Διάμεσος εγκέφαλος

Λειτουργίες θαλάμου

Είναι σταθμός με συνάψεις όλων των αισθητικών οδών και πληροφοριών (πλην των οσφρητικών). Επίσης είναι σταθμός διάφορων ενδοεγκεφαλικών διεργασιών που αφορούν τη ρύθμιση των κινήσεων (όχι τις ίδιες τις κινήσεις), τις συναισθηματικές αντιδράσεις, τη μνήμη κλπ. Συμβάλλει στο συντονισμό αυτών. Ακόμα, συνδέεται με το φλοιό, την παρεγκεφαλίδα, τα βασικά γάγγλια και άλλα συστήματα.

Υποθάλαμος πυρήνες

Εκ των έσω: -Έσω ραχιαίος πυρήνας: Καρδιακός ρυθμός, αρτηριακή πίεση (ΣΝΣ) -Παρακοιλιακός πυρήνας: Βαζοπρεσσίνη, CRH, γαστρικά αντανακλαστικά, ρύθμιση της όρεξης, γεννητικές επιδράσεις, στύση (ΠΝΣ), απόκριση stress (ΣΝΣ), ωκυτοκίνη -Υπεροπτικός πυρήνας: Βαζοπρεσσίνη, ωκυτοκίνη -Τοξοειδής πυρήνας: GHRH, ντοπαμίνη, πρόσληψη τροφής -Προοπτικός πυρήνας: GnRH, θερμορρύθμιση (δίψα, εφίδρωση) Από δεξιά: -Οπίσθιος πυρήνας: Αύξηση αρτηριακής πίεσης, τρόμος, μυδρίαση -Έσω κοιλιακός πυρήνας: Κορεσμός, νευροπεπτίδια -Πυρήνες των μαστίων: Μνήμη -Υπερχιασματικός: Κιρκάδιος ρυθμός Μετωπιαία: -Έξω πυρήνας: Δίψα- πείνα (ΠΝΣ) -Έξω κοιλιακός πυρήνας: Δέχεται αισθητηριακά και σωματικά ερεθίσματα -Περικοιλιακός πυρήνας: TRH, LHRH, γαστρίνη, λεπτίνη, σωματοστατίνη, νευροπεπτόδια, διεγείρει το ΣΝΣ

Μέρη διάμεσου εγκεφάλου

Θάλαμος Υποθάλαμος Υπόφυση Επιθάλαμος (επίφυση, ηνία) Υποθαλάμια χώρα (υποθαλαμικός πυρήνας- αβέβαιη ζώνη)

Εξωτερική μορφολογία θαλάμου

Ο θάλαμος αποτελείται από φαιά ουσία και είναι το μεγαλύτερο τμήμα του διάμεσου εγκεφάλου. Υπάρχουν 2 θάλαμοι, ένας δεξιά και ένας αριστερά. Ανάμεσά τους βρίσκεται η 3η κοιλία, της οποίας σχηματίζουν τα πλάγια τοιχώματα. Το πρόσθιο άκρο του θαλάμου είναι στενό και υποστρόγγυλο και αποτελεί το οπίσθιο χείλος του σύστοιχου μεσοκοιλιακού τρήματος του Monro. Το οπίσθιο άκρο είναι διογκωμένο και αποτελεί το προσκέφαλο του θαλάμου, το οποίο υπέρκειται του άνω διδυμίου. Η κάτω- οπίσθια επιφάνεια συνεχίζεται με την καλύπτρα του μέσου εγκεφάλου. Η έσω επιφάνεια του καταλαμβάνεται από τη 3η κοιλία και από τη διάμεση μάζα, μια μάζα φαιάς ουσίας η οποία συνδέει τους 2 διάμεσους εγκεφάλους μεταξύ τους.

Υποθάλαμος δομή

Ο υποθάλαμος αποτελεί πολύ μικρό τμήμα του ΚΝΣ (0,3%) αλλά έχει πολύ σημαντικό ρόλο. Βρίσκεται στο κέντρο του μεταιχμιακού συστήματος. Αποτελεί κομμάτι του διάμεσου εγκεφάλου που εκτείνεται από το οπτικό χίασμα ως το ουραίο άκρο των μαστίων. Σχηματίζει το έδαφος και τα πλάγια τοιχώματα της 3ης κοιλίας Μπροστά από το οπτικό χίασμα υπάρχει μια περιοχή, η προοπτική χώρα. Ουραίως φτάνει έως την καλύπτρα του μέσου εγκεφάλου. Η έσω κάψα σχηματίζει τα έξω όριά του.

