Wetenschapsfilosofie en kenleer

· Realisten menen dat we iets over onderliggende (niet-observeerbare) lagen van de werkelijkheid te weten kunnen komen. Welke argumenten hanteren realisten hierbij?

1. Consilience; hoe meer theorieen iets bewijzen, hoe sterker dat bewijs 2. methodologisch voordeel; verschillende lagen vd werkelijkheid zijn even echt (redelijk zwak argument) 3. NO MIRACLE argument (sterkst); neem aan dat theorieeen bij benadering waar zijn en verwijzen naar bestaande dingen, ook als ze niet rechtstreeks waarneembaar zijn.

· Welke fasen onderscheidt Kuhn in de ontwikkeling van wetenschappelijke disciplines? Gedurende welke fase is er volgens Kuhn sprake van 'puzzel-oplossen'?

1. Voorwetenschappelijke fase (individueel geploeter, er is nog geen sprake van een gezamenlijk paradigma) 2. Normale wetenschap (VOORUITGANG) Collectieve wetenschap vanuit een gezamenlijk paradigma. De kaders/grondbeginselen zijn gelegd, waar vanuit je de puzzel alleen nog maar in hoeft te vullen. De theorie bevind zich in volwassenheid, er is geen onenigheid over de grondbeginselen. Paradigma wordt als waarheid gezien en beschermd door opleidingen als hersenspoeling en de fouten bij de mens te zoeken ipv het paradigma. Het paradigma staat niet meer ter discussie. 3. abnormale wetenschap Er komen meer problemen binnen als er worden opgelost, waardoor de grondbeginselen ter discussie staan. Er is geen collectieve wetenschap meer en problemen worden niet meer opgelost. Het vertrouwen in het paradigma slinkt. OF er ontstaat nu een crisis, waaruit een oplossing ontstaat en het vertrouwen in het paradigma herstelt wordt. OF... 4. Wetenschappelijke revolutie Nieuw paradigma dienst zich aan, periode van normale wetenschap (niet per se voorwetenschap). Vaak aangereikt door een jonge buitenstaander, die niet is gehersenspoeld door het systeem.

· Kuhn meent dat wetenschappers gedurende een periode van normale wetenschap (normal science) dogmatisch (niet bereid af te wijken van eigen standpunt) in de juistheid van het heersende wereldbeeld geloven. Ben je het eens met deze constatering?

?

· Blijft de rationaliteit (en het openstaan voor kritiek) in de wetenschap gewaarborgd, volgens jou?

? Nee, want je kan in principe alles toeschrijven aan de verschillende begripsdefinitie in een nieuw paradigma. Waardoor deze theorie in principe altijd gelijk heeft.

Galileï moest zich volgens Feyerabend bedienen van retoriek, propaganda en slinkse trucjes om het heliocentrische wereldbeeld van Copernicus aan te prijzen. Hoe denkt Chalmers hierover?

??

· Hoe kunnen we volgens Lakatos de vooruitgang (en degeneratie) van onderzoeksprogramma's beoordelen?

Adhv een objectieve maatstaaf. Oftewel theoretische progressie (= nieuwe voorspellingen) & empirische progressie (= confirmatie). Zijn deze beiden aanwezig dan ben je een progressief onderzoeksprogramma en mag je je harde kern blijven immuniseren en verander je de gordel. Voldoe je niet aan deze twee maatstaven dan ben je een degeneratief onderzoeksprogramma.

Wat zijn sense data? Waarom hechtten de logisch positivisten hier zo'n grote waarde aan?

Alle kennis is te herleiden tot sensedata (legoblokjes vd zintuigelijke waarneming). Het is elementaire ervaringskennis waar ons bestaan op berust. Is iets niet te herleiden tot sensedata bestaat het niet, omdat het niet is te verifieren. Discussiepunt of sensedata geinterpreteerde of ongeinterpreteerde gewaarwordingen omvat. Vlgns Carnap zijn sensdata fenomenologische duiding vd empirische basis. Deze geïnterpreteerde gewaarwording zijn dus absoluut zeker, maar er is geen link met de externe buitenwereld. Neurath zei dat sensedata fysicalistische duiding vd empirische basis zijn. De waarneming is dan geïnterpreteerd, waardoor er geen absolute zekerheid is, maar wel een link met de externe buitenwereld).

