Gerioù Brezhoneg-Saozneg (Breton-English Vocabulary)
DISTAGañ, -iñ, -o [di'sta:gə], [diʃtagɛɲ](sic) & [-o]
(SE) DETACHER, & DETELER, parf. DECOCHER (sic), & DECLAMER, PRONONCER, parf. DECLENCHER (le rire), ECLATER (de rire), & FAIRE LA PAUSE
RANNañ, -iñ ['rãnə], [rãnɛɲ] & [ranəɲ]
(SE) DIVISER, (SE) PARTAGER, SEPARER, parf. FENDRE, PLACER (ou PRONONCER : un mot,...)
DIMEZiñ [di'me:zi]L & K, [di'mɛj]Ki, [di'mi:]Ku & T, [dimeiɲ](sic)Go & W, var. DEMEZiñ [de'me:zi]L (1 pt), [demej]E, [dəmeɛɲ]Wu
(SE) FIANCER, par ext. (SE) MARIER
FRAILHañ ['fraʎa], [fraʎɛɲ], a-w ['vrajə]Ph
(SE) FISSURER, & (SE) FÊLER, FENDILLER, GERCER, LEZARDER
GO(U)EÑVañ, -iñ ['gwɛ̃wə](sic), ['gwɛ̃:vi]Ph, a-w [-ẽ:-], ['gwe:vi], [-vɛɲ]Go, [gweɥiɲ], [gwiɥɛɲ], [gwɛ̃ɥar](sic)W
(SE) FLETRIR, (SE) FANER, & (loc.) PINCER LES LEVRES (L), (SE) RENFROGNER
BEUZiñ ['bø:zi] ['bøi], a-w ['bœ̃i]Ku, [bejɛɲ]
(SE) NOYER, & INONDER
TREMEN, -iñ ['tremɛn], [trɛ̃mən](sic)Ku, [tremen] & [-meɲ], [-enɛɲ]W, a-w [trəmən], [trõmən]E
(SE) PASSER, parf. DEPASSER, EXPIRER
DIWALL ['diwal] [diwal] & [-ɛɲ]
(SE) PROTEGER & (SE) PREMUNIR, parf. FAIRE ATTENTION
DIHUNAÑ [di'hy:nə], [di'jy:ni]L DIHUNIÑ [dihyniɲ] & [dihœ̃nɛɲ] a-w [div-]Ph, [dif-]T
(SE) RÉVEILLER
TROiñ ['troi]K, [troɛɲ](sic), var. TREiñ ['trɛi]L, [trɛî]T & [-iɲ]Go, a-w TROEiñ [trwɛj]Ki & [trɥɛɲ]W, & [trœj]Ki (bv. tro-)
(SE) TOURNER, & (SE) DETOURNER, (S'EN) RETOURNER, parf. (SE) TRANSFORMER
Mont daved + nom de personne
"aller trouver qq", mais aussi "aller travailler chez qq et pour son compte"
A-DREÑV, adj., prép., & n. m. [a'drẽ:] & [-f]Go, [a'drɛ̃w]K, [a'drã:]W, a-w A-DRE(ÑV) [a'dre:] (voir "ar-dreñv"(sic)W, a-dreñv din,..., & àr ma zreñv W, em zreñv T)
(DE) DERRIERE, (EN) ARRIERE
DISKENN, -iñ ['diskɛn], [diʃcɛn] & [diʃənɛɲ](sic)
(FAIRE) DESCENDRE, par ext. DEBARQUER, parf. VERSER
GWAS, m. -ed / -ion [gwa:s] a-w [gwas] (a-w gwasedoù E, gwarsed T, gwision)
(JEUNE) HOMME loc. valet, Wu domestique, parf. mari.
