Historia stosunków międzynarodowych
Wojna niemiecko-francuska
Preludium do wojny niemiecko - francuskiej: naruszenie równowagi sił - brak reakcji Rosji i Anglii Napoleon III chce przyłączyć Luksemburg do Francji ( Wlk. Księstwo Luksemburga pod panowaniem króla Holandii) Bismarck dowiadując się o planach Napoleona wznieca w Prusach fale protestów 11 V 1867r. zebranie mocarstw w Londynie - Luksemburg w unii z Holandią i wieczyście neutralny 27 III 1868r. tajny traktat z Rosją Prus - car skoncentruje wojska w okolicy Galicji w czasie wojny francusko - pruskiej, w zamian pomoc Prus przeciw Austrii na Bałkanach Sukcesja hiszpańska - bezpośrednia przyczyna wojny 2 VII 1870r. rząd hiszpański oferuje tron księciu Leopoldowi Hohenzollern-Sigmaringen ( kuzyn króla Pruskiego, pomysł Bismarcka) po obaleniu Izabeli II ( 1868r.) Francja uznała tą kandydaturę za próbę naruszenia równowagi sił w Europie, okrążanie Francji 12 VII 1870r. Wilhelm I wycofał kandydaturę Leopolda, Napoleon III żąda zobowiązania Prus do niewysuwania podobnych propozycji Depesza Emska - casus belli - Wilhelm I przebywając w uzdrowisku w Ems przyjął ambasadora Francji, telegram z rozmów przekazano Bismarckowi który skrócił go i ostro wyakcentował i odesłał Napoleonowi III Wojna francusko - pruska 1870r. 19 VII 1870r. Francja wypowiedziała wojnę Prusom ( Bismarck chciał aby w mn. opinii to Francja chciała wojny) AW ogłosiły neutralność Rosja ogłosiła gotowość to wypełnienia zobowiązań z 27 III 1868r. Związek Północnoniemiecki wspiera Prusy 2 IX 1870r. kapitulacja Francji pod Sedanem ( cesarz Napoleon III w niewoli, ogłoszenie III republiki - Komuna Paryska) 28 I 1871r. zawieszenie broni 10 V 1871r. pokój we Frankfurcie nad Menem Francja traci Alzację i Lotaryngię kontrybucja Francji 5 mld franków w złocie płatną do 2 III 1874r. (spłaciła w 1873r. - pomoc banków WB) defilada wojsk niemieckich na polach elizejskich w Paryżu ( upokorzenie Francji) we Francji okres dwuwładzy
Hardenberg
- Karl August von, był niedosłyszący, główny dyplomata. Mógł utrudniać sukces dyplomacyjny, bo nie mógł prowadzić ,,dyplomacji szeptanej''. Reformator ekonomii i dyplomata. Zawarcie pokoju z Francją, co ułatwiło Prusom sfinalizowanie III rozbioru Polski.
Kwestie Terytorialne podczas Kongresu Wiedeńskiego
-Francja : powróciła do granic z 1790 r., została obłożona wysoką kontrybucją 700 mln franków; Ludwik XVIII powrócił na tron francuski - restauracja Burbonów; państwa zwycięskie czasowo zajmowały ziemie Francji, wojsko francuskie zostało ograniczone do 150 tys. żołnierzy. -Ziemie niemieckie: został utworzony Związek Niemiecki złożony z 39 państw pod przewodnictwem cesarza austriackiego. W skład weszło jedno cesarstwo (austriackie), 5 królestw (Prusy, Saksonia, Hanower, Bawaria, Wirtembergia), 24 wielkie księstwa i księstwa i 4 wolne miasta. W ten sposób zostało utrwalone rozbicie polityczne i ekonomiczne ziem niemieckich. Niektóre wielkie księstwa podniesiono do rangi królestw, a niektóre księstwa do rangi wielkich księstw -Bawaria: oddała Tyrol i Salzburg, otrzymując w zamian Palatynat Reński i Wurzburg. -Prusy: otrzymały część ziem Księstwa Warszawskiego - Wielkopolskę; Gdańsk został włączony do Prus; otrzymały także część Saksonii, Pomorze Szwedzkie z Rugią, Nadrenię i Westfalię. -Włochy: powróciły do stanu sprzed rewolucjii wojen napoleońskich - zostało utrwalone rozbicie polityczne i ekonomiczne; odnowieniu uległo Państwo Kościelne, do Austrii wróciła Lombardia, Wenecja i Dalmacja, Modena i Toskania powróciły do rodziny Habsburgów włoskich, Parmę jako dożywocie otrzymała córka cesarza Franciszka I, żona Napoleona I. W północnych i środkowych Włoszech utrwaliły się wpływy austriackie. Do Neapolu i na Sycylię powrócił Ferdynand IV Burbon, który zjednoczył obie części południowych Włoch - Królestwo Obojga Sycylii, panując jako Ferdynand I. -Belgia i Holandia: zostały połączone w jedno państwo - Zjednoczone Królestwo Niderlandów - nie wzięto pod uwagę dążeń Belgów do posiadania własnego niepodległego państwa. -Szajacaria: została uznana za państwo neutralne złożone z 22 suwerennych (niezależnych) kantonów, tworzących jedno państwo federacyjne. -UK: zatrzymała wyspy: Maltę, Helgoland, Wyspy Jońskie, a także południową Afrykę oraz na Oceanie Indyjskim wyspy: Cejlon i Mauritius -Rosja: włączyła do swojego imperium większość ziem Księstwa Warszawskiego, na których zostało utworzone Królestwo Polskie, a także Finlandię i Besarabię. -Norwegia: ozostała w unii personalnej ze szwecją, gdzie utrzymała się na tronie nowa dynastia Bemadotte -Sprawa Polska: Z większości ziem dawnego Księstwa Warszawskiego zostało utworzone Królestwo Polskie w ścisłej unii personalnej z Cesarstwem Rosyjskim. Pierwszym władcą Królestwa Polskiego został car Aleksander I. Poznańskie, Bydgoskie z Toruniem i Wolne Miasto Gdańsk a także 40% terytoriumSaksonii zostało włączone do Prus. Z ziem dawnego Księstwa Warszawskiego włączonych do Prus utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie z zagwarantowaną autonomią. Kraków z ziemiami przyległymi to Rzeczpospolita Krakowska, czyli Wolne Miasto Kraków pozostające jednak pod kontrolą rezydentów trzech państw zaborczych. Kopalnie soli w Wieliczce zostały przyłączone do Austrii.
Ententa bałtycka
1 XI 1923 traktat w Tallinie E, Ł przymierze odporne art 3 udzielanie sobie pomocy wzajemnej na wypadek ataku bez prowokacji I konferencja Bałtycka 19-22 V 1924 zjazd przedstawicieli L,Ł,Ee jako substytucja ZB dyskusja - rozbudowa kolei, zabieganie o pożyczki od WB I krok do ustanowienia w I. 30' ententy bałtyckiej Litwa brak rodzimych elit politycznych niestabilność rządów 1920-23 Chadecja dominuje, rośnie siła lewicy wspomaganej przez Rosję i prawicę proniemiecką V 1926 wybory socjaldemokracja w porozumieniu z partią ludową, prezydent ludowiec K. Grimmius demokratyzacja życia społecznego - zniesienia stanu wojennego, amnestia dla więźniów politycznych, wolność prasy konflikt z KK 16/17.12. 26 zamach stany narodowców z Antanasem Smetoną - stan wojenny, wódz państwa Smetona, obalenie demokracji Estonia demokratyczna republika parlamentarna każdorazowo głowa państwa to szef rządu mechanizm rządów ludowych konstytucja 1920 potwierdzenie dominacji parlamentu - rząd komisją wykonawczą parlamentu 1929-33 zapaść gospodarcza pogorszenie nastrojów społecznych, postulat silnego rządu i reform EVl- Związek Uczestników Wojny Wyzwoleńczej lato 33 formalny projekt nowej konstytucji 10'333 referendum nad konstytucji 18 II' 34 Pats premierem 12 III '34 zamach stanu w obronie demokracji - rozwiązanie wszystkich partii politycznych - oparcie władzy na wojsku 1938 Paats prezydentem
Traktat czterech mocarstw
13 XII 1921 r. Traktat Czterech Mocarstw Anglia, Japonia, USA, Francja poszanowanie wzajemnych posiadłości wyspiarskich na Pacyfiku ważny 10 lat z możliwością przedłużenia kontrowersje dot. posiadłości na Pacyfiku rozwiązywane przez czterostronne konferencje konsultacje wzajemne w razie zagrożenia swoich praw przez państwa nie należące do układu zniesienie japońsko-brytyjskiego układu sojuszniczego największy sukces USA - likwidacja zagrożenia ze strony dawnego układu dwustronnego WB uwalniała się od kłopotliwego sojuszu honorowe wyjście Japonii - brak izolacji Francja dopuszczona do koncertu mocarstw na Dalekim Wschodzie
Konferencje w Langres i Troyes
1814 rok, uzgodnienie że ofensywa przeciwko Napoleonowi będzie kontynuowania bez zawieszania broni
Kongres w Weronie
1822 w Weronie — uchwalił interwencję Francji w Hiszpanii w celu przywrócenia absolutyzmu; protokół weroński (19.11.1822): potwierdzenie zasady interwencji upoważnienie Francji dla przywrócenia monarchizmu w Hiszpanii (wyprawa „100 000 Synów Świętego Ludwika" - przywrócenie władzy Ferdynanda VII)
Koncepcja angielska LN
1914-15 2 niezależne grupy prowadziły badania nad przyszłym planem pokojowym Council for The Study of International Relations - lord James Bryc e'a i G. Lowesa Dickinsona - stworzenie mechanizmów, które pozwoliłyby odroczyć wybuch konfliktu między stronami, postulat wprowadzenia rady pojednawczej Fabian Society Leonard S. Woolf na łamach New Statesman opublikowano program zawierający główne organy - Radę kontrolowaną przez mocarstwa i sekretariat, postulat znacznego ograniczenia niepodległości i suwerenności państw na rzecz Ligi Committee on the League of Nations Walter Philimore - struktura półjawna, ograniczony skład, ekspercki charakter - mn. sądownictwo rozjemcze jesień 1918r. broszura Robert Cecil i John Smuts (premier Unii Południowoafrykańskiej) organy stałe - Zgromadzenie państw-członków, Rada mocarstw, Sekretariat ograniczenie obowiązkowej służby wojskowej, dostosowanie skali zbrojeń proporcjonalnie do wielkości państwa koncepcja systemu mandatowego
18 i 24 artykuły
20 I 1831r przyjęcie protokołu o warunkach podziału Królestwa Niderlandów i deklaracji wieczystej neutralności Belgii 24 VI 1831r. 18 artykułów Wilhelm I nie przyjął - za bardzo faworyzuje Belgię Wojska holenderskie wkraczają do Belgii i pokonują jej wojska w 10 dni Pomoc wojskowa Francji 15 X 1831r. 24 artykuły - nieprzyjęte przez Wilhelma I 19 V 1839r. traktat z Holandią - 5 mocarstw Zobowiązuje króla Holandii do zawarcia porozumienia z królem Belgii - Leopoldem I z dynastii Sachsen- Coburg
Kwestia Oregonu
20.10.1818 - USA i WB podpisują konwencję o handlu i granicach - Oregon będzie w równej mierze dostępny dla obu państw 1844 - narasta konflikt. Partia Demokratyczna chce przyłączenia Oregonu do USA, prasa londyńska ostrzega o możliwości wojny. Prowadzone w 1845 roku negocjacje nie przynoszą rezultatu 12.1845 - prezydent Polk zwraca się do Kongresu o unieważnienie konwencji z 1818, powołując się na doktrynę Monroe, w atmosferze "gorączki Oregonu" rodzi się koncepcja "Boskiego Przeznaczenia" - opatrzność ofiarowała USA cały kontynent. Polk domaga się całego Oregonu i wytyczenia granicy na 54º40' - dyplomacja angielska zdecydowanie odrzuca żądanie 1846 - Kongres upoważnia Polka do zerwania traktatu ale zobowiązuje go do zachowania pokoju. Następuje wznowienie negocjacji na linii prezydent Polk - MSZ lord Aberdeen. Aberdeen proponuje granicę na 49º z pozostawieniem wyspy Vancouver WB. Kongres się zgadza. 15.06.1846 - traktat Oregonu. USA umacnia pozycję nad Pacyfikiem
Sojusz trzech cesarzy
22.10.1873 r. porozumienie między Imperium Rosyjskim, Cesarstwem Niemieckim, Austro-Węgrami. po klęsce Francji i gdy były już wspaniałe potężne zjednoczone Niemcy. Francja szukała sojusznika, a Niemcy nie chciały doprowadzić do tego, by związała się z Rosją, więc Bismarck sam to zrobił konwencja petersburska - podpisana, tajna, przez Niemcy i Rosję, powiadomiono o postanowieniach (wzajemna obrona itp) Austro-Węgry. Ostatecznie wyszedł z tego Sojusz Trzech Cesarzy zawarty w Schonbrunn między tam nimi wszystkimi Zobowiązanie do wzajemnej współpracy przy rozbieżnych interesach Zachowanie pokoju w Europie Pomoc w przypadku agresji państw trzecich
Akt Świętego Przymierza
26 września 1815 roku z inicjatywy cara Rosji Aleksandra I, monarchowie Austrii, Prus i Rosji podpisali porozumienie nazywanie „Świętym Przymierzem" - sojusz mający na celu przywrócenie i utrzymanie w Europie ładu przedrewolucyjnego oraz wzajemną pomoc w zwalczaniu ruchów reformatorskich. „W imię Przenajświętszej i Nierozdzielnej Trójcy! Pod wpływem wielkich wydarzeń lat ostatnich, a zwłaszcza pod wpływem dobrodziejstw wyświadczonych przez Opatrzność Boską tym państwom, które z ufnością nadzieje swe jedynie w niej pokładały, doszli ich Cesarskie i Królewskie Mości: Cesarz Austrii, Król Pruski i Cesarz Rosji, do przekonania o konieczności oparcia stosunków wzajemnych na wzniosłych prawdach, które głosi nauka Boskiego Zbawiciela. Oświadczają tedy uroczyście, że celem niniejszego aktu jest obwieszczenie całemu światu, iż odtąd, zarówno wewnątrz ich państw własnych, jak i w stosunku do państw obcych, drogowskazem dla ich postępowania będą przepisy tej świętej wiary, zasady sprawiedliwości, miłości i zgody, które nie będąc zgoła przeznaczone jedynie dla życia prywatnego, muszą również kierować postanowieniami książąt panujących jako jedyny środek utrwalenia ludzkich urządzeń i naprawy ich niedoskonałości". Akt Świętego Przymierza deklarował przywiązanie do wiary chrześcijańskiej, oparcie polityki zagranicznej państw-sygnatariuszy na jej podstawach (co w tym przypadku oznaczało zwalczanie wszelkich ruchów rewolucyjnych i reformatorskich) oraz wzajemną pomoc w przypadku zagrożenia starego-nowego, ponapoleońskiego ładu. Pomysłodawcą sojuszu był car Aleksander I, którego inicjatywa początkowo zaskoczyła pozostałych monarchów. Po niewielkich poprawkach wprowadzonych do tekstu przez Klemensa von Metternicha, dokument podpisali cesarz Austrii Franciszek I, król Prus Fryderyk Wilhelm III i car Rosji Aleksander I.