Wat is het verschil tussen deductief en inductief redeneren?

Bij deductie redeneer je van een algemene wetmatigheid naar een specifiek geval (top down). Bij inductie redeneer je van een zintuigelijke gewaarwording naar een universeel principe. Hierbij generaliseer je een observatie, wat dus niet altijd klopt. Vb ik heb alleen maar witte zwanen gezien -> alle zwanen zijn wit.

· Wat betekent het volgens Popper als een theorie 'gecorroboreerd' is?

Corroboratie is een maat voor de weerstand die een hypothese of theorie heeft geboden tegen pogingen tot weerlegging. Volgens Popper was er geen sprake van verificatie bij een succesvol verlopen cruciale test, aangezien het niet uitgesloten kan worden dat er in de toekomst een test wordt uitgevoerd die de theorie weerlegt. Een positief resultaat betekent wel dat er sprake is van corroboratie, de theorie wordt versterkt. Hierdoor krijgt de theorie een hogere corroboratiegraad of waarschijnlijkheidsgraad van juistheid. In het ideale geval worden alle andere theorieën wel weerlegd door de test, wat de betreffende theorie verder versterkt. Popper pleitte daarmee tegen de inductieve methode van verificatie en voor de deductieve methode van falsificatie.

· Welke verregaande filosofische (kennistheoretische en ontologische) consequenties lijkt Kuhn aan zijn incommensurabiliteits-these te verbinden? Ben je het eens met Kuhns conclusie?

Dat aanhangers van verschillende paradigma's in verschillende werelden leven. Termen kunnen meegenomen worden naar een nieuw paradigma, volgens Kuhn, maar krijgen een andere betekenis. Hierdoor verschillen betekenis, verwijzing en ontologie (zijnsleer) per paradigma.

Wat bedoelt Feyerabend met de slogan 'anything goes'?

Dat alles mag binnen de wetenschap. Juist door dit aan te sporen, krijg je wetenschappers die buiten de kaders van het eigen wereldbeeld denken en dit is de enige weg tot vernieuwing.

Welk probleem meenden de logisch positivisten op te lossen met het confirmatieprincipe?

Dat het verificatieprincipe te sterk is en je hiermee ook goede wetenschap, zoals de natuurwetenschap, weggooit.

Hoe denken de logisch positivisten over de status van metafysische en theologische uitspraken?

Dat is pseudowetenschap; want het is niet te achterhalen en te verifiëren. Het is niet waarneembaar (vroege Wittgenstein)

· Waarom meent Kuhn dat de aanvaarding van een nieuw wereldbeeld vergelijkbaar is met een religieuze bekering?

De aanvaarding van een nieuw wereldbeeld heeft niets met empirische feiten, maar alles met sociaal-psychologische factoren te maken. Het is niet argumenteerbaar of empirisch. De hele wereld veranderd.

Welk demarcatiecriterium introduceerden de logisch positivisten en welke problemen kleefden er aan dit criterium?

