OKE KRAKÓW - matura ustna (51-100)

Temat 91 Jaką rolę w języku pełnią przysłowia? Fragment tekstu Karoliny Fober, własne doświadczenie i wybrany tekst kultury

"Chłopi" ("Pokorne cielę dwie matki ssie") "Pan Tadeusz" ("Dozoru tego nigdy sługom nie poruczy; Bo Sędzia wie, że oko pańskie konia tuczy." ---> pańskie oko konia tuczy) Zemsta - Niech się dzieje wola nieba z nią się zawsze zgadzać trzeba Dziady cz2 (widmo złego Pana jak Kuba Bogu tak Bóg Kubie)

Temat 82 Jaka funkcje pełnią przysłowia? Na podstawie podanego tekstu, innego tekstu i własnych doświadczeń.

"Chłopi" ("Pokorne cielę dwie matki ssie") "Pan Tadeusz" ("Dozoru tego nigdy sługom nie poruczy; Bo Sędzia wie, że oko pańskie konia tuczy." ---> pańskie oko konia tuczy) Zemsta - Niech się dzieje wola nieba z nią się zawsze zgadzać trzeba instagram ewoluowalo życie jak z bajki w życie jak z instagrama, reklama ikei o malowaniu obrazu i pokazywaniu go całej wsi w celu uzyskania reakxji, odnoszące się do współczesnego problemu fotografowania jedzenia

Temat 73 Inna wersja: Jak współczesne media wpływają na interpunkcję i skuteczność komunikacji? "O zaletach interpunkcji" Małgorzata Milewska-Stawiany

- a morze pokarzesz - a może pokażesz? brak interpunkcji oraz poprawności ortograficznej Jedzcie dzieci! Jedzcie, dzieci! Pamiętnik z powstania warszawskiego - Miron Białoszewski - interpunkcja wyraża dynamizację, emocje, uczucia, szybką zmianę wydarzeń - Twoja stara piła leży w piwnicy -Twoja stara piła, leży w piwnicy - brak interpunkcji prowadzi do konfliktów Cyprian Kamil Norwid - Fortepian Chopina Uważał bowiem. że treść wyraża się zarówno w słowie jak i w tym co nie zostało wypowiedziane i ukryte w tekście. Swoista interpunkcja - liczne pauzy i wielokropki, również stanowią próbę użycia ekspresji ciszy, milczenia, przemilczenia. Współgrają z tą praktyką odbiegające od normy zapisy słów podzielonych na człony, przy czym sam podział ma istotne znaczenie

Temat 76 Inna wersja: Jak wpływaja interpunkcja i komunikacja w dzisiejszych mediach

- a morze pokarzesz - a może pokażesz? brak interpunkcji oraz poprawności ortograficznej Jedzcie dzieci! Jedzcie, dzieci! Pamiętnik z powstania warszawskiego - Miron Białoszewski - interpunkcja wyraża dynamizację, emocje, uczucia, szybką zmianę wydarzeń - Twoja stara piła leży w piwnicy -Twoja stara piła, leży w piwnicy - brak interpunkcji prowadzi do konfliktów Cyprian Kamil Norwid - Fortepian Chopina Uważał bowiem. że treść wyraża się zarówno w słowie jak i w tym co nie zostało wypowiedziane i ukryte w tekście. Swoista interpunkcja - liczne pauzy i wielokropki, również stanowią próbę użycia ekspresji ciszy, milczenia, przemilczenia. Współgrają z tą praktyką odbiegające od normy zapisy słów podzielonych na człony, przy czym sam podział ma istotne znaczenie

Temat 81 Inna wersja: Czy skróty zubożają polszczyznę , odwołać się do załączonego tekstu , własnych doświadczeń i tekstu kultury

- bardzo przydatne w sms - szybkie - mogą być źródłem nieporozumień lol - laugh out loud - lots of love

Temat 77 Podaj przyczyny zmian w języku na przestrzeni lat, odwołaj się do podanego tekstu, własnych doświadczeń oraz dowolnego tekstu kultury

- rozwój technologiczny, internet - wydarzenia historyczne - globalizacja - zapożyczenia - gwara

Temat 85 Jakie środki językowe występują w wypowiedziach retorycznych. Odwołaj się do fragmentu "Pana Wołodyjowskiego" Henryka Sienkiewicza, własnych doświadczeń oraz inne tekstu kultury

- trójka retoryczna - trzy epitety, poetyckie określenie uwydatniające charakterystyczne cechy. białoskrzydła woń, zmęczone ręce. Oksymoron - epitet sprzeczny .biała ciemność, zimny ogień. Alegoria - aluzyjne wyrażenie myśli bez dosłownego odniesienia. lew - władza Pan Tadeusz przemówienia polityków, debaty

Temat 54 Jak autorzy przedstawiają człowieka w mieście? na podstawie obrazu Ulica Marka Włodarskiego

1) Bolesław Prus Lalka W książce w realistyczny sposób pokazana została Warszawa drugiej połowy XIX wieku. Autor uwiecznił nie tylko jej topografię, ale zrobił też doskonały przekrój przez warstwy społeczne ją zamieszkujące. Jak we wszystkich wielkich miastach i Warszawa dzieli się tu na centrum - zadbane, z parkami, trotuarami, miejscami spotkań elity intelektualnej i na Powiśle - obrzeża, które zamieszkuje biedota, ludzie chorzy i bezdomni. Przykładem proletariatu mogą być bohaterzy, którym Wokulski pomógł wyrwać się z tego środowiska: Maria, Węgiełek czy Wysocki. Miasto w utworze Prusa to miejsce kontrastów, przenikania się wartości dobrych ze złymi, a jednocześnie znieczulicy (niewielu z wrażliwością spoglądało na życie biedoty). 2)Stefan Żeromski Przedwiośnie W Przedwiośniu mowa jest o Baku. Mieście, w którym trwała rewolucja, mająca przynieść lepszy byt. Pozamykane sklepy, opustoszałe ulice - to krajobraz po zakończeniu krwawo stłumionej rewolucji. W czasie jej trwania Baku wyglądało nie lepiej: dotknięte głodem, brudne i ulice zasłane zabitymi i rannymi. Miasto ukazane zostało tutaj fazowo, począwszy od ukazania jego piękna aż po całkowite zniszczenie. Drugim miastem, w którym przychodzi żyć bohaterowi, jest Warszawa. Cezarego przeraża zwłaszcza dzielnica żydowska, a także ulice Świętojerska, Miła, Gęsia, Nalewki, Franciszkańska. Charakteryzuje je brzydota i ubóstwo. To kolejny dowód na to, że „szklane domy" w Polsce nie istnieją. 3) Zbrodnia i Kara Fiodor Dostojewski W powieści Zbrodnia i kara rzeczywistość ukazuje się nam w ponurych epizodach i tragicznych scenach stolicy olbrzymiego państwa rosyjskiego - Petersburgu. Dostojewski pokazuje zepsucie tego miasta: nędzę, głód, pijaństwo, choroby, chciwość pieniądza. Nietrudno zauważyć, że losy głównego bohatera są nierozerwalnie związane z miastem, w którym żyje. Petersburg zdaje się być nie tylko tłem jego przeżyć. Przytłaczająca atmosfera tego miejsca, warunki życia jego i innych ludzi w decydujący sposób wpływa na psychikę Raskolnikowa. 4) Tadeusz Borowski - Opowiadania "Pożegnanie z Marią" Motyw miasta - okupowanej Warszawy „Spalony dom czernieje po drugiej stronie ulicy, na wprost furtki w ochronnej siatce zakończonej srebrzystym drutem kolczastym, po którym jak dźwięk po szynie ślizga się fioletowy odblask migocącej latarni ulicznej. Na tle burzliwego nieba, na prawo od domu omotane mlecznymi kłębami przelotnego dymu lokomotyw, patetycznie rysuje się bezlistne drzewo, nieruchome w wichrze. Naładowane towarowe wagony mijają je i z łoskotem ciągną na front." Taki opis zamieszczony w „Pożegnaniuz Marią" przypomina częściowo realia obozu („w ciemności świeciły lampy nad drutami"- „Ludzie, którzy szli") otoczonego drutem kolczastym, z rampą, przy której zatrzymują się transporty z ludźmi. Tymczasem to obraz okupowanej stolicy, pogrążonej w strachu i martwocie. Okna domów i ulice są puste, gdzieniegdzie pojawiają się nieliczni przechodnie, z bram wyglądają handlarze. Ludzie w obawie przed łapankami pozostają w domach. Żydzi zostali już zamknięci w getcie i stamtąd są przesiedlani do obozów. Opis niespokojnej przyrody (burzliwe niebo, wicher) koresponduje z nastrojami ludzi: niepokojem i przerażeniem. Mimo tego życie w mieście toczy się dalej, chociaż nieco inaczej niż w czasie wolności: kwitnie handel bimbrem i „handel wymienny", niektórzy współpracują z okupantem (niemieccy żandarmi wypuszczający za pewną opłatą więzionych w szkole ludzi, kupowanie od Niemców materiałów budowlanych), inni z bogatymi Żydami z getta, prowadzi się nielegalne interesy. Warszawiacy muszą jakoś przetrwać w nowej rzeczywistości.

