Μάθημα 4ο

Ο δάσκαλος παρέχει στο μαθητή:

- πλούσιο μαθησιακό περιβάλλον βοηθώντας τον να αυτοαναπτυχθεί (Piaget), αλλά επίσης - είναι και ενεργός διαμεσολαβητής των κοινωνικών και πολιτισμικών νοημάτων που διαπραγματεύεται με το μαθητή του και - τον βοηθά να εσωτερικεύσει όλα αυτά που τον βοηθούν να αναπτυχθεί

Βασικές αρχές του εποικοδομισμού

1. Η γνώση κατασκευάζεται, δεν μεταδίδεται (μόνον η πληροφορία μεταδίδεται). 2. Η μάθηση είναι ατομική διαδικασία οικοδόμησης γνώσεων 3. Το νόημα αποκτάται μέσω εμπειριών 4. Η μάθηση δεν είναι αποστήθιση εννοιών ή γεγονότων

Νέα στοιχεία

1. Η κοινωνική διαμεσολάβηση 2. Ο ρόλος της γλώσσας 3. Το πλαίσιο στήριξης

Επιπτώσεις στη διδασκαλία

1. πρέπει να δημιουργούμε στην τάξη περιστάσεις συνεργατικής μάθησης ανάμεσα σε ομάδες με διαφορετικά επίπεδα ικανότητας. 2. εφαρμογή της αρχής της σταδιακής μείωσης της βοήθειας των μεγάλων και η σταδιακή ανάληψη όλο και μεγαλύτερης υπευθυνότητας από τα παιδιά. (υποβοηθούμενη ανακάλυψη) 3. Εξατομίκευση της διδασκαλίας

Διερεύνηση (διερευνητική μάθηση)

H διερευνητική μάθηση (exploratory learning) αποτελεί μια διδακτική στρατηγική • ενθαρρύνει το μαθητή να εξερευνά και να πειραματίζεται με στόχο να ανακαλύπτει σχέσεις ανάμεσα σε έννοιες και γεγονότα. • Αποτελεί, προσέγγιση μάθησης που σχετίζεται περισσότερο με γενικού τύπου μηχανισμούς σκέψης και υψηλού επιπέδου γνωστικές δεξιότητες, που αφορούν στην επίλυση προβλήματος και στη λήψη αποφάσεων.

Εποικοδομισμός

Αλληλεπίδραση με το περιβάλλον Η μάθηση λαμβάνει χώρα μέσα από δραστηριότητες: 1. διερεύνησης 2. ανακάλυψης 3. έρευνας & πειραματισμού 4. και επίλυσης προβλήματοs

Επίλυση προβλήματος

Ανώτερου επιπέδου γνωστική διεργασία: Εμπερικλείει το συντονισμό ενός συνόλου από απαιτητικές και αλληλοσυνδεόμενες δεξιότητες Πότε απαιτείται να λύσω ένα πρόβλημα; Όταν δεν γνωρίζω εκ των προτέρων το πώς από μια αρχική κατάσταση θα οδηγηθώ σε μια τελική κατάσταση Βήματα για την επίλυση προβλήματος: 1. Κατανόηση και αναπαράσταση του προβλήματος (συμπεριλαμβανομένου και του προσδιορισμού των ειδών της πληροφορίας που απαιτείται για τη λύση του) 2. Συλλογή και οργάνωση της κατάλληλης και ουσιώδους πληροφορίας 3. Κατασκευή και διαχείριση ενός σχεδίου δράσης ή μιας στρατηγικής 4. Χρήση διαφόρων εργαλείων επίλυσης προβλήματος 5. Συλλογισμός, έλεγχος υποθέσεων και λήψη απόφασης

Ο εκπαιδευτής με τη διαμεσολάβησή του καθοδηγεί το μαθητή με υποστηρικτικές ερωτήσεις, ώστε να αποκτήσει μια νέα γνώση.

