Mikroekonomia

Wzór na elastyczność cenową popytu

(Qd2-Qd1)/((Qd1+Qd2)/2) / (P2-P1)/((P1+P2)/2)

Monopol dyskryminujący

1) Dyskryminacja cenowa - różnicowanie ceny produktu bez uzasadnienia tego w kosztach produkcji 2) Doskonała dyskryminacja cenowa - różnicowanie ceny produktu dla poszczególnych nabywców 3) Niedoskonała dyskryminacja cenowa - różnicowanie ceny dobra dla grup nabywców w zależności od pewnych cech lub ze względu na nabytą ilość (umożliwia to segregację rynku); np. kina/teatry ustalające niższe ceny dla studentów, bądź seniorów

Niekorzyści skali

1) Menedżerskie niekorzyści skali 2) Związane z czynnikami geograficznymi

Zewnętrzne korzyści skali

1) Praca - wyspecjalizowanie rynku pracy w danym regionie 2) Kooperacja - tworzy sie warunki współpracy 3) Rozwój usług - Rozwój danego sektora w regionie powoduje specjalizację banków, firm ubezpieczeniowych

Krótkookresowa równowaga firmy monopolistycznej

1) Szukamy MC (marginal cost) = MR (marginal revenue) 2) wyznaczanie optymalnej ilości produkcji (Q*) 3) Przy tej wyznaczonej optymalnej ilości produkcji sprawdzamy, jaką cenę (P*) ustali firma Punkt Coornota (C) - współrzędne tego punktu wyznaczają ilość i cenę monopolową

Wewnętrzne korzyści skali

1) Techniczne - lepszy podział pracy, wyższa sprawność, lepsze wykorzystanie narzędzi 2) Handlowe - kupno i sprzedaż na korzystniejszych warunkach, zatrudnienie sił roboczych 3) Finansowe - dostęp do różnych źródeł kapitału, tańszy kapitał, lepsze warunki finansowania

Konkurencja doskonała (wytyczne)

1. Brak przewagi firm działających na rynku 2. Liczba sprzedawców/nabywców jest tak duża, a ich udział na rynku na tyle mały, że żaden z nich nie ma wpływu na cenę oferowanego/nabywanego dobra 3. Brak ograniczeń w zakładaniu, bądź likwidacji firmy 4. Darmowy i pełny dostęp do informacji na rynku 5. Produkt, który jest przedmiotem wymiany jest jednorodny (każdy przedsiębiorca dostarcza na rynek taki sam produkt, zatem nabywca nie ma preferencji u kogo nabywa to dobro)

Czynniki wpływające na popyt

1. Cena (zmiana ilości nabywanej, nie popytu) 2. Przychody 3. Ceny dóbr substytucyjnych 4. Ceny dóbr komplementarnych 5. Informacje 6. Moda 7. Liczba nabywców 8. Inne(e.g. pogoda, oczekiwania)

Czynniki wpływające na podaż

1. Cena (zmiana ilości oferowanej, nie podaży) 2. Ceny czynników produkcji (koszty) 3. Podatki, dotacje 4. Zmiany prawne 5. Liczba producentów/sprzedawców, 6. Inne (e.g.pogoda).

Najważniejsze założenia monopolu

1. Na rynku danego dobra jest jeden sprzedawca (monopol podaży) lub jeden nabywca (monopol popytu), bądź jeden sprzedawca i jeden nabywca (monopol bilateralny) 2. Monopolista nie ma preferencji komu sprzedaż swój produkt (monopol niedyskryminujący), nabywca zaś nie ma preferencji u kogo zakupić dane dobro 3. Rynek w warunkach monopolu jest w pełni przejrzysty (pełne info o rynku) 4. Brak konkurencji (elastyczność mieszana podaży = 0); przyczyny braku konkurencji: rosnące korzyści skali, wyłączność na posiadanie praw własności do określonych czynników produkcji, polityka państwa, posiadanie praw do marki produktu, posiadanie patentu/wyłączności sprzedaży danego dobra w danym regionie 5. W warunkach monopolu producent aktywnie wpływa na cenę i ilość produkcji 6. Firma monopolistyczna dążąca do maksymalizacji zysku nie jest zainteresowana tą częścią krzywej popytu, dla której e < 1

Podatki i dotacje - wnioski

1. Stopień obciążania podatkiem lub rozłożenia dotacji między producentów i nabywców zależy od nachylenia funkcji popytu i podaży - od ich elastyczności. 2. Procent, w jakim producent lub nabywca skorzysta z dotacji nie zależy od tego, kto otrzyma dotację - zależy to od elastyczności (nachylenia krzywych): popytu i podaży. 3. W przypadku, gdy dotację otrzymają producenci to cena rynkowa spadnie. W przypadku, gdy dotację otrzymają nabywcy to cena rynkowa wzrośnie