Temat 63 Inna wersja: W jaki sposób twórcy kultury ukazują obraz dziecka? Odwołaj się do obrazu Tadeusza Makowskiego "Kapela dziecięca"

1) Treny - Jan Kochanowski - tęsknota i smutek po śmierci córki 2) „Król Olch" - J.W. Goethe opisuje nocną wyprawę ojca z dzieckiem przez ciemny las. Dziecko w gorączce widzi Króla Olch, postać z baśni germańskich, który nawołuje je do siebie. Przerażony chłopiec umiera ze strachu. 3) „Mendel Gdański" - M. Konopnicka opisuje historię starego Mendla, wychowującego swojego wnuczka - małego chłopca Jakuba. Dziadek bardzo kocha chłopca i próbuje go wychować w tradycji żydowskiej, choć polskie dzieci na podwórku wyśmiewają Jakuba z powodu jego żydowskiego pochodzenia.

Temat 65 Inna wersja: Jak artyści przedstawiają dzieciństwo w swoich dziełach? Odpowiedz na podstawie fragmentu tekstu "Włoskie szpilki" i innych tekstów kultury.

1) Treny - Jan Kochanowski - tęsknota i smutek po śmierci córki 2) „Król Olch" - J.W. Goethe opisuje nocną wyprawę ojca z dzieckiem przez ciemny las. Dziecko w gorączce widzi Króla Olch, postać z baśni germańskich, który nawołuje je do siebie. Przerażony chłopiec umiera ze strachu. 3) „Mendel Gdański" - M. Konopnicka opisuje historię starego Mendla, wychowującego swojego wnuczka - małego chłopca Jakuba. Dziadek bardzo kocha chłopca i próbuje go wychować w tradycji żydowskiej, choć polskie dzieci na podwórku wyśmiewają Jakuba z powodu jego żydowskiego pochodzenia.

Temat 68 W jaki sposób artyści pokazują dzieci w swoich utworach? + obraz Pascala Dagnana „mały sabaudczyk jedzący pod drzwiami".

1) Treny - Jan Kochanowski - tęsknota i smutek po śmierci córki 2) „Król Olch" - J.W. Goethe opisuje nocną wyprawę ojca z dzieckiem przez ciemny las. Dziecko w gorączce widzi Króla Olch, postać z baśni germańskich, który nawołuje je do siebie. Przerażony chłopiec umiera ze strachu. 3) „Mendel Gdański" - M. Konopnicka opisuje historię starego Mendla, wychowującego swojego wnuczka - małego chłopca Jakuba. Dziadek bardzo kocha chłopca i próbuje go wychować w tradycji żydowskiej, choć polskie dzieci na podwórku wyśmiewają Jakuba z powodu jego żydowskiego pochodzenia.

Temat 69 Jak twórcy ukazują w swoich dziełach dzieciństwo? Obraz „Mydlane Bańki" (dzieci na wsi puszczające bańki) i inne dzieła literackie .

1) Treny - Jan Kochanowski - tęsknota i smutek po śmierci córki 2) „Król Olch" - J.W. Goethe opisuje nocną wyprawę ojca z dzieckiem przez ciemny las. Dziecko w gorączce widzi Króla Olch, postać z baśni germańskich, który nawołuje je do siebie. Przerażony chłopiec umiera ze strachu. 3) „Mendel Gdański" - M. Konopnicka opisuje historię starego Mendla, wychowującego swojego wnuczka - małego chłopca Jakuba. Dziadek bardzo kocha chłopca i próbuje go wychować w tradycji żydowskiej, choć polskie dzieci na podwórku wyśmiewają Jakuba z powodu jego żydowskiego pochodzenia. PIERWSZA FOTOGRAFIA HITLERA- Szymborska- ekspresyjność *podmiot liryczny ogląda zdjęcie „małego Adolfka" , nie ma o przyszłości Hitlera żadnej wiedzy. Świadczą o tym liczne zdrobnienia, w które obfituje opis małego Adolfka: „dzidziuś w kaftaniku, bobo, aniołek, kruszyna, promyczek, mający zaledwie rok i „ rączkę, uszko, oczko, nosek... brzuszek pełen mleczka, śmieszne nóżki." Rodzice czują , że Adolfka czeka wielka przyszłość, sława, wspaniała kariera, Przyszłość jest niewiadoma, ale wszyscy mają nadzieję, że wyrośnie na „kogoś"np. Lekarza, księdza itp. Poetka buduje sielankowy nastrój zdrobnieniami, reakcje rodziców są pełne czułości i zachwytu, zdrobnienia dodają delikatności i niewinności. Jednak za nimi kryje się ironia pisarki, bo bardzo dobrze wiemy, że z Adolfka wyrośnie jeden z najkrwawszych zbrodniarzy w dziejach ludzkośći.

Makbet Temat 71 Czym dla Polaków jest bohaterstwo? Odwołać się do fragmentu "Kordiana" i innych tekstów kultury.

2) Pan Tadeusz - Adam Mickiewicz - 1811-1812. Polska była wtedy krajem podzielonym między trzech zaborców, a na mapie widniało tylko zależne od Francji Księstwo Warszawskie - wszystko miało się odmienić wraz z przybyciem człowieka, który stał się legendą już za życia - Napoleona Bonaparte. - ks. Robak przybywa na Litwę, by agitować ludzi do walki po stornie Napoleona. Roztacza wspaniałe wizje jego niesamowitej potęgi, mogącej rozprawić się z Rosją i przywrócić Polsce całkowitą niepodległość. - Symbolicznym przedmiotem przywiezionym przez ks. Robaka jest tabakiera ozdobiona wizerunkiem Tadeusza Kościuszki. Rozmowa w karczmie zawiązuje się wokół tabaki. Podobno ilekroć Napoleon ją zażywał, to wygrywał bitwy. Z pudełeczka przywiezionego na Litwę miał korzystać sam generał Dąbrowski - symbol walki o niepodległość. On także obiecał pojawić się tam wraz z Napoleonem. - używka pochodziła z Jasnej Góry, najważniejszego miejsca kultu. Przemowa wywołała u słuchaczy wielki entuzjazm i obudziła nadzieję na niepodległość. - Jego postać otoczona jest boską aurą, pełno hiperbolizacji, mających za zadanie wskazać na ponadludzką potęgę tej postaci. Postać Napoleona w „Panu Tadeuszu" jest przedstawiona w sposób mocno wyidealizowany. Rok 1812 to czas, kiedy wszystko żyje nadzieją. 3) Lalka - Bolesław Prus - zagorzały bonapartysta, wiernym zwolennikiem Napoleona. Cześć do wodza przekazał mu jego ojciec. - Mimo odejścia w niepamięć Napoleona Rzecki cały czas wierzy w to, że któryś z jego potomków przywróci czasy świetności wielkiego wodza. - Rzecki z ogromnym zainteresowaniem śledzi wydarzenia polityczne, interpretując je często opacznie, wyolbrzymiając wpływ potomków Napoleona na losy Europy. - Upadek idei Rzeckiego jest bardzo widoczny w powieści. Ludwik Napoleon umiera, w co Rzecki uwierzyć nie chce. Uwielbiana przez niego Helena Stawska, którą w myślach przeznaczył Wokulskiemu wychodzi za bawidamka Mraczewskiego. Stach, który był jego najwierniejszym przyjacielem, a którego widział Rzecki jako idealnego przywódcę zrywu narodowowyzwoleńczego przepada w tajemniczych okolicznościach. Na końcu powieści umiera sam Rzecki. Nad Niemnem - Eliza Orzeszkowa Utwór opisuje wydarzenia sprzed 25 laty (tzw. przeszłość bliska), obejmujące powstanie styczniowe 1863 r. Mimo że w literaturze polskiej tego okresu pojawiała się idea odrzucenia walki w obronie niepodległości na rzecz propagowania etosu pracy, Orzeszkowa nie ustaje w wyrażaniu hołdu i wdzięczności uczestnikom tego zrywu oraz jego ofiarom. Uważa bowiem, że mimo klęski, powstanie to było potrzebne, miało siłę jednoczącą naród w walce o wolność. Wielu zginęło, ale odnieśli oni zwycięstwo moralne, bo z odwagą stanęli przeciw wrogowi. Przeszłość bliską uosabiają w powieści bohaterowie, dla których powstanie stało się doświadczeniem pokoleniowym. Należą do nich: synowie Stanisława Korczyńskiego - Dominik, Benedykt i Andrzej oraz pozostali członkowie rodziny Korczyńskich - Emilia, Marta, Andrzejowa, a z rodziny Bohatyrowiczów - bracia, Anzelm i Jerzy. W czas powstania Dom korczyński otwarty był wtedy dla wszystkich. Połączyła ich niedola zniewolonego kraju i zrodzona na nowo myśl o powstaniu. Z Korczyńskich pierwszy do walki rwał się Andrzej, zaś od Bohatyrowiczów - Jerzy. Obaj zginęli. W nadniemeńskim lesie, w miejscu dotąd nazywanym „Świerkowym", wzniesiono obu bohaterom Mogiłę. Czas po powstaniu okazał się dla pozostałych czasem smutnym i przygnębiającym. Rodziny skłóciły się i oddaliły od siebie. Dominik nie uczestniczył w powstaniu, tylko od razu wyjechał w głąb Rosji i uległ rusyfikacji. Benedykt cały czas dba o rodzinną ziemię i zajmuje się gospodarstwem do dziś, ale zgorzkniał i odwrócił się całkowicie od Bohatyrowiczów. Anzelm jest schorowany i o słabym zdrowiu, Marta, zaręczona w młodości z Anzelmem, zostaje starą panną. Emilia oddaje się sentymentalnym lekturom i urojonym chorobom. Andrzejowa cały czas żyje w kulcie zmarłego męża i wracając wspomnieniami do czasów powstania, pielęgnuje uczucia patriotyczne.