Διαίρεση θαλάμου

Στην άνω επιφάνεια του θαλάμου υπάρχει ένα πέταλο λευκής ταινίας που αποκαλείται ζωνιαία στιβάδα. Στην έξω επιφάνειά του υπάρχει ένα άλλο πέταλο λευκής ουσίας, το έξω μυελώδες πέταλο. Η φαιά ουσία της επιφάνειας του θαλάμου χωρίζεται μέσω μιας κάθετης ταινίας, σχήματος Υ, λευκής ουσίας, το έσω μυελώδες πέταλο, σε πρόσθια, έσω και έξω μοίρα. Το έσω μυελώδες πέταλο αποτελείται από νευρικές ίνες που συνδέουν διάφορους πυρήνες του θαλάμου μεταξύ τους. Και οι 3 μοίρες καταλαμβάνονται από διάφορους θαλαμικούς πυρήνες. Ακόμα, μικρότεροι πυρήνες υπάρχουν στο έσω μυελώδες πέταλο, και κάποιοι άλλοι επί της έσω και της έξω επιφάνειας του θαλάμου.

Επιθάλαμος

Τρίγωνο της ηνίας+ Επίφυση Τρίγωνο της ηνίας: Συσχετίζει σπλαχνοαισθητικές και οσφρητικές πληροφορίες. Επηρεάζει τη λήψη τροφής. Επίφυση (ή κωνάριο): Περιέχει επιφυσιοκύτταρα και απολήξεις του άνω αυχενικού γαγγλίου του ΣΝΣ. Είναι ενδοκρινής αδένας που εκκρίνει μελατονίνη, ορμόνη η οποία εκκρίνεται κατά τον ύπνο (κιρκάδιος ρυθμός).

Υποθαλάμεια χώρα

Υποθαλαμικός πυρήνας+ Αβέβαιη ζώνη Υποθαλαμικός πυρήνας: Σημαντικός για το εξωπυραμιδικό σύστημα. Συνδέεται με μέλαινα ουσία και με ωχρά σφαίρα. Αβέβαιη ζώνη: Επέκταση του δικτυωτού σχηματισμού του μέσου εγκεφάλου. Αποτελεί δίοδο νευρικών ινών από τον υποθάλαμο προς το θάλαμο.