De logisch positivisten waren tegen Kant's synthetisch a priori, omdat de betekenis van zinnen niet rationeel vast te stellen moet zijn, maar adhv empirie. Het is niet mogelijk om via rationele reflectie uitspraken over de wereld te doen, hier heb je zintuigelijke waarneming ofwel een a posteriori voor nodig. Een filosoof analyseert en verheldert maar doet geen uitspraak over de wereld. Zij hielden vast aan de tweedeling vd vork van Hume en creëerde het verificatieprincipe als demarcatieprincipe (maatstaaf). Waarbij verificationisme inhoudt dat de betekenis van een synthetische zin de manier is waarop de (on) waarheid en deze zin vastgesteld kan worden. PROBLEMEN; hoe lang mag de periode duren tussen de uitspraak en wanneer je verifieert? 2.verificatieprincipe veel te extreem (inductieprobleem; je kan nooit alles controleren, tt en vt, nooit alle raven controleren of ze zwart zijn). Het conformatieprincipe is hiertegen veel te zwak (telkens opnieuw bevestigen -> elke nieuwe zwarte raaf is een bevestiging). 3. Theoriegeladenheid van observatie; sensedata (zintuigelijke ervaring; legoblokjes) is niet objectief, beinvloedt door wereldbeeld etc. 4. Theorieen zijn onderbepaald door de data. Meerdere uitspraken over dezelfde data en hiermee onderbepaald. (gat tussen theorie en praktijk). 5. feiten verzamelen veronderstelt een conceptueel schema (theorie gaat vooraf aan waarneming) 6. Duhem-Quine theorie; een theorie is nooit in isolatie te toetsen. Alle kennis is opgebouwd uit sensedata (zintuigelijke ervaring), als iets niet herlijdbaar is naar sensedata is dit niet verifieerbaar en dus onzin (dit maakt het extreem objectivistisch en radicaal empiristisch).

Wat is het centrale uitgangspunt in Poppers denken en welke consequenties heeft het voor zijn sociaal-politieke filosofie?

De mens is feilbaar. Waardoor we de objectiviteit van onze wetenschap niet moeten zoeken in een fundament, maar in een kritische methode, waar vooruitgang centraal staat. De waarheid gaan wij immers nooit vinden, vooruitgang is dat een volgende theorie meer problemen oplost als de vorige.

· Wat fungeert volgens Lakatos als de 'beschermende gordel' van een onderzoeksprogramma?

De randaanname van een theorie. Hier mag wanneer de onderzoeksprogramma aan de theoretische en empirische progressie doet aan gesleuteld worden, met immunisering vd harde kern (= basisassumpties) vd theorie.

Waarom menen realisten dat de wetenschap vanuit een realistisch perspectief sneller vooruitgang kan boeken? Ben je het hiermee eens?

De redenatie is als volgt: de wetenschappelijke theorieën zijn zeer succesvol wat betreft het doen van voorspellingen, ook op gebieden waar eerst nog geen waarnemingen waren gedaan. Stel dat deze theorieën niet waar zijn: dan is het wel heel bizar dat ze zo succesvol zijn. Maar stel dat ze wel waar zijn. Dan is het logisch en zelfs noodzakelijk dat ze zo succesvol zijn. Het succes van de wetenschap is dus heel goed te begrijpen voor een realist, terwijl het voor de antirealist een mysterie moet blijven. ??????

Op welke punten onderscheidt de vroege Wittgenstein zich van het logisch positivisme? Welke overeenkomsten zijn er aan te wijzen?

De vroege Wittgenstein en de Wiener Kreis leggen de grens op dezelfde plek. 'We zwijgen over metafysica/theologie etc, want waar men niet zinvol over kan spreken, moet men zwijgen. Dit is pseudowetenschap. We praten over meetbare feiten. Echter zag Wittgenstein metafysica en theologie als de drijfveer van het leven en zag de Wiener Kreis dit als klinkklare bullshit. Dus de drijfveren van Wittgenstein en de Wiener Kreis waren totaal anders, maar de uitwerking 'het er niet over hebben' was hetzelfde.

· Wat is een Gestaltswitch en waarom is deze term op Kuhns wetenschapsfilosofie van toepassing?

Een paradigmaswitch. (vb plaatje konijn/eend). Deze snelle switch in vorm en gedaante heeft te maken met de theoriegeladenheid van observatie. Ons wereldbeeld (met bijbehorende verwachtingen) heeft een grote invloed op hetgeen wij zien. Kuhn veronderstelt hierom dat interpretatie al zit in het zien zelf. Het is niet eerst zien en dan interpreteren, maar door elkaar. Dus na een paradigma ziet de wereld er opeens heel anders uit en dat ligt aan de theoriegeladenheid van observatie.