Temat 75 Jak język wpływa na emocje człowieka, odwołaj się do fragmentu Cierpień młodego Wertera, własnych doświadczeń i innego teksty kultury

2) Rozpaczliwa miłość Kochanowskiego po utracie Urszulki, wyrażona w cyklu trenów. Tren I-XIX - Jan Kochanowski - przykład cierpiącego ojca z powodu utraty syna - smutek, próbę jego przezwyciężenia, zwątpienie i brak nadzei, poczucie żalu, tęsknotę, - tren poświęcany był bohaterom, ludziom zasłużonym, Kochanowski podkreśla wagę dziecka, które zmarło mając 2,5 roku zmarło - widzi w niej dziedziczkę talenty - dziecko otoczone było miłością rodziców. Rosło pogodne, wesołe, wznosiła w ich życie wiele radości i śmiechu - dziecko = dziecko idealne, jej brak zaburzył harmonię „teraz wszystko umilkło, szczere pustki w domu" język agresywny

Temat 65 W jaki sposób autorzy kultury przedstawiają walkę dobra ze złem. Odwołaj do do obrazu Hieronima Boscha "Śmierć skąpca" oraz do wybranych utworów literackich.

Antygona, uwikłana w konflikt pomiędzy własnym działaniem a siłami wyższymi, starała się wpłynąć na losy swojej rodziny i nie przestrzegając zakazu króla Kreona po kryjomu pochowała brata. Bezsilność wobec tragicznego losu zawsze doprowadza do beznadziejnej sytuacji, a prawo wyboru zostaje nam odebrane. Bohaterka znalazła się w sytuacji tragicznej a każda jej decyzja była jednocześnie zła i dobra, dlatego zgodne z etyką działanie było niemożliwe. W dramacie, Sofokles znakomicie ukazuje płynność i delikatność granic pomiędzy dobrem a złem, oraz uświadamia nam, że owe pojęcia mają inny wymiar i definicję w świetle różnych wydarzeń oraz często mogą być równoważne. Dobro i zło panujące na świecie to niewątpliwie jeden z problemów poruszanych przez S. Żeromskiego w powieści pt. „Ludzie bezdomni". To tu autor przedstawił bohatera borykającego się każdego dnia ze złem, z niechęcią i z brakiem przedsiębiorczości wśród ludzi otaczających go. Doktor Judym pragnął wcielić się w postać społecznika pomagającego wszystkim ludziom. Chciał leczyć wszystkich, bogatych i biednych. Swą pracę uważał za służbę, misję, którą miał wzorowo wypełnić. Potępiał materializm, konformizm. Dążył do tego, aby lekarze leczyli choroby a także ich skutki. Próbował realizować pozytywistyczne hasła pracy u podstaw i pracy organicznej. Wierzył, że uświadomienie nizin społecznych poprawi ich byt. Dbał więc szczególnie o higienę. Doktor Judym wybrał dobro i postanowił do końca poświęcić się idei. Odsunął od siebie szczęśliwe życie rodzinne, miłość Joasi, radość, spokój i majątek. Ilustrują to jego własne słowa: „Nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy, którą bym przycisnął do serca z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie znikną te podłe zmory". Przez swoją ofiarność, chęć niesienia pomocy innym ludziom Judym stał się samotny. Samotność wybrał odrzucając miłość Joasi, ale była ona też skutkiem braku porozumienia z innymi lekarzami. Czuł się wyobcowany w ich środowisku. Judym przypomina nam też często bohaterów romantycznych. Jego dobroć i miłość do ludzi sprawiła, że czuje się on odpowiedzialny za losy każdej jednostki i nie chce zgodzić się na obojętność i bierność wobec społeczeństwa. Bohater wypowiada się słowami: „Jestem odpowiedzialny przed moim duchem, który we mnie woła - nie pozwalam". Doktor Judym jest postacią tragiczną, przeżywa konflikt wewnętrzny, rozdarcie. Jest wrażliwy i czuły, ale równocześnie potrafi zbuntować się i krzyknąć NIE w stronę oziębłych materialistów, którzy wybrali zło. Zło istniejące w utworze pojawia się przede wszystkim wśród klas posiadających obojętnych na losy innych ludzi. Zło tkwi również wśród lekarzy, którzy świadomie zapominają o obowiązku jaki został na nich nałożony. Służą tylko ludziom bogatym, nie troszcząc się ani o ciężkie warunki życia ludzi zamieszkujących przedmieścia dużych miast, ani o skutki chorób szerzących się wśród najuboższych. Zło czai się również wśród zarządców ośrodka w Cisach. Dbają jedynie o zdrowie ludzi przebywających w ośrodkach, reszta ich nie interesuje. Zanieczyszczają więc okoliczne źródła i wody. Zło reprezentują też właściciele fabryk, kapitaliści, którzy wyzyskują tanią siłę roboczą. Stefan Żeromski doskonale pokazał więc współistniejącą siłę dobra i zła, udowodnił, że każdy człowiek posiada możliwości dokonania wyboru. „Dżuma"- powieść- parabola poruszająca problem wyborów moralnych oraz odpowiedzialności człowieka za siebie i innych. Jedna z interpretacji zakłada, że tytułowa dżuma jest złem, które nie tylko panuje na świecie, ale jest wewnątrz każdego człowieka (Wiem na pewno, że każdy nosi w sobie dżumę, nikt bowiem, nie, nikt na świecie nie jest od niej wolny.). Walka z epidemią, która wyniszcza ludzi, to w istocie walka ze złem, które nie jest karą za grzechy zesłaną przez Boga, ale wywodzi się od samego człowieka. Ludzie nigdy z nim nie wygrają; triumf nad złem nie jest wieczny (...bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie znika, może przez dziesiątki lat pozostać uśpiony...).

Temat 73 Jak twórcy przedstawiają w dziełach kobiety?

BIBLIA - STPierwszą kobietą - matką wszystkich ludzi jest Ewa. Stworzona z żebra Adama, dzieli z nim radosne chwile w raju. Niestety za namową szatana, który przybiera postać węża, kosztuje owoc zakazanego drzewa i namawia do skosztowania Adama. Za karę „pierwsi rodzice" zostają wypędzeni z Edenu. Tuz przed zniszczeniem Sodomy aniołowie wyprowadzają z niej Lota wraz z rodziną. Gdy deszcz siarki i ognia spadł na miasto, żona Lota nie mogła powstrzymać ciekawości, obejrzała się i zamieniona została w słup soli. NT Jednym z najczęściej spotykanych wizerunków kobiety jest Maria, żona Józefa i Matka Jezusa Chrystusa, a także Maria Magdalena, utożsamiana z pokutującą jawnogrzesznicą, która namaściła olejkiem nogi Chrystusa. „Żona modna" - Ignacy Krasicki bohaterką satyry czyni młodą kobietę, która bezkrytycznie i w każdej dziedzinie życia kieruje się panującą modą. Żyje w okresie, gdy w Polsce przeminęła epoka saska z wzorami sarmackimi, a modne tendencje czerpane były wyłącznie z zagranicy - głównie z Francji. Uwielbienie wszystkiego, co francuskie w przypadku bohaterki satyry Krasickiego nie ma granic. Naśladownictwa i inspiracje są jednak wyłącznie powierzchowne, nie sięgają istoty uwielbianej kultury. Zachowania oraz pozy żony modnej zostały starannie wystylizowane i wyolbrzymione, z reguły jako odniesienie do bohaterów francuskich powieści sentymentalnych. Modnisia pragnie żyć w sztucznym świecie zbudowanym na wzór literackiego. Zarządza całkowitą przebudowę dawnego polskiego dworu szlacheckiego, w ogrodzie każe stawiać świątynie Diany, na wzgórzach belwederki. Odrzuca całkowicie polską tradycję kulturalną, traktując ją wręcz pogardliwie. Przy okazji zmian trwoni majątek małżeństwa. Żona modna jest postacią o groteskowo przerysowanym charakterze, zachowaniach. Jednak trudno opłakiwać małżonka, który ożenił się głównie z chęci posiadania jej wiosek dziedzicznych, graniczących z jego posiadłościami. „Pan Tadeusz" - Adam Mickiewicz wybranką Tadeusza czyni młodziutką Zosię, wychowankę doświadczonej Telimeny. W epopei przedstawiona została jako podlotek, niedojrzała jeszcze kobieta. Jednak w końcowych scenach, kiedy wychodzi za Tadeusza, wspólnie decyduj ą się na uwłaszczenie chłopów. „Nad Niemnem" - Eliza Orzeszkowa ukazuje Justynę Orzelską jako idealistkę pracy, odrzucającą wygodne życie na salonach i małżeństwo z arystokratą, decydując się związać ze zubożałym szlachcicem Janem Bohatyrowiczem. Marta cierpi z powodu niespełnionej miłości i błędnej decyzji podjętej w wyniku strachu przed popełnieniem mezaliansu. Wiecznie omdlała i chora Emilia Korczyńska to ofiara romantycznych teorii, żyjąca w świecie sentymentalnych powieści. Jedyną radość przynosi jej zagłębianie się w lekturze ckliwych opowiastek. Praca i zajęcia męża, starającego się utrzymać Korczyn jest jej zupełnie obca. "Moralność pani Dulskiej" - Gabriela Zapolska w tragifarsie kołtuńskiej ukazuje postać właścicielki kamienicy - Dulskiej. Dulska tylko na pokaz strzeże przyzwoitości swej rodziny, w rzeczywistości dopuszcza do romansu swego syna Zbyszka ze służącą. Jej mąż to całkowicie podporządkowany pantoflarz, syn, mimo chwilowego buntu, ulega matce wybierając wygodne życie, zaś córki - Mela i Hesia są jeszcze za młode by przeciwstawić się despotycznej matce. Jej naczelną zasadą jest to, by swoje brudy prać we własnym domu i tuszować za wszelką cenę wszystkie „szkandale" oraz, że pieniądz nie cuchnie. Makbet - W. Szekspir - Lady Makbet