Αυτό που είναι σήμερα Ζ.Ε.Α. αύριο μπορεί να γίνει πραγματικό εξελικτικό επίπεδο. Συνεπώς θεωρείται πολύτιμη και αναντικατάστατη η αλληλεπίδραση με το δάσκαλο ή το συμμαθητή. Εάν ο εκπαιδευτής θέσει ένα πρόβλημα που ήταν έξω από τη Ζ.Ε.Α. του μαθητή, η διδασκαλία αποτυγχάνει. Άρα, πρέπει να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του το πραγματικό γνωστικό επίπεδο και τη Ζ.Ε.Α. κάθε παιδιού.

Η μάθηση στον εποικοδομισμό

Ενδιαφέρον στο εσωτερικό του γνωστικού συστήματος, και ειδικότερα στη δομή και στη λειτουργία του: 1. η μάθηση συνίσταται στην τροποποίηση των γνώσεων και εξαρτάται άμεσα από τις προϋπάρχουσες γνώσεις. 2. η μάθηση συνιστά μια ενεργή ατομική διαδικασία οικοδόμησης νοήματος μέσω εμπειριών. 3. η μάθηση δεν είναι απομνημόνευση εννοιών, γεγονότων και καθολικών αληθειών.

Μάθηση μέσω επίλυσης προβλήματος

Επίλυση προβλήματος: (διδακτική στρατηγική εποικοδομιστικού τύπου) 1. Η μάθηση λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο ουσιαστικών και ανοικτού τύπου προβλημάτων 2. Το πρόβλημα οδηγεί τη μάθηση: -Οι νέες γνώσεις αποκτούνται μέσα από την επίλυση του προβλήματος -Οι μαθητές δουλεύουν σε μικρές ομάδες -Οι δάσκαλοι έχουν το ρόλο του «διευκολυντή» της μάθησης.

Έρευνα- πειραματισμός

Η έρευνα και ο πειραματισμός αποτελούν βασικά συστατικά της επιστημονικής μεθόδου Επιστημονική μέθοδος 1. Παρατήρηση 2. Υπόθεση 3. Πειραματισμός

Ανακάλυψη (ανακαλυπτική μάθηση)

Η ανακαλυπτική μάθηση (discovery learning) Αποτελεί: - ψυχολογική προσέγγιση και - διδακτική στρατηγική Δίνει έμφαση: 1. στη διευκόλυνση της μάθησης μέσω της κατανόησης των δομών και των επιστημονικών αρχών ενός γνωστικού αντικειμένου, 2. καθώς και στην υιοθέτηση της ανακαλυπτικής μεθόδου 3. ή της καθοδηγούμενης ανακάλυψης με την ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων μάθησης από το μαθητή. 4. Αντιτίθεται στη μάθηση μέσω μετάδοσης των γνώσεων. 5. Στην ανακαλυπτική μάθηση ο μαθητής εργάζεται με στόχο να ανακαλύψει το αντικείμενο προς μάθηση. 6. Σε αντίθεση με τις τυπικές σχολικές γνώσεις που κατά κανόνα αποκτούνται μέσω μετάδοσης, μεγάλο μέρος των γνώσεων που αποκτούμε στην καθημερινή μας ζωή είναι απόρροια της ανακαλυπτικής μάθησης. 7. Η ανακαλυπτική μάθηση συνδέεται άμεσα με τις εμπειρίες μας, προκύπτει και επηρεάζεται από το πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα, απορρέει από τον πειραματισμό και την πρακτικh

Ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης(zone of proximal development-ZPD)

Η διαμεσολαβητική λειτουργία του περιβάλλοντος και η βοήθεια των άλλων ατόμων είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη του παιδιού. ΖΕΑ είναι η απόσταση μεταξύ: - του γνωστικού επίπεδου ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται το παιδί ή αυτών που μπορεί να επιτύχει από μόνο του και - του επιπέδου που το παιδί μπορεί να φτάσει αν βοηθηθεί από κάποιους πιο έμπειρους ενήλικους ή συνομήλικους

Οι γνώσεις είναι δομές σταθεροποιημένες στη «μακροπρόθεσμη μνήμη» περιστασιακές αναπαραστάσεις, για συγκεκριμένο σκοπό στη «βραχυπρόθεσμη μνήμη (RAM)»

