Aktuwal na pagsasalin
salita-sa-salitang pagsasalin
1. Angkop ang katumbas ng pahayag kung TUWIRAN ITONG KATAPAT NG ORIHINAL Ito ang batayan ng metodong _________ o word-for-word translation.
pagpasyahan
1. Angkop ang katumbas ng pahayag kung TUWIRAN ITONG KATAPAT NG ORIHINAL Kapag may higit sa isang maaaring maging katumbas ang salita, kailangang _______ ng tagasalin kung alin sa mga ito ang pinakaangkop at ito ang piliin.
baguhang tagasalin, salita-sa-salitang pagsasalin
1. Angkop ang katumbas ng pahayag kung TUWIRAN ITONG KATAPAT NG ORIHINAL Sa paghahanap ng katumbas, maaaring gamitin ng mga ________ ang _________ bilang unang borador ng salin.
salitang hiram mula sa Español
3. Kung manghihiram ng katumbas sa mga dayuhang wika, unang gamíting panumbas ang mga _____________
Gabay 2 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Ambagan ng mga salitang katutubo = Multikultural na batayan ng Filipino
karaniwang ayos
Ang ikaapat at ikalimang salin ang mga halimbawa ng ________ ng pangungusap na ginagamit ng mga Filipino sa pang-araw-araw na komunikasyon. Maaaring piliin ang alinman sa mga ito bílang isa pang posibleng salin depende sa layunin ng tagasalin.
Virgilio Almario
Ang pagsasalin ay "muling pagtatanim"
4 na katangian ng angkop na katumbas ng pahayag sa pagsasalin sa Filipino
Angkop ang katumbas ng pahayag kung TUWIRAN ITONG KATAPAT NG ORIHINAL
tuwiran itong katapat ng orihinal
Angkop ang katumbas ng pahayag kung _______
4 na katangian ng angkop na katumbas ng pahayag sa pagsasalin sa Filipino
Angkop ang pagtutumbas ng pahayag kung wasto ang pagpapakahulugan ng mensahe mula sa SL tungo sa TL
Hindi sa lahat ng pagkakataon ay angkop ang salita-sa-salitang salin
Angkop ang pagtutumbas ng pahayag kung wasto ang pagpapakahulugan ng mensahe mula sa SL tungo sa TL. _____________ dahil maaaring mali ang maging kahulugan ng pahayag kung ito lámang ang paraang gagamitin. Muling balikán ang ikalawang salin. Pansinín na hindi angkop ang pahayag sa Filipino kapag huminto na ang tagasalin sa bersiyong ito.
plates
Arkitektura, Sining ng Pagluluto
130
Bilang ng wikang katutubo
Natatangi ang pagtutumbas para sa mga idyomatikong pahayag
Bukod sa salita, maaaring magkaroon din ng di-tuwirang kahulugan ang isang pahayag o pangungusap na nagiging mapanghamon sa pagsasalin.
Gabay 4 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Dahil sa pagkilala sa mga tunog na F,J,V, at Z, maaari na ring hiramin nang buo ang sumusunod na salitang Ingles: F- fern, folder, fax, J- jam, jaywalking, jar, jogging V- envoy, develop, visa, vertebra Z- zipper, zip, zigzag, zoo
pasta
Dentistry, Sining ng Pagluluto
Pedro Serrano Laktaw
Diccionario Hispano - tagalog
JV Panganiban
Diksyunaryo - Tesauro Pilipino - Ingles
class
Edukasyon, Ekonomiks
natural at madulas din ang daloy
Gayunpaman, hindi sapat na tama lang ang mga salitang gámit. Bukod sa accuracy, mahalaga rin ang clarity (kalinawan) at naturalness (pagiging natural). Magiging angkop ang pagtutumbas ng pahayag kung bukod sa wasto ang pagpapakahulugan ng mensahe, ____________ng TL.
4 na katangian ng angkop na katumbas ng pahayag sa pagsasalin sa Filipino
Gayunpaman, hindi sapat na tama lang ang mga salitang gámit. Bukod sa accuracy, mahalaga rin ang clarity (kalinawan) at naturalness (pagiging natural). Magiging angkop ang pagtutumbas ng pahayag kung bukod sa wasto ang pagpapakahulugan ng mensahe, natural at madulas din ang daloy ng TL.