· Wat is volgens Popper het belangrijkste manco (gebrek) van pseudo-wetenschappen?

Een pseudowetenschap is zo vaag en algemeen, dat het altijd gelijk krijgt.

In tegenstelling tot wat Popper beweert, zijn pseudo-wetenschappen vaak wel degelijk (ten dele) falsifieerbaar. Kun je voorbeelden geven?

Er bestaat geen duidelijke scheiding tussen wetenschap & pseudowetenschap. Vb lange termijn speelt hier ook in mee.

Waarom zijn opeenvolgende paradigma's incommensurabel (onderling onmeetbaar) volgens Kuhn?

Er bestaat geen objectieve maatstaaf. Wij kijken altijd vanuit ons huidige paradigma naar andere paradigma's. Wetenschap gaat dus overtijd niet rechtlijnig vooruit, maar bestaat uit periodes die telkens opnieuw beginnen. Je kan hierom niet stellen dat het ene paradigma beter is als het andere. Er zijn twee betekenissen van incommensurabel. Een 1. mild rationalistische (sociologisch) waarin aanhangers vh paradigma communicatieproblemen hebben omdat ze verschillende denkpatronen hanteren. en 2. een radicale (kennistheoretische en metafysische) betekenis waarin aanhangers van verschillende paradigma's leven in verschillende werelden. Kuhn reageert dat termen inderdaad kunnen meeverhuizen naar een volgend paradigma, maar zij dan wel een andere betekenis krijgen.

Wat beoogt Feyerabend met zijn aansporing aan wetenschappers om tegen de bekende feiten in te gaan?

Er is geen universele wetenschappelijke methode . Grote doorbraken zijn tot stand gekomen omdat wetenschappers tegen de methode ingingen. Als er al een principe in de wetenschap moest gelden; Anything goes.

Waarom wilden de logisch positivisten af van Kants kennistheoretische erfenis? Hoe dachten zij over Kants synthetisch a priori? Op welk onderscheid van Hume grepen zij terug?

Er zijn twee soorten wetenschap. De analytische a priori logica (zelfde als Hume) en die vd feitelijke uitspraken (empirische), deze kunnen alleen worden vastgesteld door zintuiglijke ervaring. Uitspraken kunnen worden teruggebracht tot basale, elementaire beweringen, die 'beelden van de werkelijkheid' vormen. Het betreft feitelijke uitspraken. Om vast te stellen of een uitspraak waar of niet waar is, moeten we nagaan of die een actuele toestand weergeeft. Analyse van de betekenis van de gebruikte termen en hun logische vorm is niet afdoende. Feitelijke uitspraken zijn synthetisch en of ze waar of niet waar zijn, kan alleen a posteriori vastgesteld worden. De kernboodschap van de logisch positivisten was dat we alleen iets zinvols over de werkelijkheid kunnen zeggen op grond van empirische observatie. Zij verwierpen dan ook het synthetisch a priori van Kant. Eigenlijk is het enige dat filosofen kunnen doen het onderzoeken en ophelderen van logische aspecten van de taal die door wetenschappers gebruikt wordt. De filosofie moet zich bezighouden met logische analyse. Het is de taak van filosofen misverstanden op te sporen en te elimineren die voortkomen uit schendingen van de logica en het gebruik van onduidelijke uitspraken. Zij moeten aan de hand van definities beweringen omvormen tot termen die niet nader gedefinieerd kunnen worden, maar getoetst kunnen worden aan ervaring.

Hoe denkt Popper wetenschap van pseudo-wetenschap te kunnen onderscheiden?

Falsificatieprincipe; • Feilbaarheid • Demarcatiecriterium • Falsifieerbaarheid correleert met informatie • Negatieve weg (omweg) naar waarheid

Realisten beroepen zich doorgaans op een abductief argument oftewel een inference to the best explanation. Wat wordt hiermee bedoeld?