Temat 89 Inna wersja: Emocje w języku, jakie funkcje + tekst jakiś, własne doświadczenie

Funkcja języka - funkcja ekspresywna

Temat 81 Inna wersja: Jak tworcy w swoich dziełach przedstawiają relacje między ludzmi a Bogiem? Odwołaj się to tekstu Olgi Tokarczuk pt."Prawiek i inne czasy".

Inna wersja:Mistrz i Małgorzata - Relacja miedzy Jeszua Ha Nocri a Poncjuszem Piłatem oraz Mateuszem Lewitą. Księga Hioba - Hiob człowiek pobożny

Temat 92 Jak autorzy ukazaja temat wojny w swoich dziełach. Odnieść się do wiersza Marii Pawlikowskiej i innych tekstów kultury.

Inny świat Medaliony Kamienie na szaniec Opowiadania Borowskiego Zdążyć przed panem Bogiem

Temat 61 Jak artyści w tekstach kultury wyrażają emocje? Odwołaj się do podanej rzeźby pt. „Cisza" i wybranych tekstów literackich

Jan Kochanowski - Treny - Tęsknota Zbrodnia i kara W powieści Fiodora Dostojewskiego chęć wzbogacenia się popycha młodego studenta do czynów złych i okrutnych. Raskolnikow żył w biedzie, mieszkał w małym, zaniedbanym mieszkaniu, nie stać go było na zaspokojenie podstawowych potrzeb, przez co jego status społeczny był bardzo niski. Świadom, iż zarobienie większej sumy pieniędzy wymaga wielkiego wysiłku i dużo czasu, postanawia wzbogacić się, zabijając starą lichwiarkę, która zarabia wielkie sumy pieniędzy, kosztem innych. Swoje postępowanie Rodion Raskolnikow argumentuje chęcią pomocy najbliższym, a jednocześnie uważa, iż lichwiarka zasługuje na śmierć, ponieważ żeruje na ubogich ludziach. Pieniądze stają się dla mężczyzny celem, dla którego jest w stanie dopuścić się morderstwa. Fiodor Dostojewski przedstawił, jak bieda i brak perspektyw popycha ludzi do najgorszych czynów - dotyczy to również Siemiona Marmieładowa, który doprowadził swoją rodzinę do ubóstwa przez alkoholizm, co stało się powodem do picia alkoholu w jeszcze większych ilościach. Również Sonia - córka Marmieładowa przez biedę w domu decyduje się prostytuować, by zarobić pieniądze na życie. Autor ukazał, jak wielki wpływ mają pieniądze na ludzkie działania, jak zmieniają człowieka, najczęściej w tę gorszą stronę, tylko po to, by być posiadaczem większego majątku. Dobra materialne w ten sposób górują nad wartościami moralnymi i etycznymi. Tango - Sławomir Mrożek Cierpienia Młodego Wertera - Goethe Makbet - żądza władzy, chciwość, później lęk i przerażenie Romeo i Julia - miłość Cierpienia młodego Wertera - nieszczęśliwa miłość

Temat 56 Jak ukazane zostało w sztuce przemijanie? Do opisania obraz Grzegorza Bialika „Ulotność chwili".

Kot w pustym mieszkaniu - Wisława Szymborska Nic dwa razy - Wisława Szymborska Treny - Jan Kochanowski - nieodwracalna śmierć córki

Temat 70 Jak artyści ukazują władzę? Odwołaj się do obrazu "Utracona władza" Majrowskiego i do tekstów literackich.

Król Edyp Makbet Lew Pokorny - Ignacy Krasicki - życie na pańskim dworze pod rządami króla lwa. - Władca niby spragniony jest nagan, słów krytyki od poddanych... Ale okazuje się hipokrytą. Nie chodziło mu o czystą prawdę. Raczej... o pochwałę pod pozorami kłamstwa. - Sprytna liszka spełniła rozkaz władcy - zganiła go za to, że jest zbyt dobry i łaskawy. - Owca miała mniej sprytu i rozumu. Ona również zganiła lwa, ale szczerze, z głębi serca - nazwała go tyranem i żarłokiem. I straciła życie. Lew - władca: dumny, pyszny, pozornie spragniony szczerości poddanych. Hipokryta. Liszka - sprytna, dyplomatka, ostrożna, dobra psycholożka, genialnie rozgryzła lwa. Owca - głupia, naiwna, prostoduszna Rok 1984 - Geogre Orwell

Temat 78 Jakie informacje o człowieku dostarczają przezwiska? Na podstawie fragmentu, własnych doświadczeń i innych tekstów kultury

Ksiądz Robak - uniżenie, pokuta Raptusiewicz, Milczek - Zemsty Brzoza - wysoki

Temat 60 Jak tworcy przedstawiaja i w jaki sposob ludzi nauki odwolaj sie do obrazu Maria Skłodowskiej Curie i tekstow literackich

Lalka - Bolesław Prus Julian Ochocki, kuzyn Lęckich, zatem arystokrata, byt wynalazcą, uczonym. Przedstawiciel najmłodszego pokolenia idealistów, z własnego wyboru skazujący się na samotność. Ukończył studia przyrodnicze oraz mechaniczne. W całości oddany nauce, swej jedynej pasji, nie dba o dobra materialne, wygląd, kobiety Szybko wyzwala się z fascynacji Izabelą, dostrzega jej moralną, umysłową miernotę. Podobnie postrzegał całą arystokrację: klasę próżniaczą, pasożytniczą, przy tym pyszną, wyniosłą, oceniającą ludzi na podstawie ich społecznego pochodzenia. Ochocki chce jednego: zbudować maszynę latającą, która zapewni mu nieprzemijającą sławę. Boleje nad tym, że w kraju, którego społeczeństwu chciałby oddać swą wiedzę, nie znajduje zrozumienia, warunków do pracy. Wyjeżdża do Paryża, gdzie zamierza pracować u profesora Geista. Wokulski zapisał mu w testamencie poważną sumę, być może umożliwi to młodemu entuzjaście prowadzenie planowanych badań. Sam Wokulski chciał być uczonym i odniósł w tej dziedzinie pierwsze sukcesy. Jeśli przyjmiemy, że Wokulski nie popełnił samobójstwa, to zapewne zaczął współpracę z profesorem Geistem, który chciał otrzymać metal lżejszy od powietrza, służący do budowy latających machin. Całkowicie odmienne stanowisko od wyobrażeń Panglossa reprezentuje w Kandydzie Marcin, który jest zwolennikiem skrajnie pesymistycznego, jednoznacznie czarnego obrazu świata. Według Marcina rządzi nim diabeł, bo tylko on może z aż takim upodobaniem gromadzić zło, nieprawości, okrucieństwa. Ludzie bezdomni - Judym - wykształcony na lekarza chciał znaleźć sposób aby zlikwidować biedote niosąc pomoc najuboższym Zdążyć przed Panem Bogiem - Hanna Krall Marek Edelman - lekarz, wykształcił się za sprawą żony która zapisała go na studia, stara się ocalić jak najwięcej ludzi, wyścig z Bogiem

Temat 51 Motyw szczęścia , na podstawia obrazu kraina szczęśliwości i dwóch tekstów kultury

Latarnik - Henryk Sienkiewicz - Szczęście z powodu lektury Pana Tadeusza Nad Niemnem - E. Orzeszkowa - justyna orzelska i jan bohatyrowicz miłość Przypowieść o synu marnotrawnym - radość po odzyskaniu syna Pan Tadeusz - szczęście z powrotu do domu

Temat 62 Czym jest szczęście dla człowieka? Odwołaj się do obrazu i do innych tekstów literackich

Latarnik - Henryk Sienkiewicz - Szczęście z powodu lektury Pana Tadeusza Nad Niemnem - E. Orzeszkowa - justyna orzelska i jan bohatyrowicz miłość Przypowieść o synu marnotrawnym - radość po odzyskaniu syna Pan Tadeusz - szczęście z powrotu do domu

Temat 64 Jak artyści ukazują szczęście w swoich dziełach? Był obraz Klucz do szczęścia do omówienia i odwołanie się do dwóch dzieł literackich.

