szacowanie w sposób arbitralny przez dokonującego wyceny • odtworzeniową - określeniu kosztów, jakie należy ponieść, aby odtworzyć majątek wycenianego przedsiębiorstwa, wymaga ustalenia aktualnych cen poszczególnych składników majątku trwałego oraz rzeczywistych wskaźników zużycia • likwidacyjną (upłynnienia) - wartość likwidacyjna majątku to suma cen, jakie można byłoby uzyskać na rynku ze sprzedaży poszczególnych składników przedsiębiorstwa; od sumy przychodów uzyskanych ze sprzedaży należy odjąć koszty i zobowiązania związane z likwidacja firmy. Metody majątkowe skupiają się na posiadanym przez przedsiębiorstwo majątku, wada - wycena nie obejmuje powiązanych ze składnikami majątkowym składników niematerialnychfirmy takich jak reputacja firmy,pozycja firmy na rynku, kwalifikacje pracowników Metody porównawcze - polegają na ustaleniu wartości przedsiębiorstwa na podstawie informacji o mnożnikach, których wartość rynkowa jest znana. Procedura metodą porównań rynkowych jest następująca: 1) wybór wskaźnika służącego wycenie, 2) wybór firm porównywalnych, dla których znane są wartości rynkowe wybranego wskaźnika, 3) obliczenie wartości firmy, 4) dokonanie niezbędnych korekt. Wskaźniki: P/E (cena/zysk), P/BV (cena/wart. księg) Metody mieszane - wykorzystują elementy wycen majątkowych i dochodowych. Opierają się na założeniu, że wartość przedsiębiorstwa powiązana jest zarówno z wartością jego majątku jak i z możliwością przynoszenia przez ten majątek dochodu. Wyróżniamy: • m. średniej wartości, • m. z zyskiem dodatkowym, • m. wycen przedsiębiorstw nierentowych.

50. NADRZĘDNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ - ICH SYSTEMATYKA & TREŚĆ.

Wszystkie zasady rachunkowości można podzielić na trzy grupy: • uniwersalne (podwójnego zapisu, periodyzacji) • podstawowe - nadrzędne, • szczegółowe - podrzędne (porównywalności sprawozdań, terminowości i aktualności, wiarygodności, bezstronności) Wśród zasad nadrzędnych wyróżniamy: 1) KONTYNUACJI DZIAŁANIA - zakłada się, że jednostka gospodarcza będzie kontynuowała swoją działalność w dającej się przewidzieć przyszłości oraz w niezmienionym istotnie zakresie; 2) MEMORIAŁU - w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte przychody i obciążające ją koszty dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich spłaty; 3) WSPÓŁMIERNOŚCI PRZYCHODÓW&KOSZTÓW - koszty poniesione w celu osiągnięcia określonych przychodów muszą być ujęte w księgach rachunkowych w tym samym okresie rozrachunkowym, co osiągnięte przychody; 4) KASOWA - polega na zaliczaniu do przychodów&kosztów danego okresu tylko tych przychodów&kosztów, które nastąpiły w wyniku rzeczywistego wpływu/wypływu środków pieniężnych do kasy lub na rachunek bankowy przedsiębiorstwa; 5) CIĄGŁOŚCI - nakazuje przyjęte w przedsiębiorstwie zasady rachunkowości stosować w sposób ciągły, zapewnia porównywalność informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych za kolejne lata obrotowe; 6) OSTROŻNEJ WYCENY - nakazuje wyceniać zasoby majątkowe jednostki i źródła ich pochodzenia, tak aby nie spowodować zniekształcenia wyniku finansowego; 7) PRZEWAGI TREŚCI NAD FORMĄ/ISTOTNOŚCI - polega na prezentowaniu zgromadzonej w rachunkowości informacji zgodnie z rzeczywistością (treścią ekonomiczną), nawet wtedy kiedy jest to sprzeczne z wymogami formalnymi; 8) PRAWDZIWEGO&RZETELNEGO OBRAZU - zobowiązuje jednostki gospodarcze do wykazywania w księgach rachunkowych operacji gospodarczych zgodnie z ich treścią i rzeczywistością ekonomiczną tak, aby sprawozdanie finansowe zapewniało rzetelne i realistyczne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej, wyniku finansowego oraz rentowności jednostki; 9) ISTOTNOŚCI - wszystkie zdarzenia wpływające znacząco na działalność i sytuację finansową jednostki powinny być wykazane w sprawozdaniu finansowym.