Ochrona praw mniejszości narodowych LN
28 VI 1919r. Polska jako jedno ze zwycięskich mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych podpisała mały traktat wersalski z USA, WB, Francją, Włochami, JaponiąMały traktat wersalski - traktat podpisany 28 czerwca 1919 roku przez Polskę po I wojnie światowej łącznie z traktatem wersalskim i jako warunek jego zawarcia. Oba ratyfikował Naczelnik Państwa 1 września 1919 na podstawie ustawy z 31 lipca 1919[1]. Gwarantował poszanowanie i obronę praw mniejszości narodowych zamieszkujących Polskę[2]. Art. 12 dozwalał, by każdy członek Rady Ligi Narodów miał prawo zwracać uwagę Rady na przekroczenie lub niebezpieczeństwo przekroczenia któregokolwiek z tych zobowiązań, oraz żeby Rada mogła postąpić w taki sposób i dać takie instrukcje, jakie uzna za wskazane i skuteczne w danych okolicznościach. Spory dotyczące prawa lub działań, przewidzianych w Traktacie rozstrzygać miał Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej. Art. 18 przewidywał dla Wisły przepisy takie jak dla rzek międzynarodowych[3
II Wojna bałkańska
29 VI 1913r. Bułgaria atakuje tereny Macedonii okupowane przez Serbię i Grecję do wojny przystępują: Czarnogóra, Rumunia i Turcja (przeciw Bułgarii) 31 VII 1913r. zawieszenie broni 10 VIII 1913r. konferencja pokojowa w Bukareszcie - postanowienia: Rumunia otrzymuje Dobrudżę Południową Serbia otrzymuje prawie całą Macedonię Wardarską ( rejon rzeki Wardar) Do Grecji Macedonia Egejską Do Turcji Tracja Adrianopolskiej (obszar nad Bosfor i Dardanele)
Traktat waszyngtoński
6 II 1922 r. Traktat Pięciu Mocarstw tzw. Traktat Waszyngtoński- USA, Japonia, WB, Włochy, Francja - redukcja zbrojeń morskich obowiązuje do 31 XII 1936 roku proporcja posiadanych okrętów i krążowników morskich- USA, WB, Japonia, Francja, Włochy - 5:5:3:1,75:1,75 tonaż okrętów USA i WB po 525 tys. ton, Japonii 315 tys. ton, Francji i Włoch po 175 tys. ton USA i WB mogły posiadać lotniskowce o łącznym tonażu po 135 tys. ton, Japonia 81 tys. ton, Francja i Włochy po 60 tys. ton
Koncepcje niemieckie
9 XI 1916r. gwarancja kanclerza Theobalda von Bethmann Hollweg o gotowości Niemiec do uczestnictwa w związku narodów rząd Rzeszy chce aby Pakt Ligi gwarantował przedwojenny status quo w koloniach
Blok Rolny
:W 1930 rolnicze kraje EŚW podjęły inicjatywy Polski na rzecz stworzenia bloku agrarnego [P, Cz; W; Ł,E,B,R] • Wspólnie stworzono projekt międzynarodowego systemu preferencji celnych nie podlegających klauzuli najwyższego uprzywilejowania, kierowanych do Europy Zachodniej. • Niepowodzenie projektu było pochodną sprzeczności celów między krajami rolnymi a przemysłowymi.
Deklaracja Niepodległości USA
Akt prawny autorstwa m.in. Thomasa Jeffersona, uzasadniający prawo Trzynastu Kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej do wolności i niezależności od króla Wielkiej Brytanii, Jerzego III. Ogłoszona 4 lipca 1776 w Filadelfii podczas II Kongresu Kontynentalnego. Uchwalenie Deklaracji poprzedziły deklaracje poszczególnych stanów (zob. Deklaracja Praw Wirginii). Deklaracja głosiła prawo do ustanawiania wszelkich aktów państwowych, wypowiadania wojny i zawierania pokoju przez dawne kolonie angielskie w Ameryce Północnej. Jej autorami, oprócz Jeffersona, byli John Adams, Benjamin Franklin, Robert R. Livingston i Roger Sherman (Komitet Pięciu). Sygnatariusze Deklaracji niepodległości zostali nazwani przez kolonistów ojcami-założycielami.
Aleksander I Romanow
Aleksander I Pawłowicz Romanow - car Rosji od 1801, ojcobójca, koalicje antyfrancuskie, polityka bałkańska i czarnomorska. Brak wykształcenia wojskowego, uczył się w czasach kampanii napoleońskiej. Dążenie do kompensacji.
Wiosna ludów w Niemczech
Bunty chłopskie przetoczyły się przez całe Niemcy. Najważniejsze odbyły się jednak w Berlinie, gdzie w 1848 wybuchły demonstracje, które przerodziły się w kilkudniowe walki z wojskiem. Skutki: 1. Król Fryderyk Wilhelm IV obiecuje zmiany konstytucyjne i liberalizację systemu. 2. Parlament niemiecki w Frankfurcie nad Menem obraduje nad unifikacją Niemiec, postanawiają królem obrać Fryderyka Wilhelma IV, który jednak odmówił. (stwierdza, że nie podniesie korony z błota)
Plan Schliffena
Cesarstwo Niemieckie, przyłączając się do wyścigu zbrojeń i wyścigu kolonialnego musiało zdawać sobie sprawę z tego, iż może to doprowadzić do wojny. Szczególnie prawdopodobny był konflikt z Francją, która szukała okazji do rewanżu za klęskę z lat 1870 -1871. Kiedy doszło do załamania się bismarckowskiej sieci sojuszy i zbliżenia francusko - rosyjskiego, coraz większym niebezpieczeństwem był wybuch wojny na dwa fronty, przeciwko Francji i Rosji jednocześnie. Perspektywa ta była z punktu widzenia Niemiec śmiertelnie niebezpieczna. Stąd też szukano rozwiązania, które pozwoliłoby wygrać wojnę nawet w tak niekorzystnej sytuacji.Najbardziej znanym planem takiej wojny był projekt autorstwa Alfreda von Schlieffena (1833 - 1913), wieloletniego szefa niemieckiego Sztabu Generalnego. Stwierdził on, że na krótszą metę groźniejszym przeciwnikiem jest Francja, ale na dłuższą - potężna, ale powoli mobilizowana armia rosyjska. W celu uniknięcia wojny na dwa fronty należało więc rozbić Francję w szybkim uderzeniu i przerzucić wszystkie siły na Wschód.W celu pokonania Francji w szybkiej wojnie Schlieffen opracował plan wciągnięcia Francuzów w pułapkę i sprowokowania ich do skierowania swojej ofensywy na Alzację i Lotaryngię. Podczas gdy większość sił francuskich miała wykrwawiać się w bezowocnych atakach w centrum frontu, prawe skrzydło wojsk niemieckich miało niespodziewanie uderzyć przez Belgię w stronę Paryża, zdobywając go i zamykając wojska francuskie w okrążeniu. Po zwycięstwie nad Francją możliwe już było stawienie czoła Rosji z szansami na powodzenie.Dyskusja na temat planu Schlieffena trwa już od wielu lat, poruszane są przy tym różne jego aspekty i sama sensowność. Wiele wskazuje na to, że sam twórca planu zakładał, iż jego realizacja będzie możliwa dopiero po gruntownej rozbudowie armii, stąd też umieszczenie w planie jednostek, które jeszcze wtedy formalnie nie powstały. Faktem jest, że koncepcja szybkiego zwycięstwa z Francją i przerzucenia wojsk przeciwko Rosji zdominowała niemiecką myśl strategiczną.Ostatecznie plan Schlieffena został zrealizowany w pierwszej fazie I wojny światowej i zakończył się niepowodzeniem. Zwolennicy planu uzasadniają jego porażkę nieudolnym przeprowadzeniem planu przez nowego głównodowodzącego armii niemieckiej, Helmuta von Moltke, który powziął wiele decyzji niezgodnych z pierwotnymi założeniami, jak np. osłabienie prawego skrzydła na rzecz centrum.Warto pamiętać o tym, że plan Schlieffena NIE jest tym samym, co „Blitzkrieg", a kampania we Francji w roku 1940 nie jest realizacją planu Schlieffena, mimo dużych podobieństw.
Konstytucja z 1787r.
Federalna Konwencja Konstytucyjna, która zebrała się w Filadelfii za podstawowe zadanie przyjęła określenie podstaw ustrojowych nowego państwa. Opracowała ona pod przewodnictwem George'a Washingtona (1732-1799) drugą na świecie (po korsykańskiej z 1755 roku) konstytucję, czyli ustawę zasadniczą, w której określono podstawy prawno-ustrojowego systemu państwa. Uchwalona 17 września 1787 roku Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej weszła w życie po zatwierdzeniu jej przez każdy z 13 stanów 4 marca 1789 roku, zastępując tym samym artykuły konfederacji i wieczystej unii. Jedną z cech charakterystycznych systemu ustrojowego Stanów Zjednoczonych był dokładny podział kompetencji pomiędzy władzą stanową a federalną, czyli centralną. Każdy ze stanów zachował własne konstytucje i ordynacje wyborcze do zgromadzeń stanowych oraz własny skarb, administrację i policję. Owe konstytucje stanowe określały kto jest wolny i komu przysługują pełne prawa polityczne. Władze federalne natomiast podejmowały decyzje w kwestii polityki zagranicznej, ceł, waluty, podatków i armii oraz sprawowały kontrolę nad sądownictwem.
I entente cordiale
Francja i Anglia popierają dążenia Belgii. Zmieniło się położenie geopolityczne Francji a Anglia miała korzyść w osłabieniu Holandii i jej handlu
Konfilkty graniczne z Meksykiem
Hiszpanie od 1820 zgadzali się na osiedlanie się w Teksasie obywateli USA. Cesarz niepodległego od 1821 Meksyku, Iturbide potwierdza koncesje w 1823. W 1824 Kongres meksykański zakazuje osiedleń w pasie 80 km od granicy i 40 km od wybrzeża. Liczba anglosasów w Teksasie wzrasta. W 1830 - 10 tys. W 1835 - ponad 30 tys. 1823 - przedstawiciel rządu USA Anthony Butler nieudolnie przekonuje władze Meksyku do sprzedaży Teksasu. 1825 - pierwsze bunty amerykanów w Teksasie stłumione. Po tym jak przywódcą kolonistów zostaje Sam Houston tendencje separatystyczne nasilają się. W 1836 ogłaszają oni deklarację niepodległości Teksasu nad rzeką Brazos. Meksykanie próbują tłumić bunt wojskiem pod dowództwem prezydenta Santa Anny. 06.03.1836 - bitwa pod Alamo - klęska kolonistów. Jednak 21.04.1836 - bitwa pod San Jacinto - klęska armii meksykańskiej, Santa Anna trafia do niewoli. 03.1837 USA uznają Teksas za niepodległy. Teksas prosi o włączenie do USA, Senat prośbę odrzuca w 1838. Stany północne boją się wzmocnienia południowych i niewolnictwa. Niepodległość Teksasu uznają też Francja i WB 1842 - do Teksasu przybywają przedstawiciele WB - wzbudza to niepokój USA. Władze Teksasu szantażują USA możliwością związania się z WB, ponadto Meksyk oferuje Teksasowi uznanie jego niepodległości w zamian za obietnicę niełączenia się z USA 1844 - prezydent USA John Tyler proponuje przyłączenie Teksasu. 1845 - Kongres się zgadza - Meksyk zrywa stosunki z USA 1845-1846 spory o wytyczenie granic Teksasu, nieudane próby zakupu przez USA Nowego Meksyku i Kalifornii w USA przewagę zyskują zwolennicy siłowego rozwiązania sporu z Meksykiem, wobec silnej kolonizacji na terenach przygranicznych i obaw o ewentualną możliwość zakupu Kalifornii przez Anglię. Ku wojnie skłania się również administracja prezydenta Jamesa Polka. 05.1846 - wypowiedzenie wojny Meksykowi, powody: niespłacony dług Meksyku w wysokości 8 mln pesos i potyczki przygraniczne. Meksyk również nastawiony był na wojnę. Miał liczniejsza armię i liczył na pomoc angielską i francuską. Wojska amerykańskie łatwo radziły sobie z armią prezydenta Santa Anny i maszerowały w kierunku miasta Meksyk.Jednak w USA narastała opozycja wobec Polka, uznająca wojnę za prywatną awanturę prezydenta. Wysłannicy Polka złożyli Meksykowi ofertę zakupu Kalifornii, Nowego Meksyku, półwyspu Kalifornia za 30 mln USD. Meksyk ofertę odrzucił - 09.1847 wojska amerykańskie zdobyły miasto Meksyk 02.02.1848 - traktat z Guadalupe Hidalgo - zmniejszono powierzchnię Meksyku o ponad połowę. Do USA przeszły ogromne tereny Kalifornii i Nowego Meksyku. USA zobowiązały się zapłacić 15 mln USD i zaspokoić roszczenia swoich obywateli wobec Meksyku do sumy 3,25 mln USD. 1853 - zakup reszty terytorium stanów Arizony i Nowego Meksyku (Doliny Mesilla) za 10 mln USD przez przedstawiciela USA Jamesa Gadsdena. Ponadto Amerykanie uzyskali prawo tranzytu przez Przesmyk Tehuantepec.