Η μάθηση συντελείται όταν οι πληροφορίες μεταφέρονται από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη «μόρφωση είναι αυτό που μένει και επιδρά στη συμπεριφορά μας αφού ξεχάσουμε όλες τις συγκεκριμένες γνώσεις που πήραμε στο σχολείο» Στηρίζεται στην αντίληψη ότι το ανθρώπινο μυαλό συνεχώς προσλαμβάνει πληροφορίες από το περιβάλλον, τις επεξεργάζεται και τις αποθηκεύει αναλόγως σε μνήμες διαφορετικής χωρητικότητας.

Κοινωνικο-αναπτυξιακή ή κοινωνικο-πολιτισμική θεωρία

Η νοητική ανάπτυξη είναι μια διαδικασία αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με: -την ιστορικοκοινωνική διάσταση και - το πολιτισμικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο συντελείται

Κίνητρα

Ο Albert Bandura δήλωσε ότι η σύλληψη της θεωρίας του βασίστηκε στο βιβλίο Social Learning and Imitation των Dollard and Miller. Σύμφωνα με τους αναφερόμενους συγγραφείς, η ανάπτυξη απαιτεί έναν ισχυρότερο μηχανισμό πέρα από τη δοκιμή και την πλάνη.

Στάσεις-Bandura

Ο Bandura πίστευε ότι η ψυχολογική έρευνα πρέπει να διεξάγεται στο εργαστήριο έτσι ώστε να ελεγχτούν παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά. Ο Bandura πίστευε ότι η επιθετική συμπεριφορά ενισχύεται από τα μέλη της οικογένειας, τα οποία είναι τα κύρια πρότυπα μίμησης. Τα παιδιά αναπαράγουν συμπεριφορές τις οποίες χρησιμοποιούν οι γονείς τους όταν αλληλεπιδρούν με τους άλλους. Η επιθετικότητα πρέπει να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί σε νεαρή ηλικία Στη μίμηση προτύπων πρέπει να ενυπάρχουν οι ακόλουθες ικανότητες προσοχή, διατήρηση, κινητική αναπαραγωγή και κίνητρα. Υποστήριξε ότι οι άνθρωποι εγκαθιστούν συμπεριφορές μέσω της παρατήρησης των άλλων και τη μίμηση όσων παρατήρησαν. Έρευνες σε διαφημίσεις και βίντεο που περιέχουν βίαιες σκηνές υποστηρίζουν τις απόψεις του Bandura Ο Albert Bandura πίστευε ότι η τηλεόραση αποτελεί πεδίο μίμησης προτύπων.

Κοινωνικός Εποικοδομισμός (Lev Semenovich Vygotsky)

Ο Vygotsky (1896-1934), είναι ο εισηγητής της κοινωνικό-πολιτισμικής προσέγγισης της μάθησης. Θεμελίωσε τον κοινωνικό εποικοδομισμό υποστηρίζοντας ότι το παιδί αναπτύσσεται μέσα από το κοινωνικό του περιβάλλον και από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

εγκέφαλος

Ο εγκέφαλος, δηλαδή, λειτουργεί όπως ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής, στον οποίο εισάγονται στοιχεία πληροφοριών, γίνεται η επεξεργασία τους και προκύπτουν τα αποτελέσματα που δείχνουν ότι η μάθηση πραγματοποιήθηκε. • Η θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών δίνει μεγάλη έμφαση στη μνήμη. Η μνήμη, όπως είναι γνωστό, διακρίνεται σε βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη. • Η βραχυπρόθεσμη αποτελεί το χώρο επεξεργασίας των πληροφοριών. Τα δεδομένα κωδικοποιούνται, εναποθηκεύονται προσωρινά εκεί και διατηρούνται για μερικά μόνο δευτερόλεπτα. • Μέσω όμως της επανάληψης, οι πληροφορίες διατηρούνται περισσότερο χρόνο, συστηματοποιούνται, δομούνται με κατάλληλο τρόπο και εναποθηκεύονται μόνιμα στη μακροπρόθεσμη μνήμη. • Στην περίπτωση ανάκλησης των πληροφοριών από τη μακροπρόθεσμη μνήμη γίνεται πρώτα το πέρασμά τους στη βραχυπρόθεσμη και ύστερα η εξωτερίκευσή τους στο περιβάλλον.