Geen logisch sluitend argument, maar het best bedenkbare. Wanneer we aannemen dat x het geval is verklaard dat fenomeen F het beste. Voorbeeld van een abductie; er staat wat in het zand geschreven -> dat heeft een mens gedaan.

Sommige filosofen menen dat het realisme de enige positie is die het succes van de moderne wetenschap goed kan verklaren. Welke argument brengt de antirealist hier tegenin?

Het is een drogredenering. Als een theorie bij benadering waar is, dan heeft het succes. We hebben succes -> dus een theorie is bij benadering waar. Voorbeeld; normale variant als a dan b, a dus b. De wetenschappelijke realist maakt hiervan als a dan b, b, dus a. Voorbeeld; als het regent (a) dan worden de straten nat (b). Normale; a het regent -> dus de straten worden nat. Realisten doen het verkeerd. Zij zeggen (b) de straten zijn nat; dus (a) het heeft geregend.

Hoe luidt het samenloop-van-successen argument van de realist en waarom zijn antirealisten hiervan niet onder de indruk?

Het no miracle argument; het succes van de hedendaagse volwassen (natuur)wetenschap vraagt om een verklaring. Aka neem aan dat de theorieën bij benadering waar zijn en verwijzen naar bestaande dingen, ook al zijn deze niet rechtstreeks waar te nemen. (= abductieve argumenten)

· Waarom wordt Kuhns wetenschapsfilosofie 'descriptief' genoemd in plaats van 'normatief'?

Hij geeft geen methodologie, dus hij heeft het niet over het dermarcatieprobleem (wat is goede wetenschap?). Hij geeft puur een (descriptieve) historische beschrijving.

· De wetenschapsfilosoof Larry Laudan meent dat het succes van een theorie niet noodzakelijk de waarheid van die theorie garandeert. Welke voorbeelden geeft Laudan uit de geschiedenis van de wetenschap? Wat beoogt hij met deze constatering?

Hij heeft een lijst gemaakt met theorieen die jaren geldig waren en later niet waar bleken te zijn. Zijn constatering is dat elke theorie over tijd ongeldig blijkt. VB Humorale geneeskunde

· Waarom zijn wetenschappelijke revoluties volgens Kuhn niet rationeel reconstrueerbaar?

Hij ziet externe (sociaal/psychologische) factoren oorzakelijk / bepalend voor een wetenschappelijke revolutie. (Dit is onderuitgehaald, omdat niet de wel aanwezige sociaal/psychologische factoren, maar juist argumenterende bewijsvoering beslissend waren)

· Kan de totstandkoming en aanvaarding van een nieuw paradigma volgens jou ook op goede (dat wil zeggen: wetenschappelijke) gronden plaatsvinden?

Ik zou zeggen van wel met een sterk overtuigende wetenschappelijke theorie. Vb Einsteins relativiteitstheorie (ZELF VERZONNEN ANTWOORD)

· Wat bedoelt Lakatos met een 'harde kern' van een wetenschappelijk onderzoeksprogramma? Waarom en hoe wordt deze harde kern tegen falsificatie in bescherming genomen?

In de harde kern van een onderzoeksprogramma liggen de basisassumpties vast. Hier zit een beschermende gordel omheen, waar de randaaname van een theorie in liggen. Wanneer je kritiek krijgt op je theoire blijf je van de basisassumpties/harde kern af (= negatieve heuristiek). In plaats daarvan sleutel je aan je randaanname om het probleem op te lossen (= positieve heuristiek; ontwikkel je gordel). Lakatos ontwikkelt een objectieve maatstaaf voor het evalueren vd onderzoeksprogramma's. Wanneer een onderzoeksprogramma zowel theoretische progressie (nieuwe voorspellingen) als empirische progressie (confirmatie) boekt, mag je de harde kern blijven immuniseren. En sleutel je dus alleen aan de gordel. Hierdoor zet hij popper's snapshots (momentopnames) om tot rationality in the long run. Met als visie progressieve (vernieuwende) onderzoeksprogramma's kunnen degeneratief worden en omgekeerd.