Wiosna Ludów we Włoszech
I wojna narodowa 1848 r. I '48 rewolta w Palermo na Sycylii Konstytucjonalizacja ustrojów Sycylia Ferdynand II ogłosił konstytucję Toskania Leopold II Pius IX Statut fundamentalny Królestwo Sardynii Karol Albert - Statut Albertyński (4 III '48r) liberalny rząd na czele z C. Balbo Koalicja włoska: Toskania, Królestwo obojga Sycylii, Piemont, Państwo Kościelne przeciw Austrii Zwycięstwo pod Goitą 30 V '48r. wojsk sardyńskich Klęska pod Custozzą VII '48r. Rozejm z Austrią VIII ' 48r. II wojna narodowa ( wojna ludowa) Liczna armia Klęska pod Navarrą Karol Albert abdykuje na rzecz syna Wiktora Emanuela II Pokój w Mediolanie 6 VIII ' 49r. Toskania Powołanie rządu demokratów przez króla Ucieczka króla Leopolda II Władzę króla przywraca interwencja Austrii Państwo Kościelne Pius IX Powołanie liberalnego rządu Zabójstwo premiera Rossiego (żądał radykalnych zmian ustrojowych) Ucieczka papieża Pomoc pacyfikacji KOS, Francji i Austrii 3 VII '48r. zajęcie Rzymu
Mała ententa
Inicjatywa Francuska, antyniemieckie ugrupowania wzmacniające Czechosłowację Miało zrzeszać Rumunię, SHS, Czechosłowację, jeśli to możliwe Polskę. VIII '20 - VIII '21 układy Czech/SHS i Polska o charakterze antywęgierskim IV' 21 - VII'21 Czechosłowacja Rumunia i Polska - porozumienie wojskowe - anty węgierskie VI ' 21- III'22 SHS Rumunia i Polska - antybułgarskie 28/30 VII'23 w Sinaja koncepcja rozszerzenia o Polskę i Grecję ale antagonizmy z SHS i Czechosłowacją więc nie udało się II faz akonstytucjonalizacji 21 V 1929r. Generalny Układ Koncyliacji i Arbitrażu 25-27 VI 1930r. Statut Małej Ententy - główny organ Konferencja MSZ - raz w roku 11 V 1931 Bukareszt umowa wojskowa o współpracy które zastępują inne porozumienia 16 II '33r. Genewa pakt organizacyjny ME III faza rozpadu wzrost wpływów niemieckich na Bałkanach - umowy gospodarcze Jugosławia / Niemcy i Rumunia/Niemcy osamotnienie Czechosłowacji Kryzys monachijski - osamotnienie Czechosłowacji Konferencja w Bledzie 21-23 VIII 1938 Krofta i Komen usiłowali przekonać Stodinavica do wspólnej akcji zbrojnej, gdyby Węgry podjęły wobec Czechosłowacji synchroniczną z Rz MSZ Jugosławii zaproponował w zamian przyjęcie przez Węgry zobowiązań nienaruszalności terytorialnej PME w zamian za zwolnienie z ograniczeń Traktatu z Trianon
Przewodniczący LN
James Eric Drummond (Wielka Brytania, 1920-1933) Joseph Avenol (Francja, 1933-1940) Seán Lester (Irlandia, 1940-1946)
Rewolucja lipcowa we Francji
Karol X od maj 1825r. Dążenia do odbudowy absolutystycznej monarchii Ustawa o odszkodowaniach dla emigrantów politycznych Przywrócenie cenzury Rozwiązanie Paryskiej Gwardii Narodowej ( symbol Wielkiej Rewolucji Francuskiej) wywołało rozruchy w Paryżu w marcu i kwietniu, Ustawa o miliardzie - zdobycie do skarbca miliarda franków w celu wypłaty odszkodowań dla ludzi pozbawionych majątku w czasie rewolucji Ustawa o świętokradztwie - rewolucja jest świętokradztwem ( władza pochodzi od Boga, świętokradztwem jest jej pozbawienie), Trzy dni chwały 25 - 27 VII 1830r 25 VII 1830r. 4 ordonanse sprzeczne z konstytucją Dekret o rozwiązaniu miesiąc wcześniej wybranej izby Nowe prawo wyborcze- podwyższenie cenzusu majątkowego Zniesienie wolności prasy Nowe wybory 26 VII manifestacje dziennikarzy i studentów 27 VII 1830r. wybuch rewolucji w Paryżu - Karol X abdykuje, 30 VII wybór Ludwika Filipa Orleańskiego na króla
Przystąpienie USA do I wojny światowej
Kiedy w Europie padły pierwsze strzały i rozpoczęły się działania wojenne, Stany Zjednoczone ciągle hołdowały starej idei izolacjonizmu. W myśl jej założeń USA miały nie angażować się w konflikty poza Amerykami, w zamian za brak interwencji państw europejskich na terenach uznawanych za amerykańską strefę wpływów. Mimo deklarowanej neutralności prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson chciał oficjalnie wciągnąć Stany Zjednoczone do wojny po stronie Ententy. Uważał on bowiem, że sojusz z potęgami europejskimi będzie w najlepszym interesie gospodarczym i politycznym Stanów. Jednakże silne tendencje izolacjonistyczne nie pozwalały mu na otwarte dążenie do wojny. Stąd też musiał on czekać na okazję, która stanowiłaby casus belli dostatecznie mocny, by przekonać społeczeństwo.Okazja do tego nadarzyła się dopiero w roku 1917 i wiąże się z trzema skandalami dyplomatycznymi, które nadwyrężyły pozycję Niemców w Stanach. Na początku lutego 1917 roku Niemcy ogłosili prowadzenie nieograniczonej wojny podwodnej. W myśl owego oświadczenia dowódcy jednostek niemieckich mieli atakować wszystkie statki w pobliżu Wysp Brytyjskich, niezależnie od bandery. Jednym z pierwszych efektów tego oświadczenia było zatopienie „Lusitanii", 7.05.1917. Statek ten był formalnie cywilną jednostką pasażerską, został jednak zaatakowany przez niemieckiego u-boota na brytyjskich wodach. W wyniku tragedii śmierć ponieśli obywatele amerykańscy. Trzecim skandalem była słynna „depesza Zimmermanna". 16 stycznia 1917 roku niemiecki rząd wysłał do swojej ambasady w Meksyku telegram, w którym zawarte były informacje na temat warunków sojuszu, jaki Państwa Centralne proponowały Meksykowi. Był on siłą rzeczy wymierzony również w Stany Zjednoczone, czego zresztą nie ukrywano nawet w tekście.Wszystkie te czynniki spowodowały, że Woodrow Wilson mógł wreszcie liczyć na poparcie Kongresu i społeczeństwa. 6 kwietnia 1917 roku Stany Zjednoczone znalazły się w stanie wojny z Niemcami.
Traktat w Lozannie
Losy traktatu pokojowego z Turcją znacznie różnią się jednak od pozostałych umów z pokonanymi Państwami Centralnymi. Już wkrótce po podpisaniu traktatu w Sevres doszło do zamachu stanu i obalenia sułtana, a Turcja stała się republiką rządzoną przez „młodych Turków", z Mustafą Kemalem na czele. Wkrótce doszło też do wojny z Grecją o tereny przyznane jej w traktacie, którą to wojnę udało się Turcji zdecydowanie wygrać. W związku z tak szerokimi zmianami traktat w Sevres nigdy nie wszedł w życie. Doszło do jego rewizji i w roku 1923 w Lozannie podpisano nową wersję traktatu. Turcja zachowała Anatolię i Trację, doszło do szeroko zakrojonej wymiany ludności pomiędzy Grecją a Turcją. Jednocześnie też „młodzi Turcy" zaczęli powolny proces reformowania i „europeizacji" państwa tureckiego.
Zjednoczenie Niemiec
Na ziemiach niemieckich o przewodnictwo w procesie zjednoczeniowym konkurowały Austria i Prusy. Choć Austria stała formalnie na czele Związku Niemieckiego, to jednak jej znaczenie i prestiż na ziemiach niemieckich z biegiem lat podupadały (trudności wewnętrzne wielonarodowego państwa, przegrane wojny z Francją i Sardynią - utrata terytorium). Na czoło wysuwały się Prusy - państwo dobrze rozwinięte gospodarczo, ze sprawnie działającą administracją, świetną armią, bez skomplikowanych problemów etnicznych. Szczególnie po 1834 roku (powstanie Niemieckiego Związku Celnego pod przewodnictwem pruskim) właśnie Prusy zaczęły prowadzić bardziej aktywną politykę na ziemiach niemieckich. Zjednoczenie Niemiec przypisuje się polityce premiera Prus, a następnie kanclerza zjednoczonej Rzeszy Niemieckiej, księcia Ottona von Bismarcka (1815-1898).Jeszcze w czasie oblężenia Paryża w Sali Lustrzanej pałacu wersalskiego 18 stycznia 1871 roku zakończył się proces jednoczenia Niemiec. Władcy poszczególnych państw niemieckich ofiarowali królowi pruskiemu koronę cesarską. Powstała Druga Rzesza Niemiecka, z królem pruskim jako cesarzem niemieckim Wilhelmem I na czele. Powstało niepodległe, zjednoczone państwo niemieckie.
Powstanie w Belgii
Od 1815r. unia holendersko-belgijska - Królestwo Niderlandów Belgowie jako obywatele drugiej kategorii: Obejmowanie państwowych wyższych stanowisk przez Holendrów Niesprawiedliwy podział mandatów w Izbie Wyższej i niższej parlamentu Narzucenie języka holenderskiego - oficjalny krzywdzące dla Belgów rozłożenie podatków Uprzywilejowana pozycja religii protestanckiej kosztem katolickiej Rozwój tajnych org. - chcą liberalizacjii systemu Podział na Flandrię i Walonię Król Wilhelm I = despota 25 VIII 1830r. rozruchy wywołane rewolucją lipcową we Francji Król Wilhelm I Orański ( szwagier Mikołaja I) wysyła wojska przeciwko zbuntowanej prowincji (wycofały się - nie zdobyto Brukseli) 4 X 1830r proklamacja niepodległości Belgii 18 XI 1830r. Kongres Narodowy w Brukseli pozbawia Wilhelma I praw do tronu belgijskiego XI 1830r. Mikołaj I ogłasza mobilizację armii (użyto jej do tłumienia powstania listopadowego) Prusy są gotowe do interwencji w Belgii, tak jak i Austria. Francja i Anglia popierają dążenia Belgii. Zmieniło się położenie geopolityczne Francji a Anglia miała korzyść w osłabieniu Holandii i jej handlu - I entente cordiale - serdeczne porozumienie. 20 XII 1830r konferencja w Londynie - Fr, WB,Pr,Ros,Aus - uznanie niepodległości Belgii 20 I 1831r przyjęcie protokołu o warunkach podziału Królestwa Niderlandów i deklaracji wieczystej neutralności Belgii 24 VI 1831r. 18 artykułów Wilhelm I nie przyjął - za bardzo faworyzuje Belgię Wojska holenderskie wkraczają do Belgii i pokonują jej wojska w 10 dni Pomoc wojskowa Francji 15 X 1831r. 24 artykuły - nieprzyjęte przez Wilhelma I 19 V 1839r. traktat z Holandią - 5 mocarstw Zobowiązuje króla Holandii do zawarcia porozumienia z królem Belgii - Leopoldem I z dynastii Sachsen- Coburg
przykład działania systemu mandatowego LN
Ogłoszenie Iraku mandatem brytyjskim spowodowało wybuch powstania w 1920. Wojska brytyjskie stłumiły powstanie, ale Londyn postanowił złagodzić dominację. W VIII 1921 królem, za przyzwoleniem WB został Fajsal I, syn władcy Hidżazu. Zgodził się by o polityce zewnętrznej decydował brytyjski Wysoki Komisarz, ale w zamian otrzymał swobodę w sprawach wewnętrznych (traktat z 14 XII 1927, określenie Iraku jako niepodległego państwa). 1930 zawarto nowy traktat pozwalający Brytyjczykom na utrzymywanie baz wojskowych. 3 X 1932 Irak został członkiem Ligi Narodów.