Latarnik - Henryk Sienkiewicz - Szczęście z powodu lektury Pana Tadeusza Nad Niemnem - E. Orzeszkowa - justyna orzelska i jan bohatyrowicz miłość Przypowieść o synu marnotrawnym - radość po odzyskaniu syna Pan Tadeusz - szczęście z powrotu do domu

Temat 52 Czym dla człowieka może być praca? Odwołaj się do obrazu Aleksandra Gierymskiego "Piaskarze" oraz wybranych tekstów literackich.

Ludzie bezdomni - Stefan Żeromski Zarówno w Warszawie, jak i w Zagłębiu proletariat żył w biedzie, robotnicy dostawali za ciężką, niekiedy ponad siły, pracę w koszmarnych warunkach głodowe wynagrodzenie. Źle odżywieni, pracujący ponad siły, mieszkający w brudnych, wilgotnych i ciemnych norach robotnicy chorowali, szybko umierali, dzieci wyglądały niczym przedwcześni starcy z obliczami trupów. Na przykład Wiktor pracował w takich warunkach: Wówczas na galerii z żelazną balustradą, za płomieniem, a w połowie jego wysokości, zdawało się, że w samym ogniu, jak salamandra, ukazała się czarna figura. (...) Robotnik długie narzędzie, pewien rodzaj miotły kominiarskiej, zanurzył w ciecz parskającą. Wtedy doktor poznał w tej czarnej osobie swego brata - i serce zapaliło się w nim, jakby w nie zleciała iskra z płomienistego ogniska. Chłopi - Władysław Stanisław Reymont O materialnym aspekcie życia na wsi decydował, wyznaczający porządek prac polowych, rytm przyrody. Indywidualne losy ludzi są uzależnione od społeczeństwa, w którym żyje jednostka i wykonywanych przez owo społeczeństwo prac, to z kolei zależy od przyrody, biologii kształtującej (determinującej) ludzkie życie. Biologiczny aspekt istnienia został w powieści bardzo mocno podkreślony. Jedyną siłą mogącą chociaż częściowo go zrównoważyć jest właśnie praca (główna wartość każdego człowieka), ludzki pęd do budowania, tworzenia pozwalający wyrwać się z kręgu ślepych instynktów. Ciężka praca rolnika (utwór zawiera liczne jej opisy) jest dla Reymonta czymś wzniosłym, świętym. Bardzo chory Boryna wiosną wstał z łóżka, wyszedł na pole, rozpoczął jakby symboliczny siew i dopiero wtedy niebo rozwarto się przed nim, sam Bóg przemówił: Pódziże, duszko człowieka do mnie. Pódziże, utrudzony parobku. "Inny świat" Gustaw Herling-Grudziński Dzień na Harmenzach - Tadeusz Borowski W hitlerowskich obozach praca ponad siły, wykonywana przez zagłodzonych, często chorych, bitych więźniów była narzędziem kaźni, przyspieszała śmierć: Nagle na ten krąg wyprężonych grzbietów, na zgięte karki, na po chylone aż ku ziemi głowy, na sflaczałe ręce posypał się grad uderzeń. Trzon łopaty bębnił o łby, odbijał skórę na kościach i głucho stękał po brzuchu. Zakotłowało się naokoło płyty. Okropny wrzask ludzki buchnął nagle i urwał się, a płyta dźwignęła się do góry i chybocząc się ciężko zawisła nad głowami ludzi, i ruszyła grożąc w każdej chwili upadkiem. Lalka - Bolesław Prus Ogromna większość pochodzących z wyższych warstw społecznych Polaków (np. Tomasz Łęcki) była (w przeciwieństwie do np. ukazanych w powieści Niemców, rodziny Minclów) niezdolna do normalnej pracy miała na jej temat absurdalne wyobrażenia. W oczach arystokracji ciężka praca Wokulskiego (przedsiębiorcy na ogromną skalę, co wtedy wśród Polaków było rzadkością), przynosząca bogactwo była czymś niegodnym (stała się wielką przeszkodą w chorej, romantycznej miłości do arystokratki Łęckiej, dla której fabryczni robotnicy byli strasznymi ludźmi), u wszystkich majątek pana Stanisława rodził zawiść. Niezdolność do rzetelnej, codziennej pracy (także wielu ludzi z nizin społecznych, chociaż wśród nich byli robotnicy uczciwie pracujący za marne wynagrodzenie, np. Węgielek, bracia Wysoccy), brak dla niej społecznego szacunku, uznania decydował o cywilizacyjnym zapóźnieniu ziem polskich, a bezczynność z reguły prowadziła do moralnego upadku. Zdaniem Wokulskiego, bezczynność niezmiennie łączy się z postępującym upadkiem moralnym - zarówno warstw najwyższych, jak i ludzi ze społecznych nizin.

Temat 51 Inna wersja: Jak artyści przedstawiają osoby sprawujące władzę? Na podstawie fragmentu Mikołaj Gogol „Płaszcz"

Makbet Neron Król Edyp

Temat 53 Jak zło jest ukazywane w tekstach kultury? Obraz Wiliama Blacke'a "Szatan porażający Hioba wrzodami".

Mistrz i Małgorzata - M. Bułhakow Woland - zło - diabeł - społeczeństwo Moskiewskie pogrążone w złu Fiodor Dostojewski - Zbrodnia i kara zło popełnione przez Raskolnikowa Albert Camus Dżuma Dżuma to powieść-parabola. Choroba, która dziesiątkuje ludzi w małym miasteczku (Oran), jest złem. Można je odebrać na dwa sposoby: dosłownie - jako epidemię, ale także metaforycznie - jako zło w ogóle. Jego źródłem jesteśmy my sami, o czym mówi jeden z bohaterów powieści, Tarrou. Wypływa ono z nas przy nadarzającej się okazji w sposób niekontrolowany i niezwykle ciężko jest je w sobie stłumić. Nie da się go natomiast zabić całkowicie. Zło można tutaj traktować jako przekleństwo człowieka, wyraz jego ułomności i słabości. Jednocześnie jest też powodem do walki i motorem do działania, do ulepszania własnego charakteru. William Szekspir Makbet Makbet i Lady Makbet to para, która - pchana żądzą władzy - dopuściła się morderstwa. Najpierw jednego (zabicie Dunkana), potem do kolejnego i kolejnego. Zbrodnia ma to do siebie, że pociąga zbrodnię kolejną. Bohaterowie tragedii wpadli więc w krąg, z którego nie mogli wyjść, chociaż chcieli. Zło przedstawione w tym utworze nie ma granic. Jego ogrom odsłania się stopniowo, ale konsekwentnie, nabierając przerażających rozmiarów. Nie wszyscy je jednak widzą od razu, maskuje się bowiem doskonale. Zbrodnia Makbetów została pomszczona najpierw przez ich szaleństwo, a potem przez śmierć. To samo czeka wszystkich, którzy czynią zło.

Temat 88 Język młodzieży - wzbogaca czy zubaża polszczyznę. Odwołaj sie do podanego fragmentu, własnych doświadczeń komunikacyjnych i wybranego tekstu kultury

Odniosłam się do wszystkich aspektów zawartych we fragmencie podając przykłady,np problemy w komunikacji między starszymi a młodzieżą, używanie zapożyczeń, skrótów itp. instagram ewoluowalo życie jak z bajki w życie jak z instagrama, reklama ikei o malowaniu obrazu i pokazywaniu go całej wsi w celu uzyskania reakxji, odnoszące się do współczesnego problemu fotografowania jedzenia

Temat 81 Jak twórcy ukazują kraj lat młodości? W odwołaniu do "Ogrody" Iwaszkiewicza

Pan Tadeusz A.Mickiewicza Inwokacja Przedwiośnie - Stefan Żeromski - Seweryn Baryka i szklane domy

Temat 93 Grzeczność werbalna i niewerbalna. Omów na podstawie fragmentu danego tekstu, doświadczeń życiowych i tekstu kultury

Tango Lalka reklamy Polityka

Temat 95 Grzeczność werbalna i niewerbalna jako wyznacznik szacunku do drugiego człowieka

Tango Lalka reklamy Polityka

Temat 87 Inna wersja: Funkcja pytań i pozyskiwanie odpowiedzi w akcie komunikacji. Tekst Bralczyka

Tren X - pytania gdzie jest Urszulka? W raju? Czy wie, jak ojciec cierpi?