19. ISTOTA OPÓŹNIEŃ CZASOWYCH W POLITYCE FINANSOWEJ PAŃSTWA.

Zastosowanie instrumentów dyskrecjonalnej polityki finansowej wymaga czasu. • długotrwały i rygorystyczny procesem legislacyjny, poprzedzający wprowadzenie nowych podatków lub zmian w podatkach już istniejących; • występuje efekt opóźnień czasowych, który może znacznie ograniczyć efektywność takiej polityki; • opóźnienia w reakcji gospodarki na zastosowane bodźce fiskalno-budżetowe to główny zarzut stawiany przeciwko aktywnej polityce fiskalnej; • okres jaki mija od pojawienia się impulsu monetarnego, wysyłanego przez BC do wystąpienia zmian wielkości realnych jest stosunkowo długi, a pozytywne efekty są zróżnicowane w czasie. OPÓŹNIENIA WEWN I ZEWN - POL. Pieniężna - krotkie wewn, dlugie zewn - POL. fiskalna - dlugie wewn, krotkie zewn

38. POJĘCIE FISKALIZMU & JEGO MIARY.

polityka państwa polegająca na pobieraniu nadmiernych podatków i opłat w celu osiągnięcia jak największych wpływów racjonalny fiskalizm - zaspokojenie niewygórowanych potrzeb władz publicznych i pozwala funkcjonować i rozwijać się podmiotom gosp., a GD zaspokajać potrzeby konsumpcyjne i oszczędzać skutki: niższe tempo rozwoju gosp., przerzucanie podatków na inne podmioty, ogranicza podejmowanie dział. gosp., szara strefa, ucieczka kapitałów metody pomiaru: - wysokość stawek podatkowych - poziom obciążeń fisk. do PKB (PIT,CIT,VAT + ZUS)/PKB - zakres ingerencji systemu fi. publ. w PKB (dochody + wydatki publiczne)/PKB - stopień pokrycia wydatków publ. dochodami publ. (saldo sektora fin publ --> wysoki deficyt --> duży fiskalizm - budowa skal podatkowych (progresywność - fiskalizm) - różnice między nominalną a efektywną stopą opodatkowania (kwota wolna od podatku, zwolnienia) - zakres występowania szarej strefy = szara str/PKB

1. GŁÓWNE PODMIOTY SYSTEMU EKONOMICZNEGO & ICH FUNKCJE.

system ekon - zespół instytucji i mechanizmów, które koordynują i kontrolują podejmowanie i realizację decyzji ekon w danym państwie. Podmioty gospodarcze: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo. GD - dysponują czynnikami produkcji (dostarczają je PRZ) - oferują ich podaż, w zamian otrzymują dochody, te dochody wydają na dobra i usł wytwarzane przez PRZ PRZ - wykorzystują czynniki produkcji i za to płacą GD, sprzedają im dobra i usługi PAŃSTWO - wydatki na dobra i usługi bezpośr. oddziałują na łączny popyt, zabiera strumień pieniądza przez podatki pośrednie (obciążają wydatki np. VAT) i bezpośrednie (dochody, PIT), płatności transferowe zwiększają pierwotne dochody czynników produkcji. →między GD a PRZ odbywa się RUCH OKRĘŻNY, określający przepływ zasobów rzeczowych&pieniężnych.

37. KONCEPCJA NEUTRALNOŚCI DŁUGU PUBLICZNEGO.

wzrost deficytu budżetowego, spowodowany obniżeniem dochodów podatkowych (przy stałych wydatkach państwa) albo wzrostem wydatków państwa (przy niezmienionych dochodach), nie powodują zmian w sferze realnej, tj. nie prowadzą do wzrostu produkcji i zatrudnienia. ricardiański teoremat ekwiwalentności 2 SPOSOBY PREZENTACJI: 1) analiza strumieniowa (zmian poziomu dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych), • gospodarstwa domowe nie wykorzystają przyrostu dochodu, spowodowanego zmniejszeniem podatków na zwiększenie konsumpcji, lecz zwiększają oszczędności; • przewidywanie zwiększenia podatków w przyszłości, związane z koniecznością obsługi i spłaty długu publicznego; • deficyt budżetowy jest rekompensowany wzrostem oszczędności prywatnych (dokładnie tej samej wielkości). 2) analiza zasobowa (zmian poziomu majątku tychże gospodarstw). • deficyt budżetowy nie zmienia wartości majątku gospodarstw domowych, a zatem nie wpływa na ich decyzje konsumpcyjne; • nie działa majątkowy efekt Pigou (niższe ceny zwiększają majątek) • zalecane przez keynesizm pobudzanie aktywności gospodarczej za pomocą narzędzi polityki fiskalnej jest nieskuteczne.

8. ISTOTA MNOŻNIKOWEGO DZIAŁANIA WYDATKÓW PUBLICZNYCH.

wzrost wydatków państwa, któremu towarzyszy taki sam wzrost podatków, powoduje zwiększenie produkcji. - polega na zwielokrotnieniu wzrostu dochodu narodowego pod wpływem jednorazowego zwiększenia popytu autonomicznego Stosunek przyrostu PKB do przyrostu autonomicznych wydatków państwowych nazywany jest mnożnikiem wydatków państwowych. - założenie, że czynniki wytwórcze nie są w pełni wykorzystane, więc wzrost efektywnego popytu nie musi generować wzrostu cen