System mandatowy LN
Organizacja systemu i podział mandatów pochłonęły pierwsze cztery lata pracy Ligii · Polegał na stworzeniu zarządu nad koloniami Niemiec i terytoriami oderwanymi od Imperium Osmańskiego · Obszarami o łącznej powierzchni 3 mln km2 miały władać w imieniu LN: UK, Francja, Belgia, Australia, Nowa Zelandia, Unia Południowej Afryki i Japonia · Trzy kategorie terytoriów mandatowych: o A - byłe obszary tureckie, czyli ziemie arabskie, „niepodległe tymczasowo", terytoria gotowe do niepodległości, mandatariusz służy jedynie radą i nadzoruje administrację § Na konferencji w San Remo (19-26 kwietnia 1920) ustalono, że UK bierze Irak, Palestynę i Transjordanię, a Francja - Syrię i Liban § 1932 r. - Ibn Saud nawiązuje stosunki z UK (traktat o przyjaźni i uznaniu granic), powstaje Arabia Saudyjska o B - kolonie niemieckie w Afryce, o niższym stopniu rozwoju, mandatariusz sprawuje niemal pełnię władzy (UK: Tanganika, część Togo, część Kamerunu; Francja: reszta Togo, reszta Kamerunu; Belgia: Rwanda i Burundi o C - Afryka Południowo-Zachodnia (Namibia) oraz Wyspy Pacyfiku, najsłabiej rozwinięte, które miały być rządzone pod panowaniem ustaw mandatariusza (ZPA: Namibia - Niemiecka Afryka Południowo-Zachodnia; Australia: Nowa Gwinea, Wyspy Salomona; Nowa Zelandia: Samoa Zachodnia; Australia wspólnie z Nową Zelandią: Nauru; Japonia: Karoliny, Mariany, Wyspy Marshalla) · Nie było ustalone, kiedy system ma wygasnąć · W pakcie kraje zobowiązały się sprawiedliwie postępować z ludnością tubylczą, która im podlegała
Liga Narodów
Pakt Ligi Narodów podpisany 28 VI 1919 roku, wszedł w życie wraz z Traktatem wersalskim 10 I 1920r. Pakt składał się z Preambuły i 26 artykułów Pierwotni członkowie: 45 - 32 państwa i dominia oraz 13 państw neutralnych w rzeczywistości 42 - USA, Ekwador i Hidżaz (Arabia Saudyjska) nie ratyfikowały Traktatu Wersalskiego Chiny wymienione w aneksie nie podpisały Traktatu wersalskiego w akcie protestu do decyzji o Szantungu, ale podpisały traktat w Saint-Germain z Austrią zawierający Pakt Ligi Otwarta dla wszystkich państw - jeśli za przyjęciem będzie ⅔ członków Siedziba Genewa Decyzje w Zgromadzeniu i w Radzie Ligi podejmowane jednomyślnie, istniejąca w latach 1920-1946 organizacja międzynarodowa powstała z inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrowa Wilsona podczas paryskiej konferencji pokojowej kończącej I wojnę światową[2]. Statut Ligi został przyjęty przez paryską konferencję pokojową. Stał się on pierwszą częścią podpisanego 28 czerwca 1919 traktatu wersalskiego i wszedł w życie 10 stycznia 1920, wraz z innymi postanowieniami traktatu[3]. Celem Ligi Narodów było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie, a impulsem do jej utworzenia był wielki rozlew krwi podczas I wojny światowej. Siedzibą organizacji była Genewa. W związku z powstaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1945 r., Liga Narodów została formalnie rozwiązana w 1946 roku, choć faktycznie przestała funkcjonować już podczas II wojny światowej. Ustanowienie Ligi Narodów stało się przyczyną odmowy ratyfikacji traktatu wersalskiego przez Stany Zjednoczone, bowiem Senat USA z większością republikańską był przeciwny polityce prezydenta Wilsona w tym zakresie, wejściu do Ligi i poddaniu się jej jurysdykcji.
Austria po wojnie prusko- austriackiej
Po 1866 roku - przegranej Austrii w wojnie z Prusami - nastąpiły w monarchii habsburskiej doniosłe zmiany. Wobec bardzo mocnej opozycji cesarz przywrócił konstytucję węgierską, powołał oddzielny rząd. W konsekwencji tzw. ugody (czerwiec 1867) powstało państwo dualistyczne - złożone z dwóch części - Cesarstwa Austriackiego i Królestwa Węgierskiego. Obie części państwa łączyła unia personalna i realna. Od 1868 roku przyjęto nazwę Monarchia Austriacko-Węgierska (Austro-Węgry). Każda z części miała oddzielny parlament, urzędy, rząd i wojsko. W skład parlamentu austriackiego wchodzili także przedstawiciele delegaci sejmów krajowych, reprezentujący interesy ludności zamieszkałej na ziemiach, które otrzymały autonomię.
Traktat paryski z 1763r.
Pokój paryski - traktat pokojowy podpisany w Paryżu 10 lutego 1763 przez Wielką Brytanię, Francję i Hiszpanię. Traktat ten, razem z traktatem podpisanym 15 lutego w Hubertusburgu przez Prusy, Austrię i Saksonię, zakończył wojnę siedmioletnią (1756-1763). Traktat potwierdził druzgocące zwycięstwo Wielkiej Brytanii nad Francją i Hiszpanią[1]. Postanowienia traktatu potwierdziły zajęcie przez Wielką Brytanię większości terytoriów imperium kolonialnego Francji, stworzonego w XVII i XVIII wieku. Zwycięstwo Wielkiej Brytanii polegało też na korzystnej zamianie Florydy (otrzymali ją Brytyjczycy) na Hawanę i udział w rozbiorze Luizjany, co doprowadziło do usunięcia hiszpańskiego rywala ze wschodniego wybrzeża Ameryki Północnej i utworzenia wielkiej kolonii. W ten sposób kolonialne imperium brytyjskie objęło posiadłości pozaeuropejskie i władztwo mórz, co stało się podstawą supremacji Wielkiej Brytanii w skali globalnej[2][3]
Traktat wersalski z 1783r.
Pokój wersalski lub pokój paryski - traktat zawarty 3 września 1783 w Wersalu, kończący wojnę o niepodległość Stanów Zjednoczonych oraz formalnie zrywający uzależnienie kolonii w Ameryce Północnej od Królestwa Wielkiej Brytanii. Na mocy traktatu Brytyjczycy uznali niepodległość Stanów Zjednoczonych. Ponadto w zawartych równocześnie układach z pozostałymi stronami wojny zrzekli się na rzecz Hiszpanii Florydy i Minorki, a na rzecz Królestwa Francji kilku wysp antylskich (m.in. Saint Lucia, Tobago), kilku miast w Indiach Wschodnich oraz Saint-Pierre i Miquelon, Senegalu i Gorée w Afryce. W imieniu Republiki Zjednoczonych Prowincji pokój podpisał Mattheus Lestevenon. Kongres Kontynentalny ratyfikował układ pokojowy 14 stycznia 1784.
Rola piemontu w zjednoczeniu włoch
Polityka zagraniczna Piemontu w latach 50 XIX w. Unikanie rozwiązań siłowych przez Cavoura Antyaustriacka polityka Wzrost znaczenia Piemontu po wojnie krymskiej - 2 z 5 europejskich mocarstw opowiedziały się o uszczuplenie stanu posiadania Austrii na płw Apenińskim Dyplomacja personalna 1853r. powstanie mediolańskie w Lombardii antyaustriackie Szybko i brutalnie stłumione Strona austriacka decyduje o przymusowej emigracji powstańców i ich rodzin Cavour przyjmuje emigrantów w Piemoncie - nadaje im obywatelstwo Piemontu ( element polityki antyaustriackiej) Konfiskata majątków powstańców, którzy opuścili kraj - Cavour uważa to za złamanie prawa mn. - zerwanie st. Dyplomatycznych z Austrią Udział Piemontu w wojnie krymskiej Jesienią 1854r. koalicja proponuje Piemontowi udział w walkach I 1855r. podpisanie konwencji 16 VIII 1855r. Bitwa nad rzeką Czernaja gen. La Marmara zwycięstwo nad małym wycofującym się oddziałom rosyjskim ( prasa włoska wyolbrzymiała to zwycięstwo i wskazywała że Włochy są w stanie wygrać z Austrią o niepodległość) Kongres Paryski 1856r Cavour skupił się na pozyskanie opinii publicznej dla idei zjednoczenia Włoch Dzień włoski 8 IV 1856r Wynegocjowano go w ostatnich dniach obrad - dyskusja o sytuacja na płw. Apenińskim Clarendon (msz Anglii) oskarżył Austrię o tendencje hegemoniczne we Włoszech i naruszenie równowagi w tym regionie Cavour piętnował politykę austrii wobec powstańców lombardzkich Przygotował grunt pod przyszły sojusz francusko - piemoncki
Kwestia Wysp dziewiczych
Północną część archipelagu Wysp Dziewiczych zajmują Brytyjczycy część południową zajęli Duńczycy (Duńska Kompania Zachodnioindyjska) pierwsze próby zakupu miały miejsce w 1867 r. Został zawarty układ kopenhaski, przekazujący Wyspy USA za 7,5 mln USD, jednak Kongres zablokował ten zakup Duńczycy sprzedali Wyspy Dziewicze w1917 za 25 mln dolarów Stanom Zjednoczonym z przeznaczeniem na bazę strategiczną, była to skuteczna inicjatywa prezydenta Thomasa Woodrow Wilsona
Wiosna Ludów we Francji
Rewolucja lutowa 22-24 II 1848r. dymisja rządu Guinota, abdykacja Ludwika Filipa 25 II ogłoszenie II Republiki Francuskiej - Rząd Tymczasowy 26 II powołanie Komisji Luksemburskiej (quasi rząd miał zająć się problemem bezrobocia) I Warsztatów Narodowych - skupia bezrobotnych chłopów 4 III Rząd Tymczasowy ogłasza założenia polityki zagranicznej: Ustalenia Kongresu Wiedeńskiego nie mają mocy prawnej ale Francja będzie szanować porządek terytorialny wtedy ustanowiony IV 1848r. wybory parlamentarne - zwycięstwo liberalnej burżuazji 5 V w miejsce rządu tymczasowego Komisja Wykonawcza ( 5 osób z LN, na wzór Dyrektoriatu) 15 V protesty robotnicze, pacyfikacje policyjno - wojskowe VI 1848r. rozwiązanie Komisji L. i Warsztatów N. - niezadowolenie społeczne 23-26 VI 1848r. rewolta ludowa w Paryżu - rewolucja czerwcowa Dyktatura ministra wojny Cavignaca 4-5 tys. Zabitych, wielu więźniów politycznych 4 XI 1848r. uchwalenie nowej konstytucji Prezydent - głowa państwa 4 lata kadencji Parlament jednoizbowy Powszechne prawa wyborcze ( mężczyźni powyżej 21 lat) Prezydentem zostaje Ludwik Napoleon Bonaparte ( bratanek Napoleona I) 31 V 1850r. cenzus majątkowy - odebranie prawa wyborczego robotnikom sezonowym - 1/3 wyborców sprzed zmiany ma prawa wyborcze 10 XII 1850r. Stowarzyszenie 10 grudnia - propagowanie LN i cesarstwa 2 - 5 XII 1851r. zamach stanu, stan wyjątkowy, demonstracje uliczne stłumione przez wojsko 21-22 XII plebiscyt potwierdzający zamach stanu 14 I 1852r. nowa konstytucja Prezydent - szef rządu i państwa - kadencja 10 lat Rząd odpowiedzialny przed prezydentem Parlament: Rada Stanu, Ciało Prawodawcze, Senat 2 XII 1852r. Ludwik Napoleon Bonaparte Cesarzem Francuzów - Napoleon III Francja cesarstwem 1852- 1870
Castelreagh
Robert Stewart, reprezentant bryt. na kongresie wiedeńskim 1814-15, zwolennik balance of power oraz regularnych konsultacji polit. między mocarstwami; poparł ustawodawstwo represyjne wobec bryt. ruchów społ.; popełnił samobójstwo.
Kwestia Alaski
Rosja chciała sprzedać, administrowaną przez bankrutujące Towarzystwo Rosyjsko-Amerykańskie, Alaskę. Rosjanie boją się inicjatyw WB i USA, które mogłyby im łatwo Alaskę odebrać, szczególnie w obliczu pogłosek o znaleziskach złota 1860 - pierwsze oferty zakupu Alaski przez USA -sprawy porzucone ze względu na trudne czasy (powstanie styczniowe i wojna secesyjna) 1867 - ambasador rosyjski w Waszyngtonie - baron Eduard de Stoeckl został upoważniony do negocjacji w sprawie sprzedaży Alaski. 30.03.1867 sekretarz stanu USA William Seward zawiera traktat - kupno Alaski za 7,2 mln USD prasa krytykuje zakup. Seward broni się:Alaska jest strategicznie położona i wyklucza możliwość ekspansji brytyjskiej, wiąże Kanadę z dwóch stron. 23.07. 1868 Kongres kończy proces akceptacji transakcji
I Wojna bałkańska
Sojusznicy po odrzuceniu przez Turcję noty domagającej się przyznania autonomii dla ludności chrześcijańskiej wypowiadają Turcji wojnę ( 8X Czarnogóra, 19 X pozostałe państwa) Klęski Turcji pod Kilise, Burgas ( z Bułgarią), Kumanovą ( z Serbia), Grecy zdobyli Saloniki 3 XII 1912r. podpisanie zawieszenia broni Klęska Turcji zachwiała równowagę polityczną w Europie - AW i Włochy poczuły się zagrożone utworzeniem Wielkiej Serbii z dostępem do Adriatyku XII 1912r. Międzynarodowa konferencja ambasadorów w Londynie Albania uzyskuję autonomię I 1913r. powstanie nowego rządu w Turcji - chęć zachowania integralności państwa. 3 II 1913r. wznowienie działań wojennych 30 V 1913r. układ pokojowy w Londynie Turcja traci niemal wszystkie posiadłości europejskie - łącznie z Adrianopolem i wyspami na M. Egejskim (linia Enos-Midia) Bułgaria otrzymała Trację Macedonia podzielona między państwa bałkańskie potwierdzono niepodległość Albanii Skutki układu pokojowego: niezadowolenie większości państw (Serbia domaga się dostępu do Adriatyku, Bułgaria uważa że Grecja zagarnęła zbyt dużo terenu wokół Salonik, Rumunia zgłasza pretensje do Bułgarii) AW i Niemcy chcą rozbić Ligę Bałkańską - zachęcają Bułgarię do podjęcia działań Rosja bezskutecznie próbuję utrzymać koalicję bałkańską 19 V (1 VI) 1913r. układ serbsko - grecki przeciw Bułgarii
Koncepcja Amerykańska LN
Theodore Roosevelt - idea ustanowienia Stałego Trybunału Rozjemczego na II konferencji haskiej (1907 r.) wspólorganizowanej z carem Mikołajem II poświęconej pokojowemu rozstrzyganiu sporów i utworzenie Stałego Trybunału Rozjemczego William Taft - 17 VI 1915r w Independence Hall w Filadelfii utworzono League to Enforce Peace utworzenie trybunału mn rozstrzygającej sporu o charaktere prawnomiedzynarodowym powołanie sądów pojednawczych powołanie sądów regionalnych idea sankcji wojskowych nowy model bezpieczeństwa utworzenie światowej organizacji - związek narodów - system bezpieczeństwa i pokoju 16 VII 1918r. E. House Sfinalizował projekt pod nazwą Covenant of the League of Nations - pierwowzór tzw. pierwszego projektu Wilsona stałe organy Sekretariat i Trybunał Mn. w jawność i sukcesywną redukcję zbrojeń zasada integralności terytorialnej i politycznej członków narzędzie blokady mn. wobec agresora
Traktat z Chaumont nad Marną
Traktat z Chaumont (1814) traktat podpisany przez Austrię , Prusy , Rosję i Wielką Brytanię wiążący je do porażkiNapoleon . Brytyjski minister spraw zagranicznych wicehrabiaCastlereagh odegrał wiodącą rolę w negocjowaniu traktatu, na mocy którego sygnatariusze zobowiązali się nie negocjować osobno i obiecali kontynuować walkę do obalenia Napoleona. Traktat zacieśnił sojuszniczą jedność i zapewnił trwałe europejskie porozumienie.