DINEC'H, adj. ['di:nɛx], [dinex]
(L'ESPRIT) TRANQUILLE, & INSOUCIANT, parf. DÉCONTRACTÉ
MUIAÑ ['mɥiã] [mɥijã] & ['mwia](sic)L, ['mijə]K, ['myã](sic)T, (Ph ['myə] & ['mijə])
(LE) PLUS (GRAND), & MAJEUR, MAXIMUM
GWANNAad [gwãna:t], [gwãnat] (Morv. n'écrit qu'un "n")
(S') AFFAIBLIR, FAIBLIR
GLAC'HARiñ [gla'ha:ri], [glahariɲ]
(S') AFFLIGER, par ext. LESER
PENNFOLLañ, -iñ [pɛn'fɔla](sic) & [-'vɔlə]Ku, [penfɔliɲ](sic) & [-o]E
(S') AFFOLER (les exemples donnés par Fav. sont Ku et Ph)
HARPañ, -iñ ['harpə], [harpɛɲ](sic), ['arpa], a-w HERPel ['hɛrpəl]Ki, ['ɛrpa]Eussa (BV harp-, a-w herp- Ki & a-w Ku)
(S') APPUYER, & (SE) BLOQUER, parf. (S') ARRÊTER, (SE) MAINTENIR
LEDANNAad (Morv. écrit un seul "n") [ledã'na:t], [ledãnat]
(S') ELARGIR
BOURDal, -iñ ['burdəl], [burdal](sic), [-iɲ] (un ex. donné par Fav. : "ar c'harr oa chomet bourdet")
(S') EMBOURBER, (fig.) BLAGUER, FEINTER
ENROLLañ, -iñ [en'rɔlə], [enrɔliɲ], var. [arɔlɛɲ](sic), & [em'rɔlə](sic)
(S') ENROLER, ENREGISTRER, & INCORPORER
GWELLAad [gwɛ'la:t], [gɥɛ-], [ɟɥɛlat]
(S')AMELIORER, (SE) REMPLUMER (fig.), parf. GUERIR
EUREDiñ [ø're:di], [ørədiɲ], a-w -Jiñ [ø'rø:ʒi], [eredɛɲ]
(S')EPOUSER
NEC'Hiñ ['nɛhi], [nehiɲ] & ['ne:ɦi]
(S')INQUIETER, & (FAIRE) HESITER, (S')ENNUYER
FUMAÑ ['fymə] [-ã] [fymiɲ]
(S')IRRITER, S'ENFLAMMER, & loc. LKo : FUMER
TOMMañ, -iñ ['tɔmə](sic), var. TOEMMiñ [twɛmiɲ], [tɥemɛɲ]
(SE) CHAUFFER, & AFFECTIONNER, S'ATTACHER (à)
CHIKANal [ʃi'kãnəl] [ʃikãnəl] [-ɛɲ], a-w var. SINKANañ [siŋ'cã:na]
(SE) CHICANER, (SE) QUERELLER
DIWISKañ, -iñ, -o [di'wiskã], [di'viskə] & [-o]Ku, [diɥiʃciɲ] & [-skɛɲ]W
(SE) DESHABILLER, (SE) DEVETIR
SAOUZANañ, -iñ [sow'zã:nə], [saw'zã:nat](sic) & [z-], [-d-](sic)T, [sɛwzãniɲ], [səɥdãnɛɲ]W "chom saouzanet" est donné par Fav. comme étant W et signifiant "hébété"
(SE) DESORIENTER, (S') EGARER, & (S') HYPNOTISER
BUTUNAD, var. BUTUNIÑ [by'ty:nət] [by'ty:ni] [bytyniɲ], a-w [bətymɛɲ](sic), [bətəmat]W : (loc. en LKo PRISER, s'oppose alors à FUMIÑ)
fumer, loc. priser
BUTUNER, m. -ion [by'ty:nər] [bytyner] [bətymur](sic)
fumeur
MOGED, m. -où ['mo:gət] [-ɛt] & [-ot]Ku [moɟɛt] & [muɟet]
fumée
C'HWEVRER, n. ['xwɛvrər] [hɥevrer], a-w [fɛwr] [fɛ:r] [fər]
février
AR MIS BIHAN Eussa, Molenes & Li
février (Ouessant, Molène, Li)
GOUEL, m. -ioù [gwe:l], a-w ['guel]L, [gwi:l]
fête (religieuse traditionnelle)
GOUEL, m. -ioù [gwe:l] a-w ['guel](sic)L, [gwi:l] GOUEL est religieux (Gouel Nedeleg, gouel an Oll Sent, gouel Mikael) ou "sacré" (gouel ar brezhoneg)
fête (religieuse, traditionnelle)
GOUNID ['gu:nit] [gunit] a-w ['gõ:nit]KuT, [guni]W (BV : gounez- ['gu:nez-] [gune-] a-w ['gõ:ne-] & [-əz-], [guni-]), var. GOUNEZIÑ [guneiɲ], var. GOUNEZO [gõnjo]KWi, var. GOUNIZ ['gu:nis], [-iʃ]L
gagner
daoulamm ['dowlãm], [dəɥlam] (sic) & [-ãm-p]
gallop (canter) (m.)