Η θεωρία του Bandura:

Οι άνθρωποι έχουν ιδιαίτερες ικανότητες για μάθηση, οι οποίες τους διαφοροποιούν από τα άλλα είδη Σύμφωνα με την κοινωνικογνωστική θεωρία οι άνθρωποι διαθέτουν τρία χαρακτηριστικά: 1. Μίμηση 2. Αναστοχασμό 3. Αυτορρύθμιση συμπεριφοράς Ο Bandura πίστευε ότι τα κίνητρα και οι πράξεις ενός ατόμου βασίζονται στα πιστεύω τους και τα βιώματά τους. Τα κίνητρα εμπεριέχουν: a. Προηγούμενες ενισχύσεις ενός πιο παραδοσιακού συμπεριφορισμού b. Την προσδοκία περαιτέρω ενίσχυσης c. Ενίσχυση μέσω μίμησης προτύπων Σύμφωνα με τον Bandura, προκειμένου να μάθουμε: d. Παρατηρούμε προσεκτικά e. Θυμόμαστε f. Είμαστε σε θέση να αναπαραγάγουμε τη συμπεριφορά

πρώτη ζώνη

Πριν εμφανιστεί ο δάσκαλος, το παιδί έχει ήδη δομήσει μια μορφή γνώσης με την οποία μπορεί να λύνει προβλήματα ή να επιτελεί εργασίες ενός συγκεκριμένου βαθμού δυσκολίας τρίτη ζώνη: Ο δάσκαλος θέτει ένα νέο πρόβλημα στο παιδί, το οποίο καλείται να λύσει Με την αναφορά του νέου προβλήματος δημιουργείται μια ενδιάμεση δεύτερη ζώνη, που αντιπροσωπεύει την πιθανή γνωστική εξέλιξη του παιδιού. Με την ανάθεση του νέου καθήκοντος λοιπόν αναπτύσσεται η ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης η οποία περιλαμβάνει τις ικανότητες του παιδιού.

Οι «Σημαντικοί Άλλοι» (More Knowlegdable Other", MKO)

Στο χώρο του σχολείου Σημαντικοί Άλλοι, που είναι και αποτελούν καινούρια και αξιόλογη πηγή πληροφόρησης για τον εαυτό του, είναι οι εκπαιδευτικοί. Ο εκπαιδευτικός είναι το πρότυπό του, που επηρεάζει το ψυχολογικό κλίμα της τάξης και τη θέση που έχει το παιδί, ανάμεσα στους συμμαθητές του. Παίζουν τον ουσιαστικό ρόλο για την κατάκτηση της γνώσης μέσω της Ζ.Ε.Α. Αν οι Σημαντικοί Άλλοι αντιμετωπίζουν το παιδί ως ικανό και επαρκές, αποκτά αίσθηση ικανότητας. Διαφορετικά, αν συμβαίνει το αντίθετο αναπτύσσει αίσθηση ανικανότητας.

3) Η εποπτικότητα του υλικού

• Η εποπτικότητα του υλικού είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας ο οποίος συντελεί στην καλή απομνημόνευση. • Ο Γερμανός καθηγητής Tausch έκανε σχετικά το εξής πείραμα: Δίδαξε σε τέσσερις ομάδες το ίδιο μάθημα Ζωολογίας. Στην πρώτη ομάδα διάβασε το κείμενο για ένα ζώο. Στην δεύτερη ομάδα παράλληλα προς την ανάγνωση του κειμένου επέδειξε στους μαθητές μια φωτογραφία του ζώου σε φυσικό μέγεθος. Η τρίτη ομάδα αντί της φωτογραφίας είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει ένα πρόπλασμα του ζώου και η τέταρτη ένα πραγματικό ζώο βαλσαμωμένο. • Όλα τα παιδιά κλήθηκαν στην συνέχεια να απαντήσουν σε είκοσι ερωτήσεις οι οποίες αναφέρονταν σε λεπτομέρειες του κειμένου και μάλιστα όχι μόνον σε εξωτερικά χαρακτηριστικά αλλά και στον τρόπο ζωής, τον πολλαπλασιασμό, την διατροφή του ζώου κλπ. Ο μέσος όρος των ορθών απαντήσεων κάθε ομάδας ήταν: α) 11, β) 13, γ) 14 και δ) 17. • Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η διαφορετική εποπτικότητα του υλικού επηρεάζει σημαντικά την απομνημόνευση.