Postanowienia Kongresu Wiedeńskiego
Trzy zasady, którymi kierowały się mocasrtwa: Kompensata terytorialna, Legitymizm ( Talleyrand, władza od boga, prawa monarchów stanowią jedyny , naturalny, i stały punkt odniesienia organizaujący porządek, Talleyrand myślał o Saksonii więć chęć umocnienia Burbonów ), równowaga sił (dzialanosć brytyjskich przedstawicieli, Castelreagh dostrzegał że realizacja wszystkich planów ALeksandra I to dominacja Rosji, sytuacja w Niemczech, równowaga Prus i Austrii, unimozlwiienie odrodzenia potęgi Francji, wiele sukcesów ale też błędow jak Prusy na Renie,) Polska i Saksonia→ najbardziej skomplikowany problem kongresu, konfrontacja zasad kongresu,
Traktat z sevres
Turcja przyłączyła się do I wojny skuszona perspektywami odbudowy dawnej strefy wpływów, między innymi dawnych terytoriów utraconych na rzecz Rosji i terenów zajmowanych przez Imperium Brytyjskie. Rzeczywistość prędko zweryfikowała tureckie ambicje, okazało się bowiem, że państwo to jest za słabe i nie stanowiło równorzędnego przeciwnika dla wojsk Ententy. W roku 1918 Turcja została, podobnie jak pozostałe Państwa Centralne, zmuszona do kapitulacji i zawieszenia broni.Do podpisania traktatu pokojowego z Turcją doszło 10.08.1920 w Sevres. Najbardziej bolesne dla Turcji były oczywiście rozległe straty terytorialne. Praktycznie całe terytorium tureckie na Półwyspie Arabskim zostało oddane w zarząd międzynarodowy, w praktyce zaś - podzielone pomiędzy Anglię i Francję. Turcja została ograniczona do swoich posiadłości w Azji mniejszej. Na dodatek traciła ona na rzecz Grecji Trację i półwysep Gallipoli. Cieśniny czarnomorskie zostały zdemilitaryzowane i oddane pod zarząd międzynarodowy. Turcja została oczywiście zmuszona do wypłacenia dużych kontrybucji wojennych, a jej armia i flota zostały poważnie zredukowane. Zabroniono jej posiadania lotnictwa wojskowego i ciężkiego sprzętu.
Koncepcja Francuska LN
VII 1917r Izba deputowanych podejmuje pracę nad statutem Ligi - powołanie Komisji ministerialnej 1918r. Komisja Leona Bourgeoisa (MSZ, wcześniej premier Francji) wydaje raport - Liga ma posiadać szerokie sankcje ekonomiczne, a nade wszystko militarne
Tryb nabycia Florydy
W 1800 Floryda pozostała częścią Hiszpanii. Po nabyciu Luizjany w 1803 zaczyna się rywalizacja o Florydę. Uczestniczą w niej USA, Hiszpania, Anglia, Francja i Rosja USA zgłasza pretensje do Florydy Zachodniej uznając ją za część Luizjany, negocjacje co do zakupu tego terenu, prowadzone w Madrycie w 1804 kończą się niepowodzeniem Prezydent Madison wykorzystuje fakt, że na Florydzie mieszka wielu osadników amerykańskich i podburza ich do wystąpienia separatystycznego poprzez wysyłanie agentów. W 1810 osadnicy zajmują Baton Rouge i ogłaszają Florydę Zachodnią terytorium wolnym i niepodległym Madison rozkazuje armii wkroczyć na te tereny i zajmuje część spornego terytorium aż do rzeki Pearl mimo protestów brytyjskich 01.1811 Kongres USA przyjmuje rezolucję - USA nigdy nie pozwoli aby Floryda (nadal przecież w większości hiszpańska) dostała się w ręce państwa trzeciego (wpływ rezolucji na późniejszą doktrynę Monroe) 1813 - Amerykanie zajmują pozostałą część Florydy Zachodniej 1818 - wojska generała Andrew Johnsona w pościgu za Indianami zajmują dużą część Florydy Wschodniej. Hiszpanie zmuszeni są zgodzić się na ciężkie warunki 1819 - sekretarz stanu John Quincy Adams zawiera w Waszyngtonie z posłem hiszpańskim Traktat Florydy (transkontynentalny). Hiszpania przekazuje Florydę Zachodnią i Wschodnią USA i uznaje żądania USA dotyczące Oregonu. USA zobowiązują się wypłacić 5 mld USD własnym obywatelom wysuwającym roszczenia wobec władz Hiszpanii i uznają granice pozostałych kolonii Hiszpanii (m.in. Teksasu)
Wiosna Ludów w Austrii
W 1848 na ulice Wiednia wyszli protestujący, wręczyli oni cesarzowi Ferdynandowi I petycję usunięcia Metternicha ze stanowiska kanclerza, następnego dnia studenci i robotnicy zaczęli wznosić barykady na ulicach. Rewolucja zakończyła się nadaniem nowej konstytucji oktrojowanej i odsunięciem Metternicha. Po tych wydarzeniach również w Krakowie odżyły nadzieje rewolucyjne, szybko stłumione przez wojsko. Również i Czesi zbuntowali się wobec cesarza, domagali się oni równouprawnienia, wolności prasy i zgromadzeń, tajemnicy korespondencji zniesienia pańszczyzny Cesarz Franciszek Józef I te postulaty odrzucił. 2 Czerwca odbył się w Pradze zjazd przedstawicieli narodów słowiańskich (w tym i Polaków) na którym uchwalono, że prawa narodów stoją wyżej niż decyzje królów. Węgrzy po początkowym wniosku do cesarza o zwiększenie praw narodowych, w wyniku odmowy ogłosiła się republiką. Na czele ruchu niepodległościowego stanęli Lajos Kossuth i Sandor Petofi. W 1849 parlament ogłosił detronizację Habsburgów i ogłosił Deklarację Niepodległości. W 1849 Wiedeń zwrócił się z prośbą do Moskwy o pomoc w stłumieniu. Armia rosyjska wkroczyła w sile 200 tysięcy żołnierzy i szybko zdławiła powstanie.
Wojna prusko-duńska
W 1863 roku zmarł król Danii, jednocześnie książę Szlezwiku i Holsztynu, Fryderyk VII. Władzę po nim w Danii objął jego szwagier Chrystian IX, ale nie udało mu się objąć władzy w Szlezwiku i Holsztynie - jeszcze za życia Fryderyka VII odłączonych od Związku Niemieckiego. Sprawa Szlezwiku i Holsztynu i ich odłączenie od ziem niemieckich wywołała wielką burzę i wzrost nastrojów nacjonalistycznych w państwach niemieckich. Liczono na pomoc Austrii (przewodziła Związkowi Niemieckiemu), uważając, że ta nie dopuści do rozbicia ziem niemieckich. Tymczasem w Wiedniu Franciszek Józef I i jego rząd nie zgodzili się na wspólną akcję wojsk Związku Niemieckiego, ale z inspiracji Prus postanowiono użyć do interwencji w księstwach na granicy z Danią tylko wojsk pruskich i austriackich. Po zwycięstwach wojsk prusko-austriackich pod dowództwem marszałka Wrangla, Duńczycy zostali pobici i zmuszeni do zawarcia pokoju (Wiedeń, październik 1864). W konsekwencji zrzekli się oni Szlezwiku i Holsztynu na rzecz Austrii i Prus. Ustanowiono wspólne rządy prusko-austriackie
Zjednoczenie Włoch
W XIX wieku Włochy składały się z licznych państw najważniejsze z nich to Królestwo Obojga Sycylii i Królestwo Sardynii czyli Piemont. W Piemoncie rządził Król Wiktor Emanuel II . Państwo było uporządkowane pod względem finansowym ,popierało rozwój rolnictwa przemysłu i handel.Piemont brał czynny udział w polityce europejskiej.Istniały dwie koncepcje zjednoczenia Włoch: Zjednoczenie północnej części z Piemontem na czele ( Cavour) Rewolucja ogólno- krajowa (Garibaldi) Podpisanie traktatu z Francją doprowadziło do wybuchu wojny z Austria w wyniku której przyłączono do Piemontu Lombardię.W maju 1860 roku zorganizowano " Marsz tysiąca czerwonych koszul" Garibaldi z tysiącem ochotników wylądował na Sycylii ,opanował wyspę i przeprawił się na kontynent. Dotarł do Neapolu ,gdzie spotkał się z wojakami Piemontu. tak dokonało się zjednoczenie Włoch. W roku 1866 do Włoch została przyłączona Wenecja ( w wyniku wojny prusko-austriackiej) , a w 1870 przyłączono Rzym ( w wyniku wojny francusko-pruskiej). W rok później staje się stolicą Włoch.
Wojna prusko-austriacka
W latach 1865-1866 Prusy zapewniły sobie neutralność Francji i podpisały sojusz wojskowy z Włochami. Wobec prób austriackich zreformowania instytucji Związku Niemieckiego wojska pruskie wkroczyły do Holsztyna rozpoczynając tym samym wojnę z Austrią. Wojna była już od dawna przygotowywana przez sztab pruski. Armia pruska była świetnie wyszkolona i wyposażona. Wojska austriackie i państw niemieckich z ziem południowych nie dysponowały ani dobrymi żołnierzami, ani świetnymi dowódcami. W czerwcu 1866 roku wojska pruskie gen. Manteuffla zajęły Hanower i doszły do rzeki Men. Zawarty 23 sierpnia 1866 roku pokój w Pradze był porażką Austrii i obniżeniem jej znaczenia na ziemiach niemieckich. Został rozwiązany Związek Niemiecki, Austria zrzekła się na korzyść Prus praw do Szlezwiku i Holsztynu, zapłaciła wysoką kontrybucję wojenną. W konsekwencji wojny niemiecko-niemieckiej do Prus zostały wcielone także niektóre państwa niemieckie: Królestwo Hanoweru, Elektorat Hesji, Księstwo Nassau (1866). Z inicjatywy i na zaproszenie Bismarcka w czerwcu 1866 roku zebrali się przedstawiciele 19 państw północnoniemieckich. Zadecydowali oni o utworzeniu Związku Północnoniemieckiego (Norddeutscher Bund) pod przewodnictwem Prus. Nowy Reichstag (parlament) uchwalił w kwietniu 1867 roku projekt konstytucji, przyjęty następnie przez państwa członkowskie. Zgodnie z jego postanowieniami powstał Związek Północnoniemiecki jako państwo związkowe, Prusy pełniły w nim rolę hegemona. Władza prawodawcza należała do rady związkowej (Bundesrat) i sejmu (Reichstag, wybory powszechne, tajne i bezpośrednie), istniały lokalne parlamenty państw-członków Związku. Władza wykonawcza należała do kanclerza (Bismarck), odpowiedzialnego przed prezydentem Związku (dziedzicznie król pruski, posiadający prawo weta wobec uchwał i zmian konstytucyjnych Związku, wódz naczelny Związku, itd.). Poza Związkiem Północnoniemieckim pozostały południowe państwa niemieckie. Niebawem (1866, 1867) Bismarck doprowadził do zawarcia między Bawarią, Wirtembergią i Badenią umów wojskowych i handlowych z Prusami, które gwarantowały Prusom możliwość wywierania presji ekonomicznej i wojskowej na państwa południowoniemieckie.