· Is het volgens jou geoorloofd om een theorie te immuniseren?

Ja, anders kan elke nieuwe theorie gelijk de prullenbak in. Een theorie heeft tijd nodig zich te ontwikkelen. Gunnen we die tijd niet, dan ontstaat er ook geen vernieuwing adhv nieuwe theorieen. Maar hoe lang is het geoorloofd om te immuniseren?

Leg uit hoe Kant een fusie bewerkstelligt tussen rationalisme en empirisme.

Kennis = verstand + zintuigen. Hierdoor kunnen we voorafgaand aan de zintuigelijke ervaring (a priori) al iets over de wereld zeggen (synthetisch). De wereld richt zich naar ons kennisapparaat en visa versa.

· Welke invloeden van Popper en Kuhn kun je in Lakatos' wetenschapsfilosofie aanwijzen?

Lakatos vond het falsificationisme van Popper te naief; hij hield geen rekening met de duhem-quine these, tijdsfactor binnen het immuniseren ontbrak en de focus vd individuele theorieen dient naar wel toetsbare onderzoeksprogramma's te gaan. Kuhn vind hij te relativistisch. Er bestaan nml wel meerdere onderzoeksprogramma's (soort van paradigma's) naast elkaar. Ook is rationele reconstructie en kritiek binnen programma's wel mogelijk.

· Hoe denkt Lakatos zijn eigen wetenschapsfilosofie te toetsen aan de geschiedenis van de wetenschap?

Om vanuit de maatstaaf een soort metaniveau aan te nemen om te beslissen welke het beste is op dit moment. Wetenschapsgeschiedenis kan hierin niet zonder wetenschapsfilosofie en omgekeerd. Goede wetenschap dient hierin als ijkpunt voor wetenschapsfilosofie (welke wetenschapsfilosofie kan het beste uitleggen waarom wij die periode van goede wetenschap zo waarderen).

Waarom is onze samenleving volgens Feyerabend niet ideologisch neutraal, en waarom pleit hij voor een scheiding tussen staat en wetenschap?

Omdat alleen de wetenschappelijke methode, als goede methode wordt gezien. Iedereen moet de vrijheid hebben om te kiezen welke methode bij hem past. De staat hersenspoeld iedereen en moet zich juist terugtrekken van de wetenschap om bovenstaand principe te kunnen toepassen.

· Waarom denkt Popper dat de waarheid van een theorie nooit te achterhalen is?

Omdat de mens feilbaar blijft. (falibilisme). Er bestaat geen blauwdruk van de wereld en hoe wij leven.

· Waarom is een zekere mate van dogmatisme onontbeerlijk in de wetenschap?

Omdat er anders geen collectieve wetenschap ontstaat. Wanneer er geen enkele zekerheid of fundering is om op te bouwen kom je ook niet vooruit. Is er geen mogelijkheid tot groei.

· Waarom geven alleen falsifieerbare theorieën ons informatie over de werkelijkheid volgens Popper?

Omdat je theorie anders altijd gelijk heeft. Vb wanneer je wil bewijzen dat de kerstman bestaat, ga je bewijs zoeken dat hij niet bestaat. Dit brengt je dichter bij de waarheid, dan wanneer je zoekt naar bewijzen dat hij bestaat. Hierin heb je een bias, waardoor je dit gemakkelijk vind.

· Waarom is een beroep op empirisch succes eigenlijk niet toegestaan in Poppers anti-inductivistische wetenschapsconceptie?

Omdat met een beroep op succes je een aanname doet dat deze theorie juist is en je deze generaliseert volgens het inductie principe. Popper pleit juist voor deductie via het falsificatie. De mens is feilbaar, dus wie zegt dat het empirisch succes staande blijft?

· Waarom wordt het antirealisme soms instrumentalisme genoemd? Wat is de overeenkomst en wat het verschil tussen deze twee posities?