1. Άσκηση

• Η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την καλή απομνημόνευση είναι η άσκηση και η επανάληψη. Οι σχετικές έρευνες αλλά και η καθημερινή πείρα δείχνουν ότι η επανάληψη εξασφαλίζει την συγκράτηση και η άσκηση βελτιώνει την απομνημόνευση. Για αυτό και λέγεται συχνά ότι η επανάληψη είναι η μήτηρ της μαθήσεως. • Το πρόβλημα στην περίπτωση αυτή είναι η διάρκεια της επανάληψης και της άσκησης. Συνήθως το άτομο διακόπτει την προσπάθεια, μόλις επιτυγχάνει την αλάνθαστη αναπαραγωγή. Η συνέχιση της άσκησης και πέρα από το σημείο αυτό λέγεται «υπερμάθηση» (overlearning). • Σύμφωνα με νεότερα ερευνητικά δεδομένα η υπερμάθηση οδηγεί σε βελτίωση των μνημονικών επιδόσεων.

Κοινωνικογνωστικές θεωρίες

• Κοινωνική μάθηση (Bandura) • Κοινωνικός εποικοδομισμός (Vygotsky) • Λεκτική αυτοκαθοδήγηση (Meichenbaum) • Κατασκευαστική (κονστρουκτιβιστική) - μετασχηματιστική μάθηση Κοινωνική μάθηση-Bandura ή μάθηση μέσω παρατήρησης και μίμησης προτύπου • Ο Bandura δεν θεωρεί τον εαυτό του θεωρητικό της κοινωνικής μάθησης˙ προτιμάει τον όρο «κοινωνικογνωστική μάθηση» • Σύνθετη θεωρία που εμπεριέχει κίνητρα και μηχανισμούς αυτορρύθμισης • Δίνει έμφαση στις κοινωνικές αφετηρίες της σκέψης και της συμπεριφοράς • Δίνει έμφαση στη γνωστική πλευρά της συμπεριφοράς και όχι τόσο στην επιρροή του περιβάλλοντος

Στάδια Ανάπτυξης

• Πρωτόγονη, χωρίς έλεγχο αντίδραση στα ερεθίσματα(βρέφος) • Χρήση εξωτερικών διαμεσολαβητικών σημάτων(συνείδηση των σχέσεων που έχουν τα αντικείμενα) • Μεγαλύτερη ικανότητα του παιδιού να ρυθμίζει από μόνο του τη συμπεριφορά του (πρώτο επίπεδο αυτοέλεγχου, αλλά εξάρτηση από συγκεκριμένα ερεθίσματα) • Της εξωτερίκευσης της σχέσης σημάτων και νοητικών ενεργειών (γνωστική αυτοδιαχείριση και αυτοελεχόμενη συμπεριφορά)