Liga bałkańska
Wcześniej niż Ententa Bałkańska i to dużo. Jakby to są dwa oddzielne tematy jednak. Tajny sojusz militarny zawarty przez Serbię, Czarnogórę, Bułgarię i Grecję w 1912 roku przeciwko Imperium Osmańskiemu. Założeniem było odebranie Imperium Osmańskiemu ziem, które zajęły w Europie. Inicjatorem Ligi Bałkańskiej była Serbia, która chciała odzyskać dostęp do Morza Adriatyckiego. 13 marca 1912 roku Bułgaria i Serbia zawarły tajny sojusz, który zakładał atak na Macedonię i Trację. 29 maja 1912 roku do sojuszu przystąpiła Grecja, a najpóźniej do sojuszu przystąpiła Czarnogóra, zawierając porozumienie z Bułgarią (ciekawostka: porozumienie zostało zawarte ustnie w ostatni dzień sierpnia). Czarnogóra 10 października 1912 wypowiedziała Turcji wojnę. Całość popierała Rosja, która widziała w sojuszu bałkańskim szansę na stopowanie działań austriackich w tym obszarze. Trzeba pamiętać, że nie było jednego, czterostronnego traktatu tylko porozumienia pomiędzy poszczególnymi państwami, którego wynikiem był związek zwany Ligą Bałkańską
Humboltd ten słabszy XD
Wilhelm von Humboldt - emanacja zasady równowagi sił, ,,ucho'' Hardenberga.
Pokój mediolański
Wiosna Ludów we Włoszech, Królestwo Sardynii płaci wysoka kontrybucję dla Austrii
Koncepcja krajów Skandynawskich: LN
XI 1917r. Dania, Norwegia, Szwecja powołują wspólną komisję - postulat przyjęcia wszystkich państw zainteresowanych pokojem do Ligi (również kraje neutralne)
Intryga styczniowa
Zamiar skłócenia Rosji i Prus na tle podziału Księstwa Warszawskiego nie powiódł się. Zbyt dużo było elementów łączących oba mocarstwa. Prusy wiedziały, iż poparcie Rosji jest niezbędne dla zwiększenia ich pozycji w Niemczech; nie miały też powodu, aby sprzeciwiać się rosyjskim dążeniom do osłabienia Imperium Osmańskiego. W tej sytuacji Austria i Anglia skoncentrowały się na uniemożliwieniu przejęcia całej Saksonii przez Prusy. Anglia i Austria dopuściły Talleyranda do tajnego układu, zawartego w Wiedniu 3 stycznia 1815 r. przeciw Prusom i Rosji. Układ zobowiązywał każdego z sygnatariuszy, a więc Austrię, Anglię i Francję, do wystawienia 150-tysięcznej armii i udzielenia sobie wzajemnej pomocy, "gdyby jedna ze stron narażona była na niebezpieczeństwo ze strony jednego lub kilku mocarstw". Od tej pory Wielka Czwórka przekształcona została w Wielką Piątkę, a Francja uzyskała istotny wpływ na podejmowane decyzje. (via stosunki-miedzynarodowe.pl)
Organy Ligii Narodów
Zgromadzenie Ogólne - wszyscy członkowie dysponujący po jednym głosie Rada Ligi Narodów - stali członkowie na początku Japonia, WB, Francja, Włochy, w 1926r. powiększona o Niemcy, w latach 1933-1937 po wystąpieniu Niemiec i Japonii i przyjęciu ZSRR miała 4 członków, 1937r. wystąpienie Włoch - 3 stałych członków - WB, ZSRR (usunięte w XII 1939r. za agresję na Finlandię ) i Francji niestali członkowie Rady Ligi wybierani przez Zgromadzenie - w 1926r ustalono 3 letnią kadencję 9 członków, od 1936r. 11 członków półstały członkowie Rady Sekretariat - Sekretarz Generalny ( 1. brytyjski dyplomata Eric Drummond) + personel
Konferencja Waszyngtońska
Zwycięski udział w I wojnie światowej pozwolił USA na powrót do wielkiej polityki międzynarodowej, z której państwo to wycofało się dobrowolnie w połowie XIX wieku. Po raz pierwszy od wielu lat społeczeństwo amerykańskie było entuzjastycznie nastawione do aktywnej polityki zagranicznej i zerwania z izolacjonizmem. Mimo że zryw ten nie był zbyt długi i już w drugiej połowie lat dwudziestych widać powrót do izolacji Stanów Zjednoczonych, władze owego kraju wykorzystały ów czas do uregulowania ważnej z punktu widzenia USA kwestii zbrojeń morskich.Stany Zjednoczone czuły się dosyć mocno zaniepokojone wzrastającymi ambicjami politycznymi Cesarstwa Japonii, jak również trwającymi zbrojeniami. Japońska flota pokazała swój kunszt w czasie wojny z Rosją w latach 1904 - 1905. Krótki, ale zwycięski udział Japończyków w I wojnie światowej jeszcze bardziej spotęgował to wrażenie. Stany Zjednoczone widziały w japońskich ambicjach zagrożenie dla swojej polityki i stref wpływów na Pacyfiku. Dlatego też doprowadziły one do zwołania konferencji międzynarodowej, na którą, oprócz Japonii i USA, zaproszono przedstawicieli największych potęg morskich, w tym Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch. Do spotkania doszło pomiędzy 12.11.1921 a 6.2.1922 w Waszyngtonie.W wyniku ustaleń zebranych delegatów doszło do podpisania kilku oddzielnych postanowień, z których najważniejsze dotyczyły zbrojeń na morzu i polityki wobec Chin. W wyniku ustaleń konferencji waszyngtońskiej doszło do znacznego ograniczenia zbrojeń na morzu. Wielkość floty poszczególnych państw została uregulowana odpowiednimi limitami. Zakazano też budowy nowych jednostek określonych typów (m.in. pancerniki). Drugim ważnym ustaleniem było wprowadzenie polityki „otwartych drzwi" w Chinach i deklaracje o pozostawieniu tego państwa jako całości, zamiast planowanego przez niektóre kraje rozbioru.Wyniki konferencji stanowiły sukces Stanów Zjednoczonych, z kolei spotkały się z niezadowoleniem w Japonii, znacznie bowiem utrudniły możliwości oficjalnego zwiększenia sił floty i opóźniły wielkie japońskie zbrojenia. Traktaty waszyngtońskie wprawdzie opóźniły tempo budowy japońskiej floty, ale sprzeczne interesy obu mocarstw powodowały, że konflikt był prędzej czy później nieunikniony.
Pakt Ligi Narodów
art. 8 kwestia rozbrojenia - opracowanie planów zmniejszenia zbrojeń przez Radę Ligi, miały być zatwierdzane przez rządy państw, możliwość rewizji planów o 10 lat art. 9 Stała Komisja - opiniuje plany rozbrojeniowe przedłożone przez Radę art. 11 podejmowanie wszelkich środków aby skutecznie zabezpieczyć pokój między narodami art. 16 sankcje wobec państwa uciekające się do wojny zerwanie stosunków i wykluczenie z Ligi nałożenie sankcji ekonomicznych i finansowych użycie siły art. 12-15 spór podlega postępowaniu rozjemczego lub sądowemu powołanie Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej w przypadku niepowodzenia procedury rozjemczej wojna jest legalna po 9 msc art 19 "Zgromadzenie może od czasu do czasu proponować członkom aby przystąpili do zbadania traktatów, które nie dają się już stosować" - powoływanie się na ten punkt Niemców, Węgrów aby dokonać rewizji traktatu, Boliwia w oparciu o ten artykuł chciała wznowić spór z Chile o dostęp do morza
Aleksander III
cesarz Rosji, król Polski i wielki książę Finlandii od 1881, syn Aleksandra II Romanowa i Marii Aleksandrowny,
Aleksander II
cesarz Wszechrusi, król Polski i wielki książę Finlandii w latach 1855-1881. Twórca wielu liberalnych reform, m.in. uwłaszczenia chłopów w Rosji i Królestwie Polskim[2]. W 1867 sprzedał Alaskę Stanom Zjednoczonym za 7,2 mln dolarów.
Franciszek II Habsburg
cesarz rzymsko-niemiecki, tron cesarski w Austrii objął w 1794, figurant polityczny na kongresie, funkcje fasadowe, nie nadawał kierunkom negocjacjom na kongresie. Introwertyk, nie wpływał znacząco na politykę i losy kongresu.
Friedrich Gentz
dekretarz Europy, centrum ideologicznego Wiednia, tworzył propagandę antynapoleońską, pisemną, sekretarz Metternicha, odpowiedzialny za teksty aktów kongresu pisane w Europie, np. akt ,,Świętego Przymierza''.
pokój w Tylży
dwa porozumienia zawarte w Tylży przez I Cesarstwo Francuskie z Imperium Rosyjskim i Królestwem Prus w 1807. Pierwszy traktat podpisany został 7 lipca 1807 roku przez cesarza Napoleona Bonaparte z carem Aleksandrem I. Do jego postanowień należało: uznanie przez Rosję Księstwa Warszawskiego, Wolnego Miasta Gdańsk i francuskich zdobyczy w Prusach. Imperium rosyjskie przystąpiło do blokady kontynentalnej skierowanej przeciwko Wielkiej Brytanii. Cesarz Aleksander I Romanow uznał królewskie tytuły braci Napoleona. Napoleon zgadzał się na aneksję przez Rosję departamentu białostockiego, który miał być jej przekazany przez Prusy jako obwód białostocki. Rozmowy między Napoleonem a Aleksandrem prowadzono na tratwie zacumowanej pośrodku nurtu Niemna, tak by żaden z władców nie musiał przybywać do drugiego. Drugi traktat został zawarty przez Napoleona dwa dni później, 9 lipca, z Królestwem Prus. Prusy rezygnowały z posiadłości w zachodnich Niemczech, z których utworzono Królestwo Westfalii. Powstało Wolne Miasto Gdańsk, pozostające pod protektoratem Królestwa Saksonii i Królestwa Prus. Prusy zrzekały się ziem drugiego, trzeciego i części ziem pierwszego rozbioru Polski, czego skutkiem było utworzenie Księstwa Warszawskiego na mocy artykułu XV tego traktatu. Trzy tygodnie później, z części ziem północnych, przybrzeżnych, pierwszego rozbioru Polski utworzono Wolne Miasto Gdańsk Francuzi oddali zajęte tereny Śląska z Wrocławiem i twierdzami śląskimi. Traktat pozwalał na swobodne poruszanie wojsk Napoleona Bonaparte po terenie Prus.
Talleyrand
francuski mąż stanu, dyplomata, minister spraw zagranicznych Francji; biskup Autun, książę Benewentu. Życzliwi o Talleyrandzie: „To łajno w pończochach" „Jest w nim coś z wielkiego pana, kota, księdza i kobiety. Dominują wielki pan i ksiądz". Francuski mąż stanu, polityk i dyplomata, minister spraw zagranicznych Francji, biskup diecezjalny Autun, książę Benewentu, zwolennik rewolucji francuskiej i sekularyzacji dóbr kościelnych, w 1791 ekskomunikowany. zręcznie wygrywając sprzeczne interesy mocarstw, Talleyrand utrzymał jej pozycję jako jednego z głównych mocarstw europejskich. W swej instrukcji na kongres wiedeński (1815) wspominał również o Polsce. Arbitralnie stwierdzał, iż Polacy „do utrzymania niepodległego państwa są jeszcze niezdolni",
myśl Franza Badera
głoszące konieczność powiązania religii i polityk, ideolog ŚP
Manifest Destiny
hasło sformułowane i użyte po raz pierwszy przez redaktora „Democratic Review" - Johna L. O'Sullivana w lipcu 1845 roku[5]. 27 grudnia 1845 O'Sullivan w jednym ze swych artykułów wyraził ten pogląd, pisząc, że prawo Stanów Zjednoczonych do przejęcia Oregonu leży „w naszym oczywistym przeznaczeniu, którym jest rozprzestrzenianie się i zajęcie całego kontynentu, ofiarowanego nam przez Opatrzność (...)"[6]. Koncepcja ta nigdy nie została sformalizowana ani ściśle skonkretyzowana. W przeszłości dokonywano różnych jej interpretacji - począwszy od uznania, iż głosi ona prawo Amerykanów do przejęcia obszarów pomiędzy Atlantykiem a Pacyfikiem, aż po prawo do kontroli nad całą półkulą zachodnią. W 1846 kongresmen Robert C. Winthrop użył tego określenia w kontekście sprawy Oregonu, natomiast artykuł z 1850 w „The Annals of America" głosił, że „zadaniem naszym jest spełnić przeznaczenie, Boskie Przeznaczenie, do panowania nad całym Meksykiem, nad Ameryką Południową, nad Indiami Zachodnimi i Kanadą". Gorącym zwolennikiem i realizatorem doktryny Boskiego Objawienia był prezydent James Knox Polk.
co
jajco
Grupa Oslo
jesień 1930 r - trudności gospodarcze w II roku wielkiego kryzysu pierwotni członkowie:Szwecja, Dania, Norwegia później dołączyli Finlandia, Holandia,Belgia, Luksemburg przyjęcie wspólnych rozwiązań aby przezwyciężyć kryzys Z czasem współpraca w PZ od 1932 organizowano regularne spotkania MSZ celem konsultacji problemów regionu i konfliktów omawianych na forum LN
Traktat z Sam Stefano 1878
pomiędzy Imperium Rosyjskim a Imperium Osmańskim - kończący wojnę rosyjsko-turecką (1877-1878), został podpisany 3 marca 1878 w San Stefano(ang.), w pobliżu Stambułu. Wojna zakończyła się rosyjskim zwycięstwem. Najważniejsze rezultaty wojny rosyjsko-tureckiej, zawarte w traktacie w San Stefano, to wyzwolenie Bułgarii spod panowania Imperium Osmańskiego i uznanie niepodległości jej państw sąsiednich: Serbii, Czarnogóry i Rumunii.Oprócz odzyskania niepodległości Czarnogóra, Serbia i Rumunia uzyskiwały korzyści terytorialne. Rumunia uzyskała północną Dobrudżę. Bośnia i Hercegowina otrzymywały autonomię w ramach Imperium Osmańskiego. Bułgaria (jako wasal Turcji) otrzymywała terytorium od Dunaju do Morza Egejskiego i od Morza Czarnego do Jeziora Ochrydzkiego, była ogłoszona jako autonomiczne księstwo z prawem wyboru księcia. Wojska tureckie miały być wycofane z Bułgarii, wojska rosyjskie pozostawały na jej terytorium na okres dwóch lat
Konwencja Reichstadtu lub zgody Reichstadtu
jest porozumienie między Austro-Węgier i Rosji w lipcu 1876 roku, które były w sojuszu ze sobą oraz z Niemiec w Sojusz Trzech Cesarzy lub Dreikaiserbund . Obecni byli cesarze rosyjscy i austro-węgierscy oraz ich ministrowie spraw zagranicznych, książę Gortchakov z Rosji i hrabia Andrassy z Austro-Węgier. Spotkanie przy drzwiach zamkniętych odbyło się 8 lipca w czeskim mieście Reichstadt (obecnie Zákupy ). Zgodzili się na wspólne podejście do rozwiązania kwestii wschodniej , ze względu na niepokoje w Imperium Osmańskim i interesy dwóch wielkich mocarstw bałkańskich. Dyskutowali o prawdopodobnej wojnie rosyjsko-tureckiej 1877-1878, jej możliwych wynikach i tym, co powinno się wydarzyć w każdym scenariuszu. Ostatnia konwencja budapeszteńska w 1877 r. Potwierdziła główne punkty, ale kiedy wojna zakończyła się traktatem z San Stefano w 1878 r., Warunki traktatu były bardzo różne, co skłoniło Austrię do zwołania rewizji na kongresie w Berlinie pod koniec tego samego roku. Wydarzenia te położyły podwaliny pod późniejszy kryzys bułgarski w latach 1885-1888, a ostatecznie pod pierwszą wojnę światową .