Temat 57 Relacja uczeń- nauczyciel na podstawie jakiegoś obrazu z XVIII w. + 2 teksty literackie

W filmie pt. „Stowarzyszenie Umarłych Poetów" w reż. Petera Weira, Akademia Weltona, do której uczęszczają główni bohaterowie, również narzuca na uczniów określoną formę. Jest to szkoła z internatem, do której uczęszczać mogli wyłącznie mężczyźni. Odcina ona chłopców niemal całkowicie od świata zewnętrznego, ich rodzin, a także jakichkolwiek dziewczyn. Takie działania mają pomóc uczniom w zupełności skupić się na nauce. Szkoła posiadała swoje cztery, najważniejsze zasady: „Honor", „tradycja", „dyscyplina" oraz „doskonałość". Uczniowie uważali, iż jest to szkoła przetrwania, ze względu na jej wysokie wymagania. Nauczyciele byli surowi i kładli duży nacisk na program nauczania, nie uznawali żadnych innowacyjnych metod. Za nieprzestrzeganie reguł obowiązujących w szkole groziły srogie kary, ponieważ statut szkoły był dla nich niezwykle ważny. Wszystkie kreatywne i oryginale pomysły były od razu tłumione. Zarówno nauczyciele jak i rodzice uważali, iż są one nic nie warte - to jedynie strata czasu i powód rozkojarzenia. W ten sposób Akademia wręcz zabijała indywidualność uczniów. Wyzwolić ich z formy starał się nauczyciel angielskiego - John Keating (Robin Williams). Sam był niegdyś uczniem tej szkoły, teraz chce stać się dla nich przewodnikiem po dorosłym życiu. Stara się przekonać ich, iż powinni kierować się z życiu zasadą „carpe diem". Metody pana Keatinga spotykają się jednak z dezaprobatą ze strony dorosłych. Dla chłopców staje się on jednak inspiracją Przedwiośnie: ojciec jako nauczyciel - przyczyna klęski - Gustaw z IV części Dziadów - wiedza wpojona mu przez nauczyciela w książkach ukazywano ideał kobiety, którego szukał i nie udało mu się go nigdy odnaleźć Biblia - postać Jezusa Zawarte w czterech Ewangeliach dzieje Jezusa przedstawiają Jego narodziny, życie wypełnione nauczaniem i męczeńską śmierć. Jezus chodził i głosił wśród ludzi Dobrą Nowinę. Wskazówki, które dawał, były wyznacznikami, według których człowiek powinien żyć. Na pierwszym miejscu stawiał Jezus uczucie miłości i chciał, by ludzie budowali swoje życie w oparciu o nie. Jezus był propagatorem pokoju. Wierzył w dominację dobra nad złem w świecie. To nauczyciel, który nie przekazywał konkretnej wiedzy na temat rzeczy materialnych, a uświadamiał, jakie uczucia są dla człowieka najważniejsze, odnosząc się przy tym do metafizyki. Adam Mickiewicz Konrad Wallenrod Mistrzem w utworze jest Halban, wajdelota litewski. Krzewi w sercu swego ucznia o imieniu Walter Alf patriotyzm i uświadamia mu, że nie jest on Krzyżakiem a Litwinem i powinien opowiedzieć się przeciwko Zakonowi. Walter, przybierając imię Konrada Wallenroda, rusza z odsieczą na Krzyżaków, a znając ich metody walki przyczynia się do ich klęski. Halban to przede wszystkim przewodnik duchowy Konrada. Traktuje go jak własnego syna, będąc dla niego silnym wsparciem. To człowiek odpowiedzialny i wrażliwy.

Temat 58 Jak twórcy ukazują relacje człowiek-natura? Odwołaj sie do obrazu Połów ryb na morzu Williama Turnera.

W „Panu Tadueszu" przyroda jest ściśle związana ze światem przedstawionym. Już na początku ukazany zostaje cudowny pejzaż litewski, zdający się być bez wad - jest on wspomnieniem ojczyzny, przez co zdaje się ona być niczym arkadia. Natura została opisana w taki sposób, że możemy odnieść wrażenie, jak gdyby sama była jednym z bohaterów. Posiada zdolność do kształtowania nastroju i emocji, a także wyznacza rytm życia dzięki porom roku czy dnia, np. wschód i zachód słońca, który określa czas dla chłopów. Zdecydowanie przez większość tego dzieła opisywana jest jako coś dobrego, nieszkodliwego i łagodnego. W momencie zagrożenia zajazdem zaczyna padać deczsz, a natura ostatecznie zostaje także przedstawiona jako zabójcza, groźna i nikczemna - w postaci burzy, stanowiącej tło do nadciągającej bitwy z Moskalami. W renesansie ludzie dążą do ideału - spokojnego, ziemiańskiego życia i harmonii z Bogiem i naturą. Mniej więcej takie wartości przedstawione są w utworze Mikołaja Reja pt.: „Żywot człowieka poczciwego". Poeta wskazuje, ze żyjąc na wsi można doskonalić się we wszelkich cnotach i być bliżej Boga, który jest twórcą natury. Człowiek bowiem zmuszony jest żyć w jej rytmie, uprawiać pole, zbierać plony i sadzić nowe rośliny dokładnie wtedy, kiedy jest na to pora. Dzięki temu człowiek uświadamia sobie, że na wszystko jest właściwa pora i każde zdarzenie ma swój odpowiedni czas, uczy się pokory i zdaje sobie sprawę, że wszystko ma swój cel i sens. W „Sonetów Krymskich" Adama Mickiewicza możemy zauważyć dwoistość natury. Utwór początkowy, zatytułowany „Stepy Akermańskie", ukazuje zachwyt podmiotu lirycznego nad otaczającą go naturą. Fascynują go obejmowanie wzrokiem tereny. Sprawiają, że czuje się jakby płynął po niezwykłym i nieskończonym oceanie. Imponuje mu rozciągający się przed nim krajobraz, który jest pełen zieleni, kolorowych kwiatów oraz burzanów. Natura przedstawiona zostaje jako statyczna i spokojna, co dobrze wpływa na samopoczucie podróżnika. W dalszej części tekstu zapada zmrok, co bezpośrednio oddziaływuje na zachowanie bohatera. Towarzyszy mu teraz lęk i niepokój. Czuje się zagubiony, nie wie co ze sobą zrobić i w jakim kierunku powinien dalej zmierzać. Szuka na niebie drogowskazów, gwiazd - przewodniczek po wodach Dniestru. Całkowita cisza tylko potęguje jego strach, zmartwienie i poczucie samotności. Zmrok jest dla podróżnego zjawiskiem przytłaczającym i tajemniczym. Z kolei w sonecie „Burza" natura zostaje ukazana jako groźna, nieokiełznana potęga, nad którą człowiek nie jest w stanie zapanować. Podmiot liryczny, w przeciwieństwie do reszty marynarzy, jedynie obserwuje morską burzę. Jest mu wszystko jedno, uświadamia sobie jak bardzo jest samotny i zazdrości tym, którzy mają z kim się żegnać. Ponieważ życie nie ma dla niego żadnej wartości, nawet zgubne i brutalne zjawisko atmosferyczne nie jest w stanie wywołać w tym wypadku większych emocji. Chłopi - W. S Reymont

Temat 63 Relacje człowieka z naturą na podstawie obrazu "Poranek".

W „Panu Tadueszu" przyroda jest ściśle związana ze światem przedstawionym. Już na początku ukazany zostaje cudowny pejzaż litewski, zdający się być bez wad - jest on wspomnieniem ojczyzny, przez co zdaje się ona być niczym arkadia. Natura została opisana w taki sposób, że możemy odnieść wrażenie, jak gdyby sama była jednym z bohaterów. Posiada zdolność do kształtowania nastroju i emocji, a także wyznacza rytm życia dzięki porom roku czy dnia, np. wschód i zachód słońca, który określa czas dla chłopów. Zdecydowanie przez większość tego dzieła opisywana jest jako coś dobrego, nieszkodliwego i łagodnego. W momencie zagrożenia zajazdem zaczyna padać deczsz, a natura ostatecznie zostaje także przedstawiona jako zabójcza, groźna i nikczemna - w postaci burzy, stanowiącej tło do nadciągającej bitwy z Moskalami. W renesansie ludzie dążą do ideału - spokojnego, ziemiańskiego życia i harmonii z Bogiem i naturą. Mniej więcej takie wartości przedstawione są w utworze Mikołaja Reja pt.: „Żywot człowieka poczciwego". Poeta wskazuje, ze żyjąc na wsi można doskonalić się we wszelkich cnotach i być bliżej Boga, który jest twórcą natury. Człowiek bowiem zmuszony jest żyć w jej rytmie, uprawiać pole, zbierać plony i sadzić nowe rośliny dokładnie wtedy, kiedy jest na to pora. Dzięki temu człowiek uświadamia sobie, że na wszystko jest właściwa pora i każde zdarzenie ma swój odpowiedni czas, uczy się pokory i zdaje sobie sprawę, że wszystko ma swój cel i sens. W „Sonetów Krymskich" Adama Mickiewicza możemy zauważyć dwoistość natury. Utwór początkowy, zatytułowany „Stepy Akermańskie", ukazuje zachwyt podmiotu lirycznego nad otaczającą go naturą. Fascynują go obejmowanie wzrokiem tereny. Sprawiają, że czuje się jakby płynął po niezwykłym i nieskończonym oceanie. Imponuje mu rozciągający się przed nim krajobraz, który jest pełen zieleni, kolorowych kwiatów oraz burzanów. Natura przedstawiona zostaje jako statyczna i spokojna, co dobrze wpływa na samopoczucie podróżnika. W dalszej części tekstu zapada zmrok, co bezpośrednio oddziaływuje na zachowanie bohatera. Towarzyszy mu teraz lęk i niepokój. Czuje się zagubiony, nie wie co ze sobą zrobić i w jakim kierunku powinien dalej zmierzać. Szuka na niebie drogowskazów, gwiazd - przewodniczek po wodach Dniestru. Całkowita cisza tylko potęguje jego strach, zmartwienie i poczucie samotności. Zmrok jest dla podróżnego zjawiskiem przytłaczającym i tajemniczym. Z kolei w sonecie „Burza" natura zostaje ukazana jako groźna, nieokiełznana potęga, nad którą człowiek nie jest w stanie zapanować. Podmiot liryczny, w przeciwieństwie do reszty marynarzy, jedynie obserwuje morską burzę. Jest mu wszystko jedno, uświadamia sobie jak bardzo jest samotny i zazdrości tym, którzy mają z kim się żegnać. Ponieważ życie nie ma dla niego żadnej wartości, nawet zgubne i brutalne zjawisko atmosferyczne nie jest w stanie wywołać w tym wypadku większych emocji. Chłopi - W. S Reymont

Temat 89 Jaką funkcje w tekstach kultury pełni stylizacja jezykowa? na podstawie fragmentu w,, Wesele'' i calosci dramatu Wyspiańskiego oraz tekstu kultury.