Gabay 2 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Ginagamit din ang mga katutubong wika upang mas maging tiyak ang panumbas sa Filipino
Wikang siyentipiko
Ginagamit sa mga pananaliksik at paglalahad ng mga teorya at haypotesis
wikang katutubo sa Pilipinas
Hanapin ang katumbas mula sa ambag ng mga ___________
Gabay 2 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Hanapin ang katumbas mula sa ambag ng mga wikang katutubo sa Pilipinas
wikang Filipino na nakabatay sa Tagalog
Hanapin ang katumbas mula sa kaban ng salita ng ______________
Gabay 1 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Hanapin ang katumbas mula sa kaban ng salita ng wikang Filipino na nakabatay sa Tagalog.
Gabay 3 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Higit na umaalinsunod ang wikang Español sa bigkas at baybay na Filipino kaysa Ingles
Hindi lahat ng salitang hiram mula sa Ingles at iba pang wika ay maaaring agad na isa-Filipino
Higit nang popular ang anyo sa orihinal (hal. vlog, software, social media)
Gabay 6 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Hindi kailangang agad na bigyan ng bagong katumbas ang mga salitang banyaga, mga pangngalang pantangi, mga salitang mahirap ireispel, at katawagang siyentipiko at teknikal
Gabay 3 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Hispanismo sa Filipino
Lope K. Santos
Iláng neolohismo sa wikang Filipino ang mga salitang itinala niya noong 1940.
hardware
Inhenyeriya, Information Technology
literal na pagsasalin
Kapag naman bibigyang konsiderasyon ang natatanging paraan ng pagpapahayag sa Filipino, mapapansin na sinunod ng ikatlong salin ang estruktura ng wikang Ingles (simuno bago panaguri) sa halip na ang karaniwang paraan ng pagpapahayag sa wikang Filipino (panaguri bago ang simuno). Tinatawag ang una na __________. Maaari pang maipahayag sa ibang paraan ang ikatlong salin ayon sa estruktura ng Filipino tulad ng sumusunod:
Prinsipyo Blg. 2
Kapag naunawaan na ang kahulugan o diwa ng ST, tumbasan na ito sa TL.
unang gamiting
Kung manghihiram ng katumbas sa mga dayuhang wika, ___________ panumbas ang mga salitang hiram mula sa Español
Gabay 3 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Kung manghihiram ng katumbas sa mga dayuhang wika, unang gamíting panumbas ang mga salitang hiram mula sa Español
Virgilio Almario
Lampas sa paghahanap lámang ng tumbasan at hambingan ang pagsasalin. Maaari din itong maging daan upang "muling magtanim" sa wikang Filipino sa pamamagitan ng paglikha ng mga bagong salita.
Hindi lahat ng salitang hiram mula sa Ingles at iba pang wika ay maaaring agad na isa-Filipino
Lumilikha ng kahulugan ang bagong anyo dahil may kahawig na salita sa Filipino (hal. "pitsa" para sa "pizza")
bagong salita
Maaari ding lumikha ng ___________ upang matumbasan ang mga banyagang termino
Gabay 7 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Maaari ding lumikha ng bagong salita upang matumbasan ang mga banyagang termino
Wikang siyentipiko
Madalas na makikita sa mga tekstong impormatibo at operatibo
Gabay 2 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Maláy, mapanuri at malikhaing paggamit ng mga salitang katutubo bilang panumbas sa mga konseptong banyaga
mga salitang ingles na higit katanggap-tanggap
May __________________ gamiting panumbas kahit panatilihin sa orihinal
Gabay 4 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
May mga salitang Ingles na higit katanggap-tanggap gamiting panumbas kahit panatilihin sa orihinal
Gabay 5 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
May mga salitang banyaga ding maaaring ireispel sa Filipino
virus
Medisina, Agham Pangkompyuter
130 wikang katutubo
Mga karagatan ng mga salitang nagpapahayag ng pagiging multikultural ng mga Pilipino