Kongres w Akwizgranie
konferencja międzynarodowa, która odbyła się jesienią 1818 roku. Było to pierwsze spotkanie przedstawicieli państw Świętego Przymierza po kongresie wiedeńskim. Kongres zakończył wojskową okupację Francji i ponowił postanowienia przeciw ruchom rewolucyjnym. W spotkaniu udział wzięli: Rosja - cesarz Aleksander I, Karl Robert Nesselrode: Austria - cesarz Franciszek I, Klemens Metternich Prusy - Fryderyk Wilhelm III, Karl August von Hardenberg Wielka Brytania - Robert Stewart, wicehrabia Castlereagh i książę Wellington Francja - Armand-Emmanuel du Plessis, książę Richelieu Jednym z podpisanych dokumentów był tzw. Protokół akwizgrański, na mocy którego powstała nowa ranga dyplomatyczna - minister rezydent ponowne przyjęcie Francji do koncertu mocarstw (pentarchii) - Pięcioprzymierze zniesienie okupacji wschodnich twierdz francuskich przez międzynarodowe siły zbrojne pod dowództwem Wellingtona w XII 1818r.
Wojna hiszańsko- Amerykańska
konflikt zbrojny pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Królestwem Hiszpanii trwający od 25 kwietnia do 12 sierpnia 1898, w wyniku którego Hiszpania utraciła większość swych posiadłości na Karaibach i na obszarze Pacyfiku, a Stany Zjednoczone porzuciły dotychczasową politykę izolacjonizmu.
Traktat berliński
końcowy akt kongresu berlińskiego (13 czerwca-13 lipca 1878), na którym Wielka Brytania, Francja, Austro-Węgry, Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Włoch, Imperium Rosyjskie oraz Imperium Osmańskie rządzone przez Abd-ul-Hamida II dokonały rewizji traktatu z San Stefano, podpisanego 3 marca tego samego roku. ustanowiono Księstwo Bułgarii[1]. W imieniu Bułgarii, która została wykluczona z rozmów pokojowych, rozmowy dyplomatyczne prowadziła Rosja, uniemożliwiono powstanie tzw. "Wielkiej Bułgarii", gdyż państwa Europy zachodniej obawiały się rozszerzenia wpływów oraz ekspansji Rosji na Bałkanach. przystano na przyznanie Bułgarii jedynie rozszerzonej autonomii. głównymi przeciwnikami powstania rusofilskiej "Wielkiej Bułgarii" była Wielka Brytania oraz Austro-Węgry[3]. uznano pełną niepodległość: Rumunii, Serbii oraz Czarnogóry.
Karol X
król Francji od 1824 do 1830. Syn Ludwika, delfina Francji i Marii Józefy Wettyn; wnuk króla Ludwika XV. Jego dwaj bracia Ludwik XVI i Ludwik XVIII również byli królami Francji. Po urodzeniu otrzymał tytuł hrabiego d'Artois., Karol X 1824-1830 (ortodoksja polityczna, słaby w zawieranie sojuszy)
Metternich
książę (1773-1859), austriacki mąż stanu i dyplomata, kanclerz od 1821. • W latach 1809-1815 kierował polityką zagraniczną Austrii. 814-15, któremu Metternich przewodniczył i który w znacznym stopniu dzięki jego dyplomacji zapewnił Austrii przewodnictwo w nowo powstałym Związku Niemieckim i we Włoszech, sobie zaś jako współtwórcy Świętego Przymierza przodujące stanowisko w polityce europejskiej; budował wspólny front (czemu służyć miały m.in. kolejne konferencje i kongresy, np. 1819 w Karlsbadzie, karlsbadzkie postanowienia) przeciwko wszelkim ruchom mogącym zagrażać istniejącemu porządkowi politycznemu, przyjętemu na kongresie wiedeńskim.
Józef II
najstarszy syn Marii Teresy - 10 lat rządził, zamęt światopoglądowy i tożsamościowy, zwolennik demokratyzmu. ,,Król blisko ludu''. Twórca reform: agrarnej, podatkowej, kościelnej, administracyjnej, edukacyjnej, prawnej. Cesarz niemiecki od 1764. Podróżował do ludzi po kraju i po świecie. Zapracował się na śmierć - gruźlica. Jego zmiany Były bezdyskusyjnym spoiwem dla Habsburgów. Sukces austriacki.
Maria Teresa
pierwsza kobieta na tronie austriackim, po swoim ojcu Karolu VI, samouczka w sferze polityki i stosunków międzynarodowych. Ojciec nie przygotowywał do rządów. Prowadziła negocjacje i decyzje polityczne z wieloma doradcami. Zachowawczość, powściągliwość decyzyjna, jej styl prowadzenia relacji chronił Europę od wojen. Faktycznie pełniła funkcję władczyni + miała 16 dzieci, co mocno wzmocniło dynastię. Postać porównywalna z Angelą Merkel.
Plan Younga
plan spłat reparacji nałożonych na Niemcy po I wojnie światowej. Opracowany został w 1929 roku przez międzynarodową komisję rzeczoznawców pod przewodnictwem Owena Younga i stał się podstawą do rokowań nad sprawą reparacji niemieckich na pierwszej (6 sierpnia - 31 sierpnia 1929) i drugiej (4 stycznia - 20 stycznia 1930) konferencji w Hadz. Po przeprowadzeniu zmian mocarstwa przedstawiły plan Younga Niemcom, których parlament przyjął go uchwałą z 12 marca 1930. Plan Younga zastąpił w tym momencie dotychczasowy plan Dawesa. Na mocy planu Younga Niemcy zobowiązały się do spłat reparacji w ciągu 59 lat (do 1988 roku), w ogólnej sumie 115 447 mln RM. Sumą tą objęto odszkodowania wojenne dla Ententy i Stanów Zjednoczonych, koszty odbudowy oraz oprocentowanie i spłatę pożyczki Dawesa. Sumy reparacyjne wpłacać miały Niemcy do utworzonego w tym celu Banku Reparacyjnego z siedzibą w Bazylei. Na podstawie planu Younga Niemcy otrzymały obniżenie sumy reparacyjnej, oraz anulowanie postanowień o zabezpieczaniu i zastawach. Wycofano też z Niemiec międzynarodowe komisje kontrolne.
Kongres Karlowe Vary
pod auspicjami mocarstw ŚP: Ustawy karlsbadzkie 1. ustawa o cenzurze (wprowadzona w państwach niemieckich) miała zapobiegać rozprzestrzenianie się treści niezgodnych z ideą konserwatyzmu preedytorska (mniej niż 300 stron) postedytorska ( duże utwory, cenzurowanie po ich wydaniu) 2. ustawa o uniwersytetach na wykładach obecność wysłannicy służb, którzy notują ich przebieg 3. ustawa o Centralnej Komisji Śledczejt 4. przepisy wykonawcze
Związek bałtycki
porozumienie państw położonych nad Bałtykiem, planowane w okresie międzywojennym. 17 marca 1922 roku podpisano w Warszawie porozumienie pomiędzy Polską, Łotwą, Estonią i Finlandią. W konferencji odmówiła udziału Litwa tocząca z Polską spór o Wilno (zob. Konflikt polsko-litewski). porozumienie planowane w okresie międzywojennym 17.03.1922 - Warszawa podpisała Polska, Łotwa, Estonia i Finlandia Litwa nie podpisała przez spór z Polską o Wilno pakt o nieagresji wzajemna pomoc w przypadku ataku państw trzecich ALE BEZ WYRAŹNEGO ZOBOWIĄZANIA wzajemne uznanie pokojowych traktatów, które strony zawarły z ZSRR nie zawieranie traktatów wymierzonych przeciwko którejś ze stron porozumienia swobody dla mniejszości na swoich terytoriach związki konsularne i dyplomatyczne spory rozwiązywane pokojowo, przed MTS lub arbitrażowo porozumienie zarejestrowano w Sekretariacie Ligi Narodów Finlandia przez nacisk niemiecki nie ratyfikowała dokumentu więc nie wszedł w życie 17.01.1925 - porozumienie w Helsinkach o arbitrażu i koncyliacji 1934 - Litwa, Estonia, Łotwa zawarły porozumienie z Ententą Bałtycką
Wojna USA- meksyk
propaganda pro wojenna USA, koniec XIX wieku. Kuba jako naturalny teren ekspansji USA różne poglądy polityczne w USA, z jednej strony Mahan i jego ekspansjonizm ze statkami, ale też antyimperializm Jeffersona, ale też boskie przeznaczenie ostatecznie zwolennicy "boskiego przeznaczenia" mają przewagę w Kongresie handel z Kubą stanowi dla USA aż 7% obrotów zagranicznych. zwłaszcza poważne inwestycje były w przemysł cukierniczy, a tu Hiszpanie (panują nad Kubą od kilkuset lat) podnoszą cło na towary zagraniczne o 25% eksporterzy amerykańscy gwałtownie zaprotestowali i zażądali od administracji waszyngtońskiej zaostrzenia polityki wobec Hiszpanii. Wrażenie wywarła też seria artykułów Mahana, który w 1897 r. dowodził, że posiadanie Kuby i Hawajów jest konieczne dla strategicznej obrony planowanego kanału między oceanicznego, gdyż ubezpieczać go będzie od strony Atlantyku i Pacyfiku 24 lutego 1895 r. wybuchło na Kubie kolejne powstanie narodowe przeciw hiszpańskim kolonistom poprawka senatora USA, Tellera - oświadczenie, że USA ma gdzieś panowanie czy jurysdykcję nad waszym hiszpańskim burdelem, chcemy tylko pokoju i przysięgamy, Kuba jest wasza, buzi a więc to szansa Kuby na niepodległość USA przy okazji dowiaduje się, że mordy i gwałty na Kubie nie dotyczą jedynie Hiszpanów, ale też amerykanów. Toteż wypowiadają wojnę Hiszpanii. walki toczą się też na Filipinach wojna trwa krótko, 3 miesiące. pomaga pokojowa mediacja Francji. dzięki Francji Hiszpania pogodziłą się z oddaniem Kuby i Puerto Rico, ale denerwowała się o te Filipiny. odpuściła je dopiero, gdy usłyszała groźbę, że będzie nowa wojna jak nam nie oddacie naszych wysepek waszych????? macie 20 mln dolarów więc naszych ugh dobra no więc za tą drobną opłatą Hiszpania wycofała się do europy tam gdzie ich miejsce
Kongres w opawie
spotkanie władców Świętego Przymierza: cesarza Rosji Aleksandra I i cesarza Austrii Franciszka I. Nieobecnego króla Prus Fryderyka Wilhelma III reprezentował następca tronu, Fryderyk Wilhelm IV[1]. Kongres obradował od 20 października do 30 grudnia 1820 w Opawie. Potwierdzono wówczas zasadę wspólnej interwencji zbrojnej państw Świętego Przymierza w kraju, gdzie ustalony ład zostanie zagrożony wybuchem rewolucji. art.1 - sanitarne wykluczenie ze ŚP państwa objętego rewolucją art. 2 - nieuznawanie rządów powstałych drogą rewolucji art. 3 - zasada interwencji (państwa ŚP mogą ingerować jeśli dojdzie do rozruchów) Na mocy powyższych postanowień doszło do późniejszej interwencji wojsk austriackich w Neapolu.