Ceny urzędowe - wnioski

1. Wprowadzenie cen minimalnych lub maksymalnych powoduje, że na rynku ukształtuje się nierównowaga. 2. Przywrócenie rynku do ponownej równowagi wymaga od rządu kolejnej ingerencji w działania mechanizmu rynkowego i np. dotowania producentów lub nabywców 3. W dłuższym okresie utrzymywanie cen minimalnej lub maksymalnej rodzi marnotrawstwo, korupcję i nie poprawia sytuacji tych osób, które pierwotnie miały korzystać na wprowadzeniu tych cen

Źródła korzyści skali

1. Wynikające ze specjalizacji 2. Wynikające ze skali produkcji 3. Związane z tym, że koszty stałe rozkładają się na większą produkcję (obniża przeciętny koszt wytworzenia)

Obciążenie nabywców

Całość obciążenia podatkiem poniosą nabywcy, jeżeli popyt jest doskonale nieelastyczny lub podaż doskonale elastyczna.

Obciążenie sprzedawców

Całość obciążenia podatkiem poniosą sprzedawcy, jeżeli podaż jest doskonale nieelastyczna lub popyt doskonale elastyczny

Przychód marginalny

Dodatkowy przychód, jaki może przynieść sprzedaż dodatkowej jednostki produktu

Elastyczność mieszana (krzyżowa)

Ec = (Qd2-Qd1)/((Qd1+Qd2)/2) / (Pb2-Pb1)/((Pb1+Pb2)/2); Ec > 0 -> dobra substytucyjne; Ec = 0 -> dobra niezależne; Ec < 0 -> dobra komplementarne

Dlaczego warto produkować ze stratą?

Jest to możliwe tylko w okresie krótkim, w pewnych sytuacjach jest uzasadniona, gdyż przychód pozwoli na pokrycie części kosztów stałych i całości kosztów zmiennych

Maksymalizacja zysku

Krzywa popytu to także krzywa popytu marginalnego, która jest taka sama jak jednostkowa cena produktu (Cena = przychód marginalny = przeciętny przychód)

Elastyczność cenowa podaży

Miara względnej (procentowej) zmiany podaży wywołanej względną zmianą określonego czynnika wpływającego na podaż; Eps = (Qs2-Qs1)/((Qs1+Qs2)/2) / (P2-P1)/((P1+P2)/2); Eps = ∞ -> doskonale elastyczny; Eps > 1 -> elastyczny; Eps < 1 -> nieelastyczny; Eps = 0 -> doskonale nieelastyczny; Eps = 1 -> jednostkowa

Efekt owczego pędu

Nabywanie pewnych dóbr przez konsumentów tylko dlatego, że kupują je inni. Wynika to z chęci naśladowania osób, z którymi chcą się utożsamiać.

Prawo malejącego produktu marginalnego

Najpierw wzrost efektywności przy wzroście produkcji, potem spadek efektywności, jeśli się zatrudnia za dużo osób. (w małym zespole łatwiej podzielić obowiązki, nie ma za dużej ilości osób do jednego zadania, cały proces przebiega bez zarzutu) W za dużym zespole łatwiej jest czerpać korzyści z projektu nic do niego wcześniej nie wnosząc

Zewnętrzne niekorzyści skali

Niedobór wykwalifikowanej siły roboczej i surowców, drogie tereny budowlane, zwiększone zapotrzebowanie na usługi transportowe

Efekt Veblena

Polega on na tym, że niektóre gospodarstwa domowe nabywają tym większe ilości danego dobra, im jest ono droższe. Korzyść konsumpcyjna polega wówczas na demonstrowaniu swoich możliwości konsumpcyjnych

Optymalny poziom produkcji i optymalna cena

Poziom produkcji oraz cena umożliwiające maksymalizację zysku

Koszt marginalny

Przyrost nakładu środków, które są potrzebne do zwiększenia stopnia realizacji celu (koszt jaki ponosi producent w związku ze zwiększeniem wielkości produkcji danego dobra o jedną jednostke) WZORY: 1) MC = dTC/dQ = dVC/dQ (w przypadku funkcji) 2) MC = Delta TC/Delta Q = Delta VC/Delta Q (w przypadku tabeli)

BEP (break even point, czyli próg rentowności)

Punkt graniczny, w którym badane przedsięwzięcie nie przynosi zysków ani nie powoduje strat (całkowity koszt i przychód są sobie równe); kiedy cena jest wyższa niż ten punkt, to firma osiąga zysk; koszt marginalny = przeciętny koszt całkowity

SDP (shutdown point)

Punkt, w którym koszty są zbyt duże w stosunku do całkowitych przychodów i firmy wycofują się z rynku; koszt marginalny = przeciętny koszt zmienny

Nadwyżka konsumenta

Różnica pomiędzy kwotą, jaką nabywca jest skłonny zapłacić za dane dobro, a kwotą jaką rzeczywiście zapłacił.