Omdat zij fel tegenover het realisme staan. Zij zien theorie enkel als instrument voor het beschrijven vd werkelijkheid, Je moet volgens hen een theorie niet letterlijk nemen en zijn dus ook tegen het standpunt vh realisme die zeggen dat theorieen daadwerkelijk over de werkelijkheid gaan; uitspraken zijn volgens hen of waar of onwaar. Overeenkomst is dat zij beiden motief er zijn soms goede redenen om aan te nemen dat een theorie bb waar is (nooit zeker)???????

Welke problemen ondervonden de logische positivisten bij hun poging om wetenschappelijke kennis te funderen in de onmiddellijke ervaring? Noem de kritiek van Popper, Kuhn en Quine.

POPPER; Last van het inductieprobleem KUHN; feiten verzamelen veronderstelt een conceptueel schema QUINE; Duhem-quine theorie; een theorie is niet in isolatie te toetsen.

Welke belangrijke verdiensten heeft een theorie die tegen de feiten ingaat, volgens Feyerabend?

Principe; Anything goes (alles mag). Juist de grote doorbraken zijn tot stand gekomen, doordat wetenschappers tegen de methode ingingen.

Wat is het verschil tussen het rationalisme en het empirisme? En noem drie vertegenwoordigers van beiden stromingen?

Rationalisme ziet logisch denkvermogen als ultieme bron van kennis. Zintuigen zijn een schijnwereld. De echte wereld is ons denken; ideeënwereld (plato; descartes; spinoza; leibniz). Empirisme zien zintuigelijke kennis als belangrijkste vorm van kennis, je bent dus een ongeschreven blad bij je geboorte (aristoteles; locke, berkeley en hume)

· Wat bedoelt Lakatos met theoretische en empirische progressie?

Theoretische progressie zijn nieuwe voorspellingen. Empirische progressie is confirmatie. Hier moet je beiden aan voldoen wil je een progressief onderzoeksprogramma zijn en je harde kern blijven immuniseren, om je onderzoeksprogramma staande te houden.

Wat betekent het dat een theorie of model 'ondergedetermineerd' is en waarom is dit een probleem voor de realist?

Theorieën zijn sterk ondergedetermineerd door hun empirische consequenties. Dat wil zeggen dat heel veel verschillende theorieën dezelfde waarnemingen impliceren en dat dus niet door waarnemingen beslist kan worden welke van deze theorieën de ware is. Indien dit het geval is, zo redeneren de antirealisten, dan kan de realist nooit aannemelijk maken dat de aangehangen theorie de juiste is en niet een van de vele die dezelfde empirische consequenties hebben.

· Wat zijn volgens jou de belangrijkste verdiensten en tekortkomingen van Poppers wetenschapsfilosofie?

VERDIENSTEN; men kan fout zitten, dus blijf altijd kritisch naar je eigen onderzoek. Je hebt altijd een bias in je eigen onderzoek, je kan niet objectief kijken naar je eigen onderzoek. Kijk naar de toekomst en voorspel, ipv het verleden te interpreteren. TEKORTKOMINGEN; hoe lang mag je een theorie immuniseren? Duhem-Quine (theorie is nooit in isolatie te toetsen) De grens tussen pseudowetenschap en wetenschap is niet zo zwart/wit

· Welke elementen uit Kuhns wetenschapsfilosofie vind je waardevol, en waarom? Op welke punten ben je het oneens met Kuhn?

VOOR; Sociaal psychologische factoren spelen een grote rol in de wetenschappelijke revoluties. Kuhn was de eerste die dit zag. Daarnaast worden (soms/vaak??) nieuwe paradigma's door jonge buitenstaanders met een onbevangen blik aangereikt. In vb Wegener met continentale drift. TEGEN; niet (de wel aanwezige) sociaal psychologische, maar argumenterende bewijsvoering waren soms beslissend. Incommensurabiliteit niet altijd noemenswaardig. De revoluties blijven rationeel reconstrueerbaar. Kuhn vind van niet, omdat soc./psyc. factoren belangrijkste zijn. Hij vind dat we voor revoluties geen wetenschappelijke gronden/redenen kunnen vinden, puur alleen psych/soc. factoren,

Wat is volgens Hume het onderscheid tussen matters of facts en relations of ideas? Kun je een voorbeeld van beide soorten uitspraken geven?