Κριτική

• Στη Ρωσία: ιδεολογικές εκτροπές", δείγμα μη αφοσίωσης για το Κομμουνιστικό Κόμμα • 'Ιδρυση της σχολή ψυχολογίας του Χάρκοβο από μια μεγάλη ομάδα φοιτητών του Vygotsky που αναγκάστηκε να φύγει από τη Μόσχα προς την Ουκρανία • Ανάπτυξη επιστημονικών πεδίων όπως: ψυχολογία μνήμης, αντίληψη, αίσθηση, κίνηση, προσωπικότητα, θέληση, ψυχολογία παιχνιδιού, ψυχολογία μάθησης • Στη Δύση: η θεωρία του συμπορεύτηκε με αυτή του Jean Piaget • Piaget (Γνωστικός Εποικοδομισμός): η ανάπτυξη προηγείται και είναι προϋπόθεση της γνώσης και πραγματοποιείται αυτόνομα, με τρόπο βιολογικό • Vygotsky (Κοινωνικός Εποικοδομισμός): η γνώση προηγείται της ανάπτυξης οδηγώντας σε αυτή, οπότε και ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι περισσότερο ενεργός και απαραίτητος • ανέδειξε το ρόλο που παίζουν οι σχέσεις με τους εκπαιδευτικούς και του συνομήλικους (επηρέασε παιδαγωγούς όπως οι Jerome Bruner, Michael Cole, Ann L. Brown)

Εποικοδομισμός

• Στόχος της Μάθησης: η τροποποίηση του προϋπαρχουσών γνώσεων • Στόχος της διδασκαλίας: η δημιουργία κατάλληλου και πλούσιου περιβάλλοντος με το οποίο αλληλεπιδρά ο μαθητής Βασικοί εκπρόσωποι: Piaget, Bruner, Papert

2. Η οργάνωση του υλικού

• Σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία απομνημονεύουμε ευκολότερα ιδέες και νοήματα, δυσκολότερα γεγονότα και ελάχιστα υλικό χωρίς νόημα. Για αυτόν τον λόγο όταν έχουμε να απομνημονεύσουμε υλικό χωρίς νόημα, προσπαθούμε να του δώσουμε νόημα, για να το απομνημονεύσουμε καλύτερα. • Όταν π.χ. θέλω να θυμάμαι τον αριθμό τηλεφώνου του φίλου μου 453.789, προσπαθώ να τον συγκρατήσω ευκολότερα, συνδυάζοντας τα τρία πρώτα ψηφία με την πτώση της Πόλης και τα άλλα τρία με την γαλλική επανάσταση. • Ή όταν έχω να απομνημονεύσω τις συλλαβές χωρίς νόημα ΤΑΓ, ΜΗΡ, ΡΑΚ, τα καταφέρνω καλύτερα, αν δώσω στις συλλαβές νόημα και θυμάμαι ΤΑΓάρι, ΜΗΡός, ΡΑΚος και ακόμη πιο εύκολα φυσικά, αν συνδυάσω τις τρεις λέξεις σε μια πρόταση, π.χ. είχε το ΤΑΓάρι πάνω στον ΜΗΡό του και το τύλιξε με τα ΡΑΚη του. • Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του υλικού το οποίο μαθαίνει το παιδί στο σχολείο έχει πολύ λίγο νόημα ή αποτελεί για το παιδί υλικό χωρίς νόημα και για αυτό ξεχνιέται πολύ γρήγορα μετά από τις εξετάσεις. • Σχετικές έρευνες που έγιναν με σκοπό να διαπιστώσουν το υλικό της σχολικής μάθησης, το οποίο θυμόμαστε καλύτερα και εκείνο το οποίο ξεχνούμε περισσότερο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ξεχνάμε γενικά πολύ γρήγορα τις πληροφορίες που αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα και τεχνικά δεδομένα, ενώ πιο γενικές γνώσεις, εφαρμογές των δεδομένων και αρχές τις θυμόμαστε καλύτερα. • Μια άλλη μορφή οργάνωσης του υλικού, η οποία διευκολύνει την συγκράτησή του, είναι η διαίρεσή του σε ομάδες. • Έτσι όταν θέλω π.χ. να θυμούμαι τον αριθμό τηλεφώνου του φίλου μου, δεν τον εντυπώνω όπως τον βλέπω στον κατάλογο ή όπως γράφεται ως κανονικός αριθμός 830.388, αλλά διαβάζω και εντυπώνω 8.30.3.88

Βασικές θέσεις της θεωρίας του είναι ότι

• Τα παιδιά οικοδομούν τη γνώση • Η μάθηση προωθεί την ανάπτυξη • Η ανάπτυξη δεν μπορεί να διαχωριστεί από το κοινωνικό της πλαίσιο • Η γλώσσα παίζει καθοριστικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη • Η γνώση ως περιεχόμενο και η μάθηση ως διαδικασία προσδιορίζονται από τις κοινωνικό- πολιτιστικές περιστάσεις. • Ο Vygotsky τοποθετεί τις αρχές της ατομικής, εσωτερικής σκέψης στη συλλογική εξωτερική επικοινωνία και δράση.