Wesele Chłopi

Temat 61 Inna wersja: Jakie funkcje pełnią symbole ukazywane przez artystów? Odwołaj się do wiersza Jana Kasprowicza "Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach" i innych tekstów kultury

Wesele (złoty róg, czapka z pawim piórem, złota podkowa, dzwon Zygmunta) Lalka (symbolika tytułu) Dżuma - symbolika tytułu Ludzie Bezdomni - symbole Niezgodna (symboliczne znaczenie imienia Cztery- 4 strachy)

Temat 99 Jaka jest moc sprawcza słów? Do fragmentu tekstu. Było coś o tym, że w zależności od tego w jakim kręgu się obracamy możemy roznie słowa rozumieć i mogą na nas mieć rożny wpływ. Odwołać się do własnych doświadczeń i tekstu kultury i do fragmentu.

Wesele, reklamy( funkcja impresywna)

Temat 100 Jaki wpływ mogą mieć zranione uczucia? Podany fragment „Pana Tadeusza", odniesc się do całości książki Mickiewicza, tekst kultury

Wokulski (chociażby próba samobójstwa) Telimena (pan Tadeusz był wobec niej obojętny, ona zrobiła mu awanturę w ostateczności wyszła za Rejenta Jacek Soplica (zabójstwo Stolnika, działanie na rzecz Narodu) Cierpienia Młodego Wertera - samobójstwo

Temat 66 Jaką rolę w dziełach kultury odgrywa nastrój? Odwołaj się do obrazu Caspara Davida Friedricha "Kobieta i mężczyzna obserwujący księżyc" oraz do wybranych tekstów literackich.

Wpływa na odbiór tekstu Pan Tadeusz - A. Mickiewicz sielanka, utopia, tęsknota za domem, szczęśliwa dusza Król Olch - Goethe - nastrój grozy, śmierć dziecka, postacie fantastyczne „Sonetów Krymskich" Adama Mickiewicza. Dwoistość przyrody można z łatwością zauważyć w cyklu „Sonetów Krymskich" Adama Mickiewicza. Utwór początkowy, zatytułowany „Stepy Akermańskie", ukazuje zachwyt podmiotu lirycznego nad otaczającą go naturą. Fascynują go obejmowanie wzrokiem tereny. Sprawiają, że czuje się jakby płynął po niezwykłym i nieskończonym oceanie. Imponuje mu rozciągający się przed nim krajobraz, który jest pełen zieleni, kolorowych kwiatów oraz burzanów. Natura przedstawiona zostaje jako statyczna i spokojna, co dobrze wpływa na samopoczucie podróżnika. W dalszej części tekstu zapada zmrok, co bezpośrednio oddziaływuje na zachowanie bohatera. Towarzyszy mu teraz lęk i niepokój. Czuje się zagubiony, nie wie co ze sobą zrobić i w jakim kierunku powinien dalej zmierzać. Szuka na niebie drogowskazów, gwiazd - przewodniczek po wodach Dniestru. Całkowita cisza tylko potęguje jego strach, zmartwienie i poczucie samotności. Zmrok jest dla podróżnego zjawiskiem przytłaczającym i tajemniczym. Z kolei w sonecie „Burza" natura zostaje ukazana jako groźna, nieokiełznana potęga, nad którą człowiek nie jest w stanie zapanować. Podmiot liryczny, w przeciwieństwie do reszty marynarzy, jedynie obserwuje morską burzę. Jest mu wszystko jedno, uświadamia sobie jak bardzo jest samotny i zazdrości tym, którzy mają z kim się żegnać. Ponieważ życie nie ma dla niego żadnej wartości, nawet zgubne i brutalne zjawisko atmosferyczne nie jest w stanie wywołać w tym wypadku większych emocji.

Temat 97 Inna wersja: Co wpływa i w jakim celu rozwijany jest język? Tekst "lajkować", wlasne doswiadczenia i tekst

Z tekstu- wynalazki potrzebują nazwy,grupy zargonu, zapozyczenia, spolszczenia- mejl, wszystko to jest jak kawalek zlota Zona modna- zapozyczanie z j. Francuskiego Wlasne: internet, lol, zw, freezechallange -instagram ewoluowalo życie jak z bajki w życie jak z instagrama, reklama ikei o malowaniu obrazu i pokazywaniu go całej wsi w celu uzyskania reakxji, odnoszące się do współczesnego problemu fotografowania jedzenia

Temat 73 Inna wersja: Jaką funkcje mogą pełnić zdrobnienia? Fragment dziadów III USTĘP, własne doświadczenia komunikacyjne i inny tekst kultury

ZDROBNIENIA- środki stylistyczne mające często zabarwienie emocjonalne, przeważnie pozytywne, ale czasem też ironiczne. *zmniejszają wielkość opisywanego obiektu np. dziewczynka, chłopczyk *pełnią funkcję pieszczotliwą, czułą , wyrażającą pozytywny stosunek do jakiegoś obiektu np. zobacz jaki słodki kotek *wyrażenie negatywnego, pogardliwego bądź ironicznego stosunku. np. dyrektorek się znalazł -zdrabniamy imiona osób, z którymi łączą nas jakieś głębsze relacje, np. rodzinne, przyjacielskie, ale nie zawodowe - gdy odzywamy się do dzieci zdrabniając co później może prowadzić do problemów logopedycznych, ponieważ powinno uczyć się prawidłowego brzmienia słów i znaczenia słów. 1) PIERWSZA FOTOGRAFIA HITLERA- Szymborska- ekspresyjność *podmiot liryczny ogląda zdjęcie „małego Adolfka" , nie ma o przyszłości Hitlera żadnej wiedzy. Świadczą o tym liczne zdrobnienia, w które obfituje opis małego Adolfka: „dzidziuś w kaftaniku, bobo, aniołek, kruszyna, promyczek, mający zaledwie rok i „ rączkę, uszko, oczko, nosek... brzuszek pełen mleczka, śmieszne nóżki." Rodzice czują , że Adolfka czeka wielka przyszłość, sława, wspaniała kariera, Przyszłość jest niewiadoma, ale wszyscy mają nadzieję, że wyrośnie na „kogoś"np. Lekarza, księdza itp. Poetka buduje sielankowy nastrój zdrobnieniami, reakcje rodziców są pełne czułości i zachwytu, zdrobnienia dodają delikatności i niewinności. Jednak za nimi kryje się ironia pisarki, bo bardzo dobrze wiemy, że z Adolfka wyrośnie jeden z najkrwawszych zbrodniarzy w dziejach ludzkośći. 2) Rozpaczliwa miłość Kochanowskiego po utracie Urszulki, wyrażona w cyklu trenów. Tren I-XIX - Jan Kochanowski - przykład cierpiącego ojca z powodu utraty syna - smutek, próbę jego przezwyciężenia, zwątpienie i brak nadzei, poczucie żalu, tęsknotę, - tren poświęcany był bohaterom, ludziom zasłużonym, Kochanowski podkreśla wagę dziecka, które zmarło mając 2,5 roku zmarło - widzi w niej dziedziczkę talenty - dziecko otoczone było miłością rodziców. Rosło pogodne, wesołe, wznosiła w ich życie wiele radości i śmiechu - dziecko = dziecko idealne, jej brak zaburzył harmonię „teraz wszystko umilkło, szczere pustki w domu"

Temat 76 Jaką funkcje mogą pełnić zdrobnienia? Fragment dziadów III USTĘP, własne doświadczenia komunikacyjne i inny tekst kultury