Vlgns Hume zijn er twee soorten betekenisvolle uitspraken; matters of facts en relations of ideas. MATTERS OF FACTS zijn synthetisch (waar op definitie en feiten); a posterori (waar op zintuigelijke waarneming); & contingent (niet altijd waar) VB justin bieber is een zanger RELATIONS OF IDEAS analytisch (waar op alleen definitie), a priori (waar zonder zintuigelijke waarneming); vooraf vast te stellen waarheid), & noodzakelijk (altijd waar). VB alle vrijgezellen zijn ongetrouwd

Kun je invloeden van Popper en Kuhn aanwijzen in Feyerabend's wetenschapsfilosofie?

Volgens popper is de mens feilbaar (fallibilisme). Hij ziet alleen de inhoud vd wetenschap als een gissing. De gebruikte wetenschappelijke methode, falsificatiesysteem, niet. Feyerabend ziet zowel inhoud als methode als gissing en voor verbetering vatbaar KUHN is een relativist, maar Feyerabend trekt dit misschien nog wel meer door. Er bestaan vlgns hem geen objectieve feiten, dat hangt af vd context. Waar kuhn denkt in verschillende paradigma's zegt Feyerabend dat het afhangt vd traditie waarin je zit.

· Hoe denkt Popper het inductieprobleem te kunnen omzeilen?

Wetenschap heeft vlgns Popper's falsifcatietheorie niets te maken met inductie. Je gaat immers opzoek naar weerlegging ipv bevestiging van een theorie. VOOR deductieve methode van falsificatie en TEGEN inductieve methode van verificatie

· Hoe denkt Lakatos de belangrijkste problemen van Poppers naïeve falsificationisme te hebben opgelost?

Zich niet op individuele theorieen (niet toetsbaar vlgns Duhem-Quine these), maar op de wel toetsbare onderzoeksprogramma's te focussen. Daarnaast mag de theorie geimmuniseerd worden, maar alleen de harde kern (basisassumptie). De beschermende gordel (randaanname) kan aangepast worden. Ofwel negatieve heuristiek; blijf vd kern af, maar positieve heuristiek; ontwikkel de gordel (om problemen op te lossen).

Wat bedoelt Feyerabend met zijn stelling dat wetenschappers contra-inductief te werk moeten gaan?

Zij moeten dogmatisme in de wetenschap tegen gaan door theorien op te stellen die tegen het heersende wereldbeeld ingaan. Dit heeft iig 2 verdiensten; De bekend geachte feiten krijgen een nieuwe duiding/betekenis, waardoor de wereld er opeens anders uitziet, omdat de feiten afhangen van een bepaalde context/perspectief. Plus de stilzwijgende veronderstellingen vh bestaande wereldbeeld worden blootgelegd.

· Wat bedoelt Lakatos met een positieve en negatieve heuristiek?

negatieve heuristiek; van de harde kern blijf je af positieve heuristiek; de gordel ontwikkel je. Dus; wanneer je kritiek krijgt op je onderzoeksprogramma blijf je van je basisassumpties af (mits je voldoet aan de theoretische en empirische progressie) -> dan ben je nml een progressief onderzoeksprogramma. Dan mag je de basisassumpties van je theorie immuniseren en de gordel ofwel de randaanname aanpassen.

Waarom verdedigt Feyerabend een theoretisch pluralisme en een methodologisch anarchisme?

theoretisch plurisme = veelheid van perspectieven nodig om eer te doen aan de rijkheid van de wereld. methodologisch anarchisme; er bestaat geen universele eeuwige onveranderlijke methode. Je moet juist alles proberen ofwel anything goes.