GALOUPAD [ga'lupət] [galupat] & [-al], a-w [ga'lõmpat] [galopɛɲ] [galipat]W & [ga'limpat]KWi
galoper, loc. courir
GAR, f. -ioù [gar]
gare
GAR, f. -ioù [gar] (pas de mut. après ar)
gare
REW, m. -e(g)ier & -enn-où [rɛw] [rɛ:(v)], [rɛɥ] & [rjaɥ]Wu, [reaw]Sun
gel, gelée
plac'h
girl (f. merc'hed) [plax] occas. [pla:ɦ-], -ed & -esed, esp. merc'hed
ODIVI, m. -où [o'di:vi], [odəvi], a-w [l-], var. LODAVI [lo'da:vi], a-w [lo'dɑ:vi]Ku
gnole
ADVERENN, f. -où [ad've:rən], [adverɛn], a-w ['hadvɛrn] [ha'vɛrn]Tgo, [havərɛn]Wi
goûter (vers 4h)
MERENN-ENDERW W [ã(n)dɛrɥ]W & [indɛrw]KWi, a-w [merin'dɛrw]Ku
goûter de l'après-midi
BRESEL, m. -ioù -où ['brɛ:zəl]Ph & ['bre:zɛl]KL, [brəzəl] [brəzel]
guerre
LEWENEZ, f. -ioù [le'we:ne] [le've:nɛs] & [le'vẽ:nɛs]Ph, [leɥene] & [ləɥine], var. LAOUENEZ [lo'we:ne]
joie, liesse
DEIZ, m. -ioù [dɛjs]L [dej]Ki, var. DEZ [de:]KuTW
jour
DEWEZH, m. -ioù ['dewəs], ['de:vəs], [dəɥɛx], var. DERVEZH ['dɛrvɛs]L & [-vəs]Go ([de'we:ʒoʷ]T, [-'ve:ʒu]Ku, [deveʃu](sic)Ki & [dɛr-]L, a-w [diviju]Ki)
journée
GOUERE, m. ['gwe:rə] & [-o], [-ən], [gu'e:re], a-w ['gwe:lən] [gu've:lən]Go, var. GOURHELEN W & E Go T, [gurhəlen]W, [gurelen]W, & [gwe:lən]T, [gulən]Go = MIS AR FOENN Ph (& sandhi [mis'kwe:rə]Ku) ("gouere" peut aussi s'orthographier "gouhere" ou "gouhereñv" en inter-dialectale)
juillet
MEZHEVEN, m. [me'ze:vən]T, ['mezevən]Go, ['me:ɥen](sic)E, [meəɥen]Wu, & [mi'de:vɛn]Sun, var. MIS EVEN [mi'ze:vən]K & [-ɛn]L, [mi'zewən]T, [mizəven] & [-iɥen]Wi ("mezhevenig" peut vouloir dire "juillet", cf. "juignet" en français)
juin
SEVEL ['se:vəl] [-ɛl] ['zewəl]T & [zewl]KWi [səɥel]W, var. SAVEL ['za:(v)əl] & [za:l]E, var. SAVIÑ [savɛɲ] (BV : sav- [sa:v-]KL, [zaw-]T & Ku, [saɥ-]W)
(se) lever
SEVEL ['se:vəl] [-ɛl] ['zewəl]T & [zewl]KWi [səɥel]W, var. SAVEL / SAVIÑ ['za:(v)əl] & [za:l]E [savɛɲ], BV. SAV- [sa:v-]KL [zaw]T & Ku [saɥ]W
(se) lever, monter, soulever, construire,..., composer
DISKUIZHañ, -iñ [di'skɥi:zə], [diʃcɥihɛɲ], a-w [-skwi:zã]T, [di'skɥijə]Ku
(se) reposer
DAOUHANTERIÑ [dowhãn'te:ri] [dəɥhãnterɛɲ]
(se) scinder (en deux), partager (en deux parties égales)
ANOUED, m. [ã'nuət]Ph..., [anwet], a-w [ã'nowt], [anəwit], & ['ãwnət], [ɛrwet](sic)
(sensation de) FROID (malsain)
BEB A ex. : roit dehe beb a bladenn : donnez-leur un disque à chacun
(à) chacun son...