Cena maksymalna

Stanowi maksymalny dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedawać dobro (chroni interesy konsumentów, ustalana poniżej ceny równowagi; by móc przywrócić stan równowagi musi dojść do wzrostu podaży np. poprzez dofinansowanie produkcji)

Cena minimalna

Stanowi minimalny dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedawać dobro (chroni interesy producentów, ustalana powyżej ceny równowagi; by móc przywrócić stan równowagi musi dojść do wzrostu popytu np. poprzez kampanie promocyjne)

Elastyczność dochodowa popytu

Stosunek względnej zmiany wielkości popytu na dobro do względnej zmiany dochodu. (Wzór: (Qd2-Qd1)/((Qd1+Qd2)/2) / / (M2-M1)/((M1+M2)/2); gdzie M=money); >1 -> dobra luksusowe (popyt rośnie szybciej niż dochód i odwrotnie); (0,1) -> dobra podstawowe (popyt rośnie wolniej niż dochód i odwrotnie); <0 -> dobra podrzędne (popyt maleje przy wzroście dochodu i odwrotnie); PRZYKŁAD: Em = 5; w przybliżeniu, jeżeli dochód wzrośnie o 1%, to popyt wzrośnie o 5%

Koszt ekonomiczny

Suma kosztu księgowego i kosztów alternatywnych (koszt utraconych korzyści - nie są traktowane jako wydatki firmy; np. kapitału, ziemi, pracy); ZYSK EKONOMICZNY (zawsze niższy niż zysk księgowy) = przychód - koszt ekonomiczny

Wewnętrzne niekorzyści skali

Trudności w koordynacji zarządzania, alienacja pracowników, możliwy wzrost kosztów transportu, ryzyko występowania przerw w pracy

Okres długi

Wszystkie koszty są zmienne i zależne od tzw. korzyści skali

Koszt księgowy

Wydatki przedsiębiorstwa związane z prowadzoną działalnością, które są możliwe do zaewidencjonowania; ZYSK KSIĘGOWY = przychód - koszt księgowy; zawsze niższy niż koszt ekonomiczny

Okres krótki

Wyróżniamy koszty zmienne i stałe, a zależą one od zjawiska malejącego produktu marginalnego.

Korzyść skali

Występujące w długim okresie zjawisko obniżania przeciętnych kosztów całkowitych w miarę zwiększania skali produkcji i wprowadzania nowych technologii

Zjawisko malejącej użyteczności marginalnej (1 prawo gossena)

Wzrost ilości konsumowanego dobra, ceteris paribus, powoduje, że zmniejsza się przyjemność (użyteczność) z konsumpcji kolejnych jednostek

Efekt snoba

Zjawisko ekonomiczne polegające na ograniczaniu zakupu pewnych dóbr lub całkowite zaniechanie ich nabycia, ponieważ są one chętnie nabywane przez inne gospodarstwa domowe.

Martwa renta

Zysk transakcyjny, który mógłby zostać zrealizowany, a z pewnych względów nie został (np. przez cenę monopolową, brak przejrzystości rynku)

Koszty w okresie krótkim (całkowity koszt = VC + FC)

a) Zmienne (variable cost) - zależą od ilości produkcji, im większa produkcja tym wyższe koszty zmienne (np. koszty energii, wody, gazu, dóbr służących np. szampony, żele do brody) b) Stałe (fixed cost) - nie zależą od ilości produkcji (np. czynsz, rata pożyczki, rata ubezpieczenia, pensje części pracowników np. ochrony)

Przeciętny koszt produkcji (przeciętny koszt stały + przeciętny koszt zmienny)

a) przeciętny koszt stały - jednostkowy koszt wytworzenia produktu, który uwzględnia wyłącznie koszty stałe b) przeciętny koszt zmienny - jednostkowy koszt wytworzenia produktu, który uwzględnia wyłącznie koszty zmienne

Elastyczność cenowa popytu

miara relatywnej zmiany ilości nabywanej danego dobra względem relatywnej zmiany ceny tego dobra (zależne od potrzeby, dochodu, substytutów danego dobra, czasu na podjęcie decyzji, rodzaju dobra i jego ceny; np. na produkty podstawowe elastyczność jest mniejsza, a na dobra luksusowe ta elastyczność jest większa); -∞ -> doskonale elastyczny; (-∞;-1) -> elastyczny; -1 -> jednostkowa; (-1;0) -> nieelastyczny; 0 -> doskonale nieelastyczny