Hindi lahat ng salitang hiram mula sa Ingles at iba pang wika ay maaaring agad na isa-Filipino
Nagiging higit pang mahirap basahin ang bagong anyo kaysa orihinal, hal. "karbon day-oksyad" (carbon dioxide), "debu" (debut), "dyuti-fri" (duty free)
Hindi lahat ng salitang hiram mula sa Ingles at iba pang wika ay maaaring agad na isa-Filipino
Nagiging kakatwa (awkward) o katawa-tawa ang anyo sa Filipino, hal. "prens prays" (French fries), "bukey" (bouquet)
Wikang teknikal
Nakikita ito sa mga teksto ayon sa tiyak na larang o propesyon
Hindi lahat ng salitang hiram mula sa Ingles at iba pang wika ay maaaring agad na isa-Filipino
Nasisira ang kabuluhang pangkultura, panrelihiyon, o pampolitika ng pinagmulan (hal. "sosyal jastis" para sa "habyas korpus")
4 na katangian ng angkop na katumbas ng pahayag sa pagsasalin sa Filipino
Natatangi ang pagtutumbas para sa mga idyomatikong pahayag
Proseso ng pagsasalin
Paghahanda sa pagsasalin - aktuwal na pagsasalin - ebalwasyon ng salin
Gabay 2 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Pagkilala sa katutubong tunog ng mga titik na F, J, V, at Z
Wikang siyentipiko
Pormal, pasibo at estandardisado ang anyo
Gabay 4 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
Puwede nang gamítin nang buo at hindi na kailangang ireispel sa Filipino kung gagamitin ang mga salitang: coronavirus, contact tracing, lockdown, laptop, smartphone, hamburger, fries, at maraming iba pa
Pangunahing hámon sa proseso ng pagsasalin
TUMBÁSAN NG SL at TL
Prinsipyo Blg. 1
Unawain nang mabuti ang tekstong isasalin. Basahin nang paulit-ulit hanggang makuha ang diwa.
Isadore Pinchuck
Wikang Teknikal - isang varayti ng wika na nagtataglay ng tiyak at partikular na mga katangian ng bokabularyo at sa higit na limitadong saklaw ng gramatika.
Gabay 6 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
a. mga pangngalang pantangi na hiram sa wikang banyaga
percent
bahagdan (bahagi ng sandaan)
grammar
balarila (bala ng dila)
Gabay 6 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
c. mga katawagang siyentipiko at teknikal: "jus sanguinis," "quo warranto," "valence," "x-axis," "oxygen," "zeitgeist," "zero," "zygote", atbp.
janitor
dyanitor
gahum (cebuano, hiligaynon)
hegemony
1. Angkop ang katumbas ng pahayag kung TUWIRAN ITONG KATAPAT NG ORIHINAL
hindi lahat ng salita ay may iisang kahulugan
bana (hiligaynon, cebuano, tausug)
husband
haraya (Cebuano)
imagination
katarungan (Cebuano)
justice
katarungan (cebuano, hiligaynon, kapampangan)
justice
caballo
kabayo
iron fist
kamay na bakal
hermana
kapatid na babae
sand castle
kastilyong buhangin
cuchara
kutsara
fishwives' tales
kuwentong kutsero/barbero
red letter day
masuwerteng araw
old maid
matandang dalaga
still wet behind the ears
may gatas pa sa labi
Gabay 6 sa pagtutumbas ng salita para sa pagsasalin mula ingles patungo sa Filipino
mga salitang mahirap na dagliang ireispel: Hal., cauliflower, jaywalking, pizza, zebra, zoo, atbp.
Neolohismo
mula sa konsepto ng bago (neo) at logos (salita).
ambagan (wikang katutubo)
pang-atin
panghihiram (wikang banyaga)
pangkanila
literature
panitikan (pang-titik-an)
dula (Cebuano)
play
protocol
protokol
canao
ritwal para sa iba't ibang okasyon ng buhay ng mga taga- Hilagang Bulubundukin ng Luzon
underline
salungguhit (salo na guhit)
liso (cebuano, maranaw, waray)
seed
ukkil
sining ng pag-uukit mula sa Sulu
rabaw (ilokano)
surface
payyo
tawag ng mga Ifugao sa kanilang palayan sa kabundukan
vakul
tradisyonal na kasuotan sa ulo ng mga kababaihan sa Batanes
channel
tsanel
prefix
unlapi (una-lapi)
at a snail's pace
usad-pagong
Uri ng Wikang Teknikal
wikang pangkasanayan (workshop)
Uri ng Wikang Teknikal
wikang pangnegosyo (sales)
Uri ng Wikang Teknikal
wikang siyentipiko (laboratoryo)