HANTER, adj. et n. ['hãntər] & [-tr]Ph, [hãnter], & ['ãntɛr], [ãnte:r]W
(à) demi, (à) moitié
AFER, f. -ioù ['afər], [afer](sic) loc. EFER ['ɛfər], a-w [ɛr](sic), [dɛhɛr](sic!!)
- AFFAIRE (tous sens), - BESOIN Ku, Morv. dit en W,Gourin,Rostrenen
HENT, m. -où, KLT heñ(t)choù [hent] [ent] a-w [ɛnt] ['ẽʃu] & [jɛnt]Wu, [jãnt]Arv.W, m. -où [hentow] [-aw] [-ɛw] [-əɥ], var. KLT heñ(t)choù ['hẽʃoʷ] ['ẽʃu] & ['hɛ̃ʃow]Ku, ['hîʃo] ['en(t)ʃu]
CHEMIN
ALAMAN(T), adj. m. -ed [a'lãmãn], ['almãnt](sic)
ALLEMAND
ALE ! [a'le]
ALLEZ !
AET [ɛt] & [eat]L [èt], a-w [ɛjt]E, var. WAET [wɛjt] & [wajt]W, [vèt]Ku & [eat]L
ALLÉ (participe passé)
KARANTEZ, f. -ioù [ka'rãntə] [-tɛs]L, [karãnte](sic), & [-ti]W
AMOUR (& dim. amoureux/se), & AMITIÉ, CHARITÉ, parf. PARENTÉ
SAOS, adj. m. saoson [so:s], [saws]L & [z-], pl. ['so:zõn] & [z-]T, [sowzõn](sic)Wu, ['sawzun](sic)L & Ko, a-w -oned & -ed ['so:zɛt]Ki, & -isien [saw'ziʃɛn]L, [so'zi:ʒən]
ANGLAIS
ANKEN, m. -ioù ['ãŋkən], [ãŋcen], a-w [-cin]
ANGOISSE, loc. envie (& faim)
BLOAWEZH, m. -ioù ['blwa:vɛs], ['blawəs](sic), ['bla:vəs](sic), a-w ['blajɛs](sic)Ph, var. BLEWEZH EW [blɛɥɛx], & [-e-], ['bleɛx]Wi & E
ANNEE (durée & après numéral)
BLOAZ, m. -ioù [blwa:s] a-w ['bloas] alies [blwa:] [bla:], var. BLÉ WE [blɛ:] alies [ble:], [blaj]Groe
ANNÉE
HIVIS, f. -ioù ['hi:vis], [hivis](sic), a-w HIÑVIS ['hî:vəs]Ku, ['i:viʃ]Ki, & [imis](sic)KWi, (& [-ʒoʷ], [-ʃu]) -où
CHEMISE (de femme, & longue en général, anciennement tunique)
KLASK [klask] a-w [klɛsk]Ku, [-iɲ], var. KLAZH [klax] [klɛx]Wi
CHERCHER
MARC'H, m. -où & mirc'h, -ed, -i, -ier, -ion [marx] (& [max]) (a-w pl. marc'hi Wu) (précisément ETALON KuWi) (remplacé par "chô", "jô" / "jaw" en K et W, "loan" en L, "aneval" en T, & "loen-kesek", "penn-keseg")
CHEVAL, CHEVALET (& cric), fig. CRACK (personne), & symbole de la jalousie, de la fureur
Chom a rin, & [ri] chom a ri, chom a raio = ray, & [rɛj]Ku chom a raimp KL = rimp Ph = rafomp T = refomp T = rahomp W = rehomp W chom a reoc'h KL = reot = rafet T = refet T = rahet W = rehet W chom a raint KL = rint Ph = rafont T = refont T = rahint (Morv. : W) = rahont / rehont (Fav. W)
CHOM futur périphrastique
BOEM W, f. var. -enn -où [bwɛm], [-em]
CHOSE QUI EBAHIT, EGARE, FASCINE, & CHARME, MIRAGE (vient prabablement de "bohème"), s'utilise en W