Η κοινωνική διαμεσολάβηση

• θεωρία εποικοδομισμού • Οι γνώσεις θεωρείται ότι "χτίζονται" προοδευτικά • αντί μιας, μοναδικής έγκυρης γνώσης υπάρχουν οι αναπαραστάσεις των αντικειμένων στην ανθρώπινη νόηση. • Γνωστική ανάπτυξη είναι η "μετατροπή των κοινωνικών σχέσεων σε νοητικές λειτουργίες μέσω της επικοινωνίας με τη διαμεσολάβηση των "σημάτων" (πολιτισμικά εργαλεία)

Η σημασία της γλώσσας

• οικοδομείται η σκέψη • κατανοείται ο κόσμος • διαμορφώνεται η ταυτότητα του ατόμου • μέσω αυτής μεταβιβάζονται αναπαραστάσεις κοινωνικών δομών και σχέσεων και νοήματα κοινωνικά καθορισμένα

Άσκηση β μέρος

■ Αποδείχθηκε εξάλλου ότι η άσκηση ύστερα από διαφορετικές λανθάνουσες περιόδους παίζει αποφασιστικό ρόλο στην απομνημόνευση. ■ Αν γίνει η εξέταση αμέσως μετά από την άσκηση, τότε είναι αποτελεσματικότερη η συγκράτηση. Η εξέταση παίζει στην περίπτωση αυτή και τον ρόλο μιας παραπέρα άσκησης. ■ Τον ίδιο ρόλο παίζουν επίσης και οι σχολικές εξετάσεις και για τον λόγο αυτό συνηθίζουμε να επιλέγουμε ως θέματα εξετάσεων τα πιο σπουδαία κατά την γνώμη μας σημεία του μαθήματος. ■ Η κατάλληλη κατανομή των διαλειμμάτων κατά την άσκηση αποτελεί σοβαρό παράγοντα ο οποίος επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της απομνημόνευσης, επειδή τα διαλείμματα αποτρέπουν την κόπωση. ■ Δεν υπάρχει όμως ένας γενικός κανόνας ο οποίος να ρυθμίζει λεπτομέρειες της κατανομής αυτής, επειδή η ιδεώδης κατανομή εξαρτάται από τα κίνητρα του υποκειμένου που απομνημονεύει, από τον βαθμό της ενεργητικής του συμμετοχής κατά την απομνημόνευση κλπ. ■ Όταν το υλικό που απομνημονεύει ο μαθητής είναι ανιαρό (π.χ. συλλαβές χωρίς νόημα, αριθμοί κλπ.), ενδείκνυται η μαζική μάλλον αντιμετώπισή του, επειδή η κατανομή του σε περισσότερες ενότητες συμβάλλει στην εξασθένηση των κινήτρων για άσκηση. ■ Αντίθετα σε δύσκολα προβλήματα, οπότε τα κίνητρα είναι δεδομένα, συνιστάται η κατά διαλείμματα αντιμετώπιση του θέματος. ■ Με άλλα λόγια δηλ. όσο απομνημονεύουμε μηχανικά, τόσο η μαζική άσκηση είναι καλύτερη, όσο κριτικά, τόσο η κατανομή της άσκησης σε επιμέρους ενότητες είναι αποτελεσματικότερη.