Πυρήνες θαλάμου

- Πρόσθια μοίρα: Περιλαμβάνει τους πρόσθιους θαλαμικούς πυρήνες. Δέχεται προσαγωγούς ίνες της μαστιοθαλαμικής δεσμίδας από το μαστίο και αμοιβαίες ίνες από την υπερμεσολόβια έλικα και τον υποθάλαμο (+αγκιστρωτή έλικα). Η λειτουργία της σχετίζεται με το μεταιχμιακό σύστημα, και ειδικότερα με τη μνήμη και τις συγκινησιακές αντιδράσεις (+όσφρηση, σπλαχνοαισθητικότητα). Ανήκει στο κύκλωμα Papez. - Έσω μοίρα: Περιλαμβάνει το μεγάλο ραχιαίο- έσω πυρήνα, ο οποίος κάνει αμφίδρομες συνδέσεις με τον προμετωπιαίο φλοιό, με τον υποθάλαμο και με τους υπόλοιπους θαλαμικούς πυρήνες. Ακόμα, δέχεται προσαγωγούς ίνες από την έσω ωχρά σφαίρα και από τον βασικό πυρήνα του Meynert. Οι έσω θαλαμικοί πυρήνες συσχετίζουν και ολοκληρώνουν σωματικές, σπλαχνικές και οσφρητικές αισθητικές πληροφορίες. Ακόμα, τις συσχετίζουν με τη συναισθηματική και συγκινησιακή υποκειμενική κατάσταση του ατόμου. - Έξω μοίρα: Οι πυρήνες της έξω μοίρας χωρίζονται σε ραχιαίους έξω πυρήνες και σε κοιλιακούς έξω πυρήνες. > Ραχιαίοι: είναι ο ραχιαίος έξω πυρήνας, ο οπίσθιος έξω πυρήνας και ο πυρήνας του προσκεφάλου. Όχι τόσο γνωστή λειτουργία και συνδέσεις, όμως γνωστές οι συνδέσεις του με τον βρεγματικό, τον κροταφικό και τον ινιακό λοβό, την υπερμεσολόβια έλικα και με τους υπόλοιπους θαλαμικούς πυρήνες. > Κοιλιακοί: 1) Πρόσθιος κοιλιακός πυρήνας: Προσαγωγές ίνες από το ραβδωτό σώμα, τη μέλαινα ουσία, από το δικτυωτό σχηματισμό και από άλλους θαλαμικούς πυρήνες (πχ ωχρά σφαίρα) και απαγωγές ίνες προς προκινητικό και προμετωπιαίο φλοιό. Ο πυρήνας αυτός παρεμβάλλεται μεταξύ του ραβδωτού σώματος και του μετωπιαίου φλοιού, οπότε σχετίζεται με την παράπλευρη κινητικότητα και το εξωπυραμιδικό σύστημα. 2) Έξω κοιλιακός πυρήνας: Προσαγωγές ίνες από ραβδωτό σώμα, δικτυωτό σχηματισμό, μέλαινα ουσία, άλλους θαλαμικούς πυρήνες (πχ ωχρά σφαίρα), ομόπλευρο ερυθρό πυρήνα, αντίπλευρο σκέλος της παρεγκεφαλίδας. Απαγωγοί ίνες προς προκινητικό και κινητικό φλοιό μέσω της έσω κάψας. Αμφίδρομη σύνδεση με τον προμετωπιαίο φλοιό. Σχετίζεται με την παράπλευρη κινητικότητα και τη λεπτή ρύθμιση των κινήσεων. 3) Οπίσθιος κοιλιακός πυρήνας: Χωρίζεται σε 2 μικρότερους πυρήνες: -Οπίσθιος έσω κοιλιακός πυρήνας: Δέχεται τις ανιούσες ίνες του τριδύμου και της γευστικής οδού. -Οπίσθιος έξω κοιλιακός πυρήνας: Δέχεται τις κύριες αισθητικές ανιούσες ίνες του έσω και του νωτιαίου λημνίσκου. Οι ίνες αυτές, τελικά καταλήγουν στη κύρια σωματοαισθητική χώρα της οπίσθιας κεντρικής έλικας, αφού διέλθουν από την έσω κάψα και τον ακτινωτό στέφανο. - Ενδοπετάλιοι πυρήνες: Είναι οι πυρήνες που βρίσκονται εντός του έσω μυελώδους πετάλου. Δέχονται προσαγωγούς ίνες από το δικτυωτό σχηματισμό, την παρεγκεφαλίδα, τους λημνίσκους, το νωτιαιοθαλαμικό και τριδυμοθαλαμικό δεμάτιο και την ωχρά σφαίρα. Επίσης δίνει απαγωγούς ίνες στους υπόλοιπους θαλαμικούς πυρήνες, που στη συνέχεια οδηγούνται στον εγκεφαλικό φλοιό (προμετωπιαίος, προκινητικός), στην υπερμεσολόβια έλικα και στο ραβδωτό σώμα. Πιστεύεται πως σχετίζονται με τη ρύθμιση του επιπέδου εγρήγορσης και συνείδησης του ατόμου. - Πυρήνες της μέσης γραμμής: Ομάδες νευρικών κυττάρων, που βρίσκονται παράπλευρα στη 3η κοιλία και συνεχίζουν και στη διάμεση μάζα. - Δικτυωτός πυρήνας: Λεπτή στιβάδα νευρικών κυττάρων, μεταξύ του έξω μυελώδους πετάλου και της έσω κάψας.

Υποθάλαμος περιγραφή

-Περιέχει 12 πυρήνες εκατέρωθεν της 3ης κοιλίας και 1 από κάτω (τοξοειδής πυρήνας). -Δέχεται όλα τα είδη των αισθητικών ερεθισμάτων. -Δέχεται φυσικές (θερμοκρασία, οσμωτικότητα), (βιο)χημικές, ορμονικές, ανοσολογικές κλπ εντολές από το αίμα και το ΕΝΥ. -Κάθε πυρήνας αποτελείται από εξειδικευμένη ομάδα νευρικών ινών που επιτελούν παραπάνω από 1 λειτουργίες. -Δίνει εντολές στο συμπαθητικό και στο παρασυμπαθητικό σύστημα. -Οι πυρήνες επιδρούν και μεταξύ τους. -Παράγει ορμόνες τόσο με αυτοτελή λειτουργία, αλλά και ορμόνες που ρυθμίζουν την έκκριση άλλων ορμονών. -Παίζει σημαντικό ρόλο στη συναισθηματική συμπεριφορά.