ZDROBNIENIA- środki stylistyczne mające często zabarwienie emocjonalne, przeważnie pozytywne, ale czasem też ironiczne. *zmniejszają wielkość opisywanego obiektu np. dziewczynka, chłopczyk *pełnią funkcję pieszczotliwą, czułą , wyrażającą pozytywny stosunek do jakiegoś obiektu np. zobacz jaki słodki kotek *wyrażenie negatywnego, pogardliwego bądź ironicznego stosunku. np. dyrektorek się znalazł -zdrabniamy imiona osób, z którymi łączą nas jakieś głębsze relacje, np. rodzinne, przyjacielskie, ale nie zawodowe - gdy odzywamy się do dzieci zdrabniając co później może prowadzić do problemów logopedycznych, ponieważ powinno uczyć się prawidłowego brzmienia słów i znaczenia słów. 1) PIERWSZA FOTOGRAFIA HITLERA- Szymborska- ekspresyjność *podmiot liryczny ogląda zdjęcie „małego Adolfka" , nie ma o przyszłości Hitlera żadnej wiedzy. Świadczą o tym liczne zdrobnienia, w które obfituje opis małego Adolfka: „dzidziuś w kaftaniku, bobo, aniołek, kruszyna, promyczek, mający zaledwie rok i „ rączkę, uszko, oczko, nosek... brzuszek pełen mleczka, śmieszne nóżki." Rodzice czują , że Adolfka czeka wielka przyszłość, sława, wspaniała kariera, Przyszłość jest niewiadoma, ale wszyscy mają nadzieję, że wyrośnie na „kogoś"np. Lekarza, księdza itp. Poetka buduje sielankowy nastrój zdrobnieniami, reakcje rodziców są pełne czułości i zachwytu, zdrobnienia dodają delikatności i niewinności. Jednak za nimi kryje się ironia pisarki, bo bardzo dobrze wiemy, że z Adolfka wyrośnie jeden z najkrwawszych zbrodniarzy w dziejach ludzkośći. 2) Rozpaczliwa miłość Kochanowskiego po utracie Urszulki, wyrażona w cyklu trenów. Tren I-XIX - Jan Kochanowski - przykład cierpiącego ojca z powodu utraty syna - smutek, próbę jego przezwyciężenia, zwątpienie i brak nadzei, poczucie żalu, tęsknotę, - tren poświęcany był bohaterom, ludziom zasłużonym, Kochanowski podkreśla wagę dziecka, które zmarło mając 2,5 roku zmarło - widzi w niej dziedziczkę talenty - dziecko otoczone było miłością rodziców. Rosło pogodne, wesołe, wznosiła w ich życie wiele radości i śmiechu - dziecko = dziecko idealne, jej brak zaburzył harmonię „teraz wszystko umilkło, szczere pustki w domu"

Temat 79 Jakie są przyczyny i sposoby urozmaicania języka? Odnieś się do podanego tekstu (wywiad), doświadczeń z życia codziennego i wybranego tekstu kultury.

Zapożyczenia (z tekstu) Gwara, dialekt (Wesele) Związki Frazeologiczne Sentencje Łacińskie („Cogito ergo sum") Przyczyny - wynalezienie internetu, radia, smartfonu itp.; młodzi ludzie nie chcą używać języka swoich dziadków, wolą luźniejszą formę komunikacji (np. zamiast WITAM - siema, hejka naklejka itp)

Temat 84 W jaki sposób twórcy przedstawiają spory? Odwołaj się do podanego fragmentu Pana Tadeusza, całej epopei i wybranego dzieła literackiego.

Zemsta Pan Tadeusz ( spór Dowejki i Domejki, Horeszka i Soplicy) Tango

Temat 72 Jakie znaczenie w relacjach między ludzkich ma kultura języka? Tekst, odwołać się do własnych doświadczeń i do wybranego tekstu kultury.

kultura języka - poprawna polszczyzna, zasady, unikanie błędów/wulgaryzmów - błędy ortograficzne Bóg - buk - złe rozumienie słowa przynajmniej - bynajmniej - błędy leksykalne - mylenie słów brzmiących podobnie - efektywny - efektowny - błąd gramatyczny - deser dla dzieci z mleka i czekolady - slang młodzieżowy, zaczerpnięcie z j. angielskiegpo - a morze pokarzesz - a może pokażesz? brak interpunkcji oraz poprawności ortograficznej

Temat 83 Wyrazy modne w polszczyźnie - są funkcjonalne czy nie? Tekst Bartka Chonickiego (?) „Hardkor ". Odwołaj się do fragmentu, własnych doświadczeń i tekstu kultury.

randomowy - losowy fajny, totalny, rozumiesz

Temat 80 Jak zmienia się współczesna polszczyzna? Odwołaj się do podanego fragmentu, własnych doświadczeń i tekstu kultury.

Łomża reklama - Łomżig (zapożyczenia) -Tango, - Wesele -konwersacje na portalach społecznościowych instagram ewoluowalo życie jak z bajki w życie jak z instagrama, reklama ikei o malowaniu obrazu i pokazywaniu go całej wsi w celu uzyskania reakxji, odnoszące się do współczesnego problemu fotografowania jedzenia

Temat 54 Inna wersja: W jakich celach artyści wykorzystują motywy ideału rycerza, odwołaj się do fragmentu ,,Zemsty" Aleksandra Fredry

„Pieśń o Rolandzie" - jeden z najstarszych eposów rycerskich epoki średniowiecza przedstawia postać hrabiego Rolanda - wasala Karola Wielkiego, uczestnika walk z Saracenami. Jest on wiernym obrońca władcy, ojczyzny i wiary chrześcijańskiej, wzorem męstwa i honoru. Roland to żądny sławy rycerz, dumny ze swojej służby, świadomy swej wartości, w pogardzie mający cierpienie. Jego śmierć ma wymiar symboliczny - Bóg po duszę Rolanda wysyła anioła, przez co zostaje uznany za świętego. „Dzieje Tristana i Izoldy" - opracowane przez Josepha Bédiera opowiadają historię miłości Tristana - lojalnego i najbardziej zaufanego rycerza swego wuja - króla Marka do jego narzeczonej - Izoldy Złotowłosej. Tragiczne uczucie podważa zarówno prawo królewskie, prowadząc do zdrady suwerena, boskie, jak i rodzinne. Tristan mimo swego męstwa i wytrwałości ulega namiętności i staje się zdrajca. Jego haniebny czyn usprawiedliwić może tylko prawdziwa i odwzajemniona miłość. „Makbet" - William Szekspir opisuje losy najwierniejszego i najdzielniejszego z rycerzy króla Dukana - Makbeta. Dumny wojownik przekracza jednak miarę, zdradza swego władcę pragnąc sięgnąć po koronę. Przeczy średniowiecznym wzorcom rycerza. Autor przełamuje idealistyczny sposób kreowania żołnierskiego stanu, pokazując wojownika jako człowieka ulęgającego wszelkim słabościom i namiętnościom, nie cofającym się przed najstraszliwszymi zbrodniami. „Wesele" - Stanisław Wyspiański w dramacie przywołuje postać Rycerza - piętnastowiecznego Zawiszy Czarnego z Grabowa herbu Sulima. Bohater dramatu - młodopolski poeta pragnie wskrzesić średniowiecznych rycerzy i nieugiętych bohaterów, którzy z mieczem i kopia, mimo przeciwności, zwyciężają:

Temat 55 Jak w swoich dziełach twórcy ukazują dzieciństwo? Obraz "Pierwsze kroki" Jakobidesa i odwołanie do tekstów literackich

„Treny" - Jan Kochanowski opłakuje ukochaną córkę Urszulkę, która w chwili śmierci miała zaledwie trzy lata. Poeta przypisał dziecku wyjątkowe zdolności, z Urszulką wiązano wielkie nadzieje, pisarz twierdził, że jej radość, pogoda decydowała o szczęściu całego domu, rodziców, nazwał ją nawet Safą słowieńską. Kochanowski zadaje pytanie o to, co stało się z Urszulą po śmierci, pytanie o życie pozagrobowe jest w gruncie rzeczy pytaniem o samo istnienie Boga. Poszukiwania dziecka w pozagrobowych przestrzeniach ze starożytnej mitologii, w Kosmosie, nawet w nicości trudno uznać za wyraz niezachwianej wiary chrześcijanina w istnienie raju. Kulminacją wątpliwości jest środkowa część Trenów - głównie od IX do XI. To zarazem punkt szczytowy rozpaczy po śmierci córki, punkt, od którego rozpoczyna się droga do pogodzenia ze światem (niesie je głównie upływający czas) i Bogiem. „Król Olch" - J.W. Goethe opisuje nocną wyprawę ojca z dzieckiem przez ciemny las. Dziecko w gorączce widzi Króla Olch, postać z baśni germańskich, który nawołuje je do siebie. Przerażony chłopiec umiera ze strachu. „Mendel Gdański" - M. Konopnicka opisuje historię starego Mendla, wychowującego swojego wnuczka - małego chłopca Jakuba. Dziadek bardzo kocha chłopca i próbuje go wychować w tradycji żydowskiej, choć polskie dzieci na podwórku wyśmiewają Jakuba z powodu jego żydowskiego pochodzenia PIERWSZA FOTOGRAFIA HITLERA- Szymborska- ekspresyjność *podmiot liryczny ogląda zdjęcie „małego Adolfka" , nie ma o przyszłości Hitlera żadnej wiedzy. Świadczą o tym liczne zdrobnienia, w które obfituje opis małego Adolfka: „dzidziuś w kaftaniku, bobo, aniołek, kruszyna, promyczek, mający zaledwie rok i „ rączkę, uszko, oczko, nosek... brzuszek pełen mleczka, śmieszne nóżki." Rodzice czują , że Adolfka czeka wielka przyszłość, sława, wspaniała kariera, Przyszłość jest niewiadoma, ale wszyscy mają nadzieję, że wyrośnie na „kogoś"np. Lekarza, księdza itp. Poetka buduje sielankowy nastrój zdrobnieniami, reakcje rodziców są pełne czułości i zachwytu, zdrobnienia dodają delikatności i niewinności. Jednak za nimi kryje się ironia pisarki, bo bardzo dobrze wiemy, że z Adolfka wyrośnie jeden z najkrwawszych zbrodniarzy w dziejach ludzkośći.