25. INFLACYJNE & NIEINFLACYJNE FINANSOWANIE DEFICYTÓW BUDŻETOWYCH.

• deficyt budżetowy może być pokryty tylko i wyłącznie ze źródeł przychodów wskazanych przez ustawę w sposób enumeratywny - tylko te źródła przychodów mogą być przeznaczone na finansowanie deficytu budżetowego; SPOSOBY FINANSOWANIA: 1) z emisji (sprzedaży) Skarbowych PW na rynek krajowy i zagraniczny; 2) z kredytów zaciągniętych w bankach krajowych i zagranicznych; 3) z pożyczek; 4) z prywatyzacji majątku SP; 5) z nadwyżki budżetu (państwa z lat ubiegłych). ZACIĄGANIE KREDYTÓW W BC [inflacyjne] • wzrost bazy pieniężnej (pieniądza rezerwowego), zakładając niezmienny mnożnik pieniężny i proporcjonalny wzrost masy pieniądza; • wielkość efektu inflacyjnego zależy od skali tego finansowania, wielkości mnożnika pieniężnego i popytu na pieniądz (poziomu monetyzacji gospodarki); • im wyższy jest deficyt finansowany emisją pieniężną i niższy poziom monetyzacji gospodarki, tym silniejsze będą inflacyjne konsekwencje nierównowagi fiskalnej. ZACIĄGANIE KREDYTÓW W BANKACH KRAJOWYCH [nieinflacyjne] • efekt wypierania - powoduje zmniejszenie możliwości kredytowych dla sektora prywatnego, co jest niekorzystne dla inwestorów prywatnych, bo może spowodować wzrost stopy procentowej kredytu. ZWIĘKSZANIE DŁUGU PUBLICZNEGO [nieinflacyjne/inflacyjne] • dług publiczny -całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należytej zapłaty, z tytułu sprzedanych papierów wartościowych SP, w celu pokrycia deficytu budżetowego; • możliwości finansowania deficytu publicznego z rosnącym zadłużeniem publicznym zależą od stopnia chłonności i poziomu rozwoju rynku kapitałowego; • SP emituje obligacje i sprzedaje je na wolnym rynku (wysoka płynność&wyższeoprocentowanie), wykupywanie strych obligacji wraz z odsetkami następuje zwykle z dochodów pochodzących z emisji nowych obligacji, co powoduje staływzrostzadłużeniapublicznego; • jeśli rynek jest chłonny i rozwinięty to obligacje znajdują swoich nabywców;jeżeli rynek jest niechłonny to, aby sfinansować deficyt budżetowy, niesprzedane obligacje musi wykupić BC (zwykle w drodze emisji pieniądza, co może uruchomić spiralę inflacji). ZMNIEJSZANIE WYDATKÓW [nieinflayjne] • drastyczne cięcia w wydatkach budżetowych w celu ich dostosowania do osiąganych dochodów - najprostsza metoda walki z deficytem; • zmniejszenie nakładów na oświatę, kulturę, służbę zdrowia itp. imoże doprowadzić do wielu negatywnych następstw w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju oraz w stanie zdrowia społeczeństwa; • wyłącznie chwilowa poprawa sytuacji; • zmniejszenie wydatków prowadzi do obniżenia popytu i zahamowania wzrostu dochodu narodowego (w efekcie to, co budżet zyska; w dłuższym okresie straci).

46. GŁÓWNE METODY WYCENY SPÓŁEK GIEŁDOWYCH.

• porównawcza o najczęściej używana przez banki inwestycyjne o Wartość emitenta jest zestawiana z wartością porównywalnych firm, notowanych na giełdzie, które posiadają podobne fundamenty, dla których charakterystyczne są podobne czynniki ryzyka, perspektywy rozwoju i zyskowność oraz są z tej samej branży o Wskaźniki porównywalnych firm obecnych na giełdzie, są używane do obliczenia wartości akcji emitenta: P/E (cena/zysk) P/S (cena/sprzedaż) P/BV (cena/wartość księgowa) P/EBIT (cena/przepływy pieniężne) EV/EBITDA (kapitalizacja + dług netto + wartość udziałów mniejszości)/EBITDA Zalety: • odniesienie do bieżącej wyceny rynkowej spółek, działających w tej samej branży lub pokrewnych branżach, • niewielka subiektywność oceny, która jest ograniczona głównie do doboru spółek tworzących bazę porównawczą, • prostota, szeroka znajomość tej metody wśród inwestorów. Wady: • braku uwzględnienia perspektyw rozwoju spółki, • zależności wyceny od koniunktury na rynku, • zbyt daleko idących uproszczeniach, • rozbieżności w szacowaniu różnych wskaźników. METODA DOCHOD. -metoda DCF - zdyskontowanych przepływów pieniężnych o Zaleta: uwzględnia ona prognozy wyników finansowych oraz perspektywy rozwoju spółki. o Wada: jest wysoce wrażliwa na przyjęte parametry oraz założenia dotyczące rozwoju i wyników finansowych spółki o Potencjalnym problemem związanym z modelami dyskontowania przepływów pieniężnych jest to, że uzyskana za ich pomocą wewnętrzna wartość akcji może być znacząco powyżej lub poniżej bieżących cen na giełdzie. Może się zdarzyć tak, że cena rynkowa nigdy nie osiągnie wyznaczonej wartości wewnętrznej. W ten sposób oczekiwania inwestora stosującego te metody będą zawiedzione.