Κωδικοποίηση

■ Η ανθρώπινη μνήμη μοιάζει με μια βιβλιοθήκη, στην οποία η κωδικοποίηση γίνεται σύμφωνα με ορισμένες αρχές και κατ' αυτόν τον τρόπο γίνεται εφικτή η ανάκληση των πληροφοριών, όταν τις χρειαζόμαστε. ■ Η αποτελεσματική κωδικοποίηση μπορεί να βελτιωθεί με πολλούς τρόπους, π.χ. α. με την άσκηση, β. με την οργάνωση του υλικού, γ. με την εποπτικότητα του υλικού, δ. με την ενεργοποίηση του υποκειμένου, ε. με τα κίνητρα του υποκειμένου κ.ά.

The Bobo Doll Study

■ Στο διάσημο πείραμα του 1961, παιδιά παρατήρησαν σε μια ταινία κάποιους ενήλικες να χτυπούν μια κούκλα, την Bobo. Όταν τα παιδιά αφέθηκαν μόνα με την κούκλα, μιμήθηκαν τους ενήλικες. Ο Bandura έδειξε πώς οι παρατηρητές μιμούνται τη βία που βλέπουν. ■ Σύμφωνα με την έρευνα, το 88% των παιδιών μιμήθηκε την επιθετική συμπεριφορά των ενηλίκων στην ταινία. ■ Οκτώ μήνες αργότερα, το 40% των ίδιων παιδιών αναπαρήγαγε τη βίαιη συμπεριφορά που είχε δει στο πείραμα με την κούκλα. ■ Τα παιδιά είδαν τρεις εκδοχές του φιλμ. Στην πρώτη οι ενήλικες συγχαίρονταν για την επιθετική συμπεριφορά τους. ■ Στη δεύτερη οι ενήλικες κάθονταν στη γωνία μετά από την πράξη τους. ■ Στην τρίτη εκδοχή οι ενήλικες αποχωρούσαν από το δωμάτιο. Αν και το συμπέρασμα θεωρήθηκε από πολλούς πρώιμο, ο Bandura ισχυρίστηκε ότι απέδειξε την μάθηση της επιθετικότητας μέσω της μίμησης προτύπων.

Επιδράσεις των παραπάνω Θεωριών στη Σχολική Πράξη

■ Οι θεωρητικοί της γνωστικής σχολής και της σχολής της επεξεργασίας των πληροφοριών βλέπουν τη μάθηση, όπως αναλύσαμε διεξοδικά παραπάνω, σαν αποτέλεσμα της προσπάθειας των μαθητών να αντιληφθούν τον κόσμο. ■ Ο μαθητής θεωρείται ως μια ενεργός πηγή από σχέδια, στόχους, μνήμες και αισθήματα που μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να κωδικοποιήσει και να ερμηνεύσει τα εισρέοντα ερεθίσματα, και έτσι να μετουσιώσει τις εμπειρίες του σε έννοιες και νέες γνώσεις. ■ Μάθηση λοιπόν, σύμφωνα με αυτές τις απόψεις, είναι η συσσώρευση, η οργάνωση και η χρησιμοποίηση της γνώσης. ■ Δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις διαδικασίες της αντίληψης (perception), της προσοχής (attention) και της μνήμης (memory). ■ Σε αντίθεση με παλιότερες απόψεις σήμερα πιστεύουμε ότι η μνήμη δεν είναι απλώς η αποθήκευση πληροφοριών και γνώσεων αλλά η κωδικοποίησή τους και η κατ' αυτόν τον τρόπο διατήρησή τους. ■ Η άποψη αυτή ενισχύεται από πολλά ερευνητικά δεδομένα. Στην ίδια περίπου κατεύθυνση ερμηνεύει την μνήμη και η Μορφολογική Ψυχολογία

Επιδράσεις της θεωρίας Επεξεργασίας των Πληροφοριών

■ Οι συνέπειες των συνειρμικών-συμπεριφοριστικών θεωριών, των γνωστικών θεωριών αλλά και της θεωρίας της σχολής της επεξεργασίας των πληροφοριών για τη μάθηση στο σχολείο υπήρξαν σημαντικές. ■ Οι θεωρίες αυτές αποτέλεσαν τη βάση για τον τρόπο συμπεριφοράς των εκπαιδευτικών μέσα στην τάξη.