Liga Bałkańska
tajny sojusz militarny wymierzony przeciwko Imperium Osmańskiemu, zawarty przez państwa bałkańskie: Serbię, Czarnogórę, Bułgarię i Grecję w 1912 pod patronatem dyplomacji rosyjskiej. Sojusz zakładał współpracę tych czterech państw w wojnie z Turcją o odebranie jej terytorium europejskiego. Inicjatorem porozumienia była Serbia, która chciała uzyskać dostęp do Morza Adriatyckiego[2]. 13 marca 1912 rządy Bułgarii i Serbii zawarły tajny sojusz, który zakładał, że Bułgarzy dokonają ataku na turecką Trację, a Serbowie - na Macedonię. Uzgodniono, że część Macedonii przypadnie Serbii, a część Bułgarii, reszta zaś (tzw. strefa sporna) - zostanie rozdysponowana po zakończeniu wojny, przy czym arbitrem miał stać się car Rosji[3]. 29 maja 1912 do sojuszu przystąpiła Grecja, licząca na odzyskanie wysp na Morzu Egejskim i Trapezuntu[4][5]. Najpóźniej do porozumienia przystąpiła Czarnogóra[6]. Po wygranej wojnie z Turcją (tzw. I wojna bałkańska) sojusznicy popadli w konflikt o podział zdobytej Macedonii, co doprowadziło do wybuchu II wojny bałkańskiej[7].
dwuprzymierze
tajny sojusz zawarty 7 października 1879 w Wiedniu, przez Cesarstwo Niemieckie i C.K. Austro-Węgry. 7 października 1879 Niemcy zawarły tajny pakt z Austro-Węgrami (dwuprzymierze), w którym oba kraje zobowiązały się pomóc sobie w przypadku ataku ze strony Rosji. Rosjanie dowiedzieli się przypadkiem o istnieniu paktu dopiero około dziewięć lat później. o zawarciu rosyjsko-niemiecko-austro-węgierskiego Sojuszu Trzech Cesarzy w 1873 roku współpraca tych trzech krajów nie przebiegała bez nieporozumień. W 1879 roku prawie nastąpiło jego zerwanie, gdy car Aleksander II zaprotestował powołując się na okoliczności, że we wszystkich ważnych kwestiach Niemcy stają po stronie Austro-Węgier. Otto von Bismarck postanowił nie stawiać wszystkiego na jedną kartę, ponieważ uznał, że nie może dłużej ufać Rosji. Nie poinformował Rosji o zawiązaniu kolejnego paktu z Austro-Węgrami. Ponieważ Rosja i Austro-Węgry tkwiły w chronicznym konflikcie o Bałkany, Niemcy dokonały wyboru na rzecz Austro-Węgier. Niemcy chcieli wzmocnić pozycję Rzeszy w Europie Środkowej i na Bałkanach, dlatego doprowadzili do podpisania traktatu. Sojusz ten miał chronić oba państwa przed napaścią ze strony Imperium Rosyjskiego. Gdyby jedno z państw zostało zaatakowane przez Rosję, drugie miało mu pomóc. W przypadku zaatakowania przez inne państwo, druga strona miała zachować życzliwą neutralność. Traktat został zawarty na pięć lat, jednak obowiązywał dłużej, ponieważ wspólne interesy wiązały ze sobą coraz bardziej obie niemieckie dynastie. Po zawiązaniu sojuszu niemiecki kapitał zaczął napływać do Europy Południowo-Wschodniej
Pokój w Bukareszcie
traktat międzynarodowy podpisany 10 sierpnia 1913 r. w Bukareszcie, pomiędzy Bułgarią a Rumunią, Serbią, Czarnogórą i Grecją, kończący II wojnę bałkańską. Rumunia otrzymuje Dobrudżę Południową Serbia otrzymuje prawie całą Macedonię Wardarską ( rejon rzeki Wardar) Do Grecji Macedonia Egejską Do Turcji Tracja Adrianopolskiej (obszar nad Bosfor i Dardanele)
Pokój w Schonbrun
traktat podpisany 14 października 1809 pomiędzy Cesarstwem Francuskim a Cesarstwem Austrii w pałacu Schönbrunn w Wiedniu. Kończył wojnę Francji z V koalicją i będącą jej częścią wojnę polsko-austriacką. Do jego postanowień należało uznanie przez Austrię wszystkich poprzednich podbojów Napoleona. Austria zrzekała się Nowej Galicji, uzyskanej w wyniku III rozbioru Polski, i Cyrkułu Zamojskiego na rzecz Księstwa Warszawskiego, przekazała Tyrol i Salzburg Bawarii, a Triest i Dalmację na południe od rzeki Sawy oddała Francji (Prowincje Iliryjskie). Austria zmuszona została ponadto do przekazania Rosji okręgu tarnopolskiego. Cesarstwo austriackie uznało też tytuł króla Hiszpanii Józefa Bonaparte. W stanie wojny z Francją pozostała jedynie Wielka Brytania. Podczas negocjacji w Schönbrunn Napoleon uniknął zamachu na swoje życie.
porozumienie z San Ildefonso
traktat zawarty 1 października 1800 roku pomiędzy Francją a Hiszpanią. Na mocy jego postanowień Hiszpania zwróciła Luizjanę Francji w zamian za obietnicę utworzenia królestwa Toskanii lub Etrurii z przynajmniej milionem poddanych dla bratanka hiszpańskiego króla, księcia Parmy. Ponadto Francja zobowiązała się do nieprzekazywania Luizjany żadnemu z państw trzecich.01.10.1800 - Hiszpania w traktacie z San Ildefonso zgadza się na zwrot Francji kolonii Luizjany. Francja ma w zamian utworzyć dla Księcia Parmy, bratanka króla Hiszpanii, królestwo Toskanii lub Etrurii z min. milionem mieszkańców. Napoleon (pierwszy konsul) zobowiązuje się, że Florydy nikomu nie przekaże Hiszpania traciła na Luizjanie i obawiała się ekspansji USA w kierunku swoich posiadłości. Luizjana Francuska byłaby swego rodzaju buforem. Napoleon chciał uczynić z Luizjany spichlerz żywnościowy dla wielkiej armii Thomas Jefferson uznał nabycie Luizjany przez silną Francję za niebezpieczne dla USA. Ostrzega więc Francję, że być może będzie zmuszony zawrzeć sojusz z antynapoleońską Anglią. Napoleon zraził się do kolonii amerykańskich po buncie na Haiti Amerykanie wysyłają misję Jamesa Monroe'go do nabycia Nowego Orleanu i okolic. Napoleon potrzebuje pieniędzy na konflikty w Europie, więc oferuje sprzedaż całej Luizjany. 02.05.1803, Paryż - Francja sprzedała Luizjanę za 15 milionów dolarów - Francja łamie postanowienia porozumienia z San Ildefonso
II pokój parsyki
układ pokojowy Francji z VI koalicją z 20 listopada 1815 r. zawarty po powrocie Napoleona z Elby i bitwie pod Waterloo (100 dni Napoleona). Był mniej korzystny dla Francji niż pokój paryski (1814). Francja musiała zapłacić reparacje wojenne 700 milionów franków, przywrócono granice z 1790 r. Wojska koalicji przez 5 lat miały okupować wyznaczone strefy, choć wycofano je już w 1818 r.
Postanowienia przez Kongresem Wiedeńskim
wiele istotnych kwestii terutorialnych zostało juz rozstrzygniętych, Anglia: Helgoland, wslutek osłabienia floty duńskiej, Cejlon kosztem Holandi i kraj przylądkowy kosztem Francji karaiby, Tobago i st. lucia, Szeszele i Mauritius, Wyspy jońskie i Maltę, Rosja: w wyniku wojny ze szwecją w 1809r. zgarnęłą Finlandię, jednak póżniej zawarli sojusz w wyniku czego szwecja uzyskała Norwegię, której musiała się zrzec dania w traktacie kilińskim, Rosja rónież beserabię, księstwo warszawskie, Saksonię, Asutria: Tyrol i Ilirię Wcześniej jeszcze spotkanie w Londynie przygotowujące Wiedeń: Jerzy IV, car Aleksander I, Fryderyk Wilhelm III, Metternich, koncecja Anglii o utworzeniu silnego państwa niderlandzkiego, plan Castelreagha mógl liczyć na powodzenie, 20 czerwca 1814r mocarstwa przyjęły 8 artykułow utworzenie państwa holendersko - beligijskiego, co do Saksoni i Polski różnice zdań były zbyt wielkie Zapowiedz ze wiedeń nie będzie krótki i przyjemny
Wojna rosyjsko- turecka
wojna pomiędzy Imperium Rosyjskim a Imperium Osmańskim stoczona pomiędzy 24 kwietnia 1877 a 31 stycznia 1878 roku. Imperium Osmańskie nazywane w tamtym czasie starym człowiekiem Europy stawało się powoli celem imperialistycznych zapędów Rosji oraz pozostałych mocarstw europejskich, ale do bezpośredniego konfliktu przyczyniło się: rozpoczęcie walk narodowowyzwoleńczych na Bałkanach (powstanie przeciw panowaniu Turków w Bośni i Hercegowinie: 1875-1878 i Bułgarii w 1876)
Okoliczności powstania USA
wojna siedmioletnia - konflikt 1756-1763 - zakończona sukcesem brytyjskim, w skład weszły terytoria należące do Francji (Kanada m.in.) Hiszpania utraciła Florydę, w zamian uzyskała od Francji Luizjanę Stare kolonie zostały obciążone opłatą stemplową, kolonie nowe (w Kanadzie) nie były nimi obciążone XII 1773r. bostońskie picie herbaty - zatopienie w porcie bostońskim transportu herbaty przewożoną przez kompanię wschodnioindyjską 1775 r powstanie quasi rządu, quasi parlamentu -zawarcie z metropolią porozumienia które będzie regulować status nowych i starych koloni lub pełnej suwerenności 4 VII 1776 deklaracja niepodległości USA społeczeństwo przywiązane do ideologii oświecenia wolność, równość, szczególne znaczenie wolność pracy Podział frakcji rewolucji amerykańskiej frakcja federalistyczna - silna władza centralna, ustrój prezydenckim, ochrona cenzusu majątkowego, negatywny status do zniesienia niewolnictwa antyfederaliści - część demokratyczna w oparciu o mas drobnych farmerów Thomas Paine (książka - pochwalenie zdolność o stanowieniu samym o sobie jako wolności w państwie )
Pax britannica
zdolność budowania przez WB standardów w życiu handlowym w XIX wiek zasady regulacji produktów, półproduktów z krajów wytwarzania do krajów docelowych, z krajów surowcowych do metropolii najsilniejsza pozycja funta pośród innych walut - waluta mn. obrotu handlowego pozycja giełdy londyńskich i innych city (instytucji giełdowo-finansowych), WB nie posiada pozycji potwierdzonej przez inne pozycji mocarstwowej ale ma pozycję lidera ekonomicznego, zwłaszcza po wojnie krymskiej i ostatniej ćwierci wieku XIX WB jako uczestnik wojny poniosła ogromne nakłady na zdolność utrzymania odpowiedniego poziomu obronnego, osłabiły stabilność funta. USA główny wierzyciel świata po zakończeniu I wojny światowej. Odchodzenie od pax britannica: wydatki na cele wojenne - skala tych obciążeń dla budżetu słabość funta jako waluty rozliczeń mn. zadłużenia mn. WB WB musiała korzystać od pomocy USA (pożyczki) - zależności od oczekiwań USA dot. zwrotu pożyczki rezultat przejście od pax britanica do pax americana
Nawalizm
znana szerzej na świecie pod nazwą Doktryny Mahana, strategiczna doktryna militarna, której początek datuje się na rok 1890, w którym to ukazała się książka Alfreda Mahana, The Influence of Sea Power Upon History: 1660-1783[1]. Teoria nawalizmu zakładała budowę nowoczesnej floty wojennej do ochrony również nowoczesnej floty handlowej, gdyż oba te czynniki decydują o potędze państwa, państwa zaś ich pozbawione co do zasady nie rozwijają się cywilizacyjnie oraz ekonomicznie, i z czasem popadają w ruinę[2].
Rewolucja na Haiti
znowu chodziło o cukier, z którego tam słynęły Karaiby wg kolonizatorów Jamajka czołowym eksporterem cukru, a Haiti drugie. Plantacje trciny cukrowej a na nich praca niewolnicza dla Francji ludności czarnoskórej i mulackiej Saint-Domingue dostarczała do Francji i Wielkiej Brytanii 60% światowej produkcji kawy i 40% światowej produkcji cukru. Kolonia była najbardziej dochodową posiadłością królestwa i najbogatszą kolonią ze wszystkich na Karaibach[4]. Populacja niewolników na wyspie sięgała niemal pół miliona[5], ale ze względu na wysoką śmiertelność musiała być nieustannie uzupełniana. Rokrocznie, z powodu niedożywienia, braku odpowiednich pomieszczeń mieszkalnych, odzieży i opieki medycznej, ubywało 2-5%, na co w dodatku nakładał się brak równowagi płci: mężczyzn było zawsze więcej niż kobiet Haiti, zachodnia część. San Domingo. Głównie ludność biała, plantatorzy, biedota miejska - nieuprzywilejowani przybysze z Europy. Mulaci - wolni ziemianie. No i niewolnicy czarnoskórzy. Toussaint Louverture - porównywany do Napoleona, postać o aspiracjach emancypacyjnym, szef państwa, szczególnie świadomy politycznie, utalentowany wojskowo, reprezentant tamtejszej ludności czarnoskórej. On chciał agrarnego kapitalizmu. W 1790 Paryż rozszerza prawa na „francuzów kolonialnych" (to jest to usynowienie), lecz nie uznali tego biali posiadacze w koloniach. Powstanie ludności czarnej - inspiracja religią voo-doo Analogia do rzezi galicyjskiej- grabież mienia i rzezie plantatorów. Cel: zajęcie stolicy Ruch niepodległościowy - dwa powstania mulackie, Po serii porażek militarnych wojska francuskie zostały ewakuowane z wyspy. 1 stycznia 1804 proklamowano niepodległość Haiti, tym samym powstało drugie po Stanach Zjednoczonych niepodległe państwo z obszaru Ameryki Północnej. 22 września cesarzem Haiti został Jean-Jacques Dessalines.
Związek Północnoniemiecki
związek państw utworzony przez Prusy w 1867, po wojnie austriacko-pruskiej i rozwiązaniu Związku Niemieckiego. Na początku był to związek wojskowy, a od 1 lipca 1867 państwo federalne.