KASTELLIN [kastɛ'li:n] [kaʃtəlin]
CHÂTEAULIN
DERW, -enn -où ['dɛrw], [dɛr(v)]E & Go, [dɛrɥ](sic), a-w ['dɛ:ro](sic)L, (& -ed, mut. un [nɛrɥɛn](sic)W)
CHÊNES
OABR, OABL, m. -où [wabr], ['oabl]L, alies [wap]Ku, [wɛbr], a-w ABR [a:p](sic)Ki, var. EBR [ɛbr] & [ɛvr]W (& -enn : NUEES)
CIEL (sky), NUEES
FENOS [fe'no:s], a-w [ve'nõ:s], [vi-]Ph
CE SOIR (à venir, mais aussi souvent confondu avec "henoazh"), loc. (Ku) AUJOURD'HUI / ACTUELLEMENT
ED, m. -où, -eier [e:t], a-w [i:t] & -enn-où (plante, tige ou grain) (edoù : a-w ['eu]Ku, [eəɥ]W)
CEREALE, BLE, & f. : plante, tige ou grain (d'après Morv., peut aussi désigner les céréales récoltées, la moisson)
YA 'VAD !
CERTES OUI !
AR RE-NES alies [a'rẽ:s], [ər'ɛ̃:s](sic)Ku & T, var. ar re-se
CEUX-LÀ
KAMBR, f. -où, généralement -eier [kãmbr], alies [kãmpr] [kambr]W, [kãmp] & [krãmp], f. -où (& pl. -i W), généralement -eier & kamprchoù, -cheier
CHAMBRE
SON, f. -ioù [sõ:n] & [z-], a-w [su:n]L, [sã:n]Wi var. SONENN, f. -où ['sõ:nən], [sõnɛn], & [z-]
CHANSON (gaie, ou "chanson" en général)
MOUSKANañ, -iñ [mus'kã:nə], [muskãniɲ](sic)
CHANTONNER
CHAPEL, f. -ioù ['ʃapəl](sic), [ʃapel](sic), a-w mut. [ʒ-]
CHAPELLE
DUDIUS [dy'diys] & [-'dijys], [dydiys]
CHARMANT, & INTERESSANT, par ext. ATTACHANT, ATTIANT, RIANT
NEÑV, m. -où [nẽ:(v)], [nɛ̃w]K, [neɥ] & [neɑ̃](sic)W, a-w [ẽ:]LT (dans Fav., pl. -ioù (!!!), mais apparaît comme "neñvoù" dans les exemples cités par Fav.)
CIEL, CIEUX (surtout religieux)
PEMP [pɛmp] & [-ɛ̃-] a-w [pjemp] [pɥ-]Wu
CINQ
PEMPVET ['pɛmvət] [pemvɛt] a-w ['pɛmpɛt] [-ət]
CINQUIÈME
KOUFR, m. -où [kufʳ], a-w [kofʳ]
COFFRE
KORN, m. -ioù [kɔrn] (& kern, -ioù Ku T)
COIN
LIWAÑ ['li:və] ['liwã] [-vo]Ku, [liɥɛɲ]
COLORER, PEINDRE, TEINTER
BARREG, adj. ['barək], [barɛk], a-w [bæ.rk](sic)Ph
COMBLE, CAPABLE, & APTE, COMPÉTENT, PARÉ
EVEL [e'vɛl] alies [vɛl] [ɛl]W, a-w [al] [jal]
COMME
PEGEN [pe'gɛn] [peɟen] a-w ['pegən]Ku (a-w PEGEL, PEGER evel "al, an, ar" KLW)
COMME... ! COMBIEN... !
KONT, f. -où [kõnt], a-w [kunt]L, & -choù
COMPTE, parf. CONVERSATION, MENTION, SITUATION, & SCORE
KIMIAD, m. -où ['kimjət] [cimjat](sic), & [-em-]
CONGÉ (d'adieu, & anciennement de qq)
KOÑJE, m. -où ['kõ:ʒə], [kõʒe], ['kũ:ʒe](sic)L, var. -EZ ['ku:ʒɛs](sic)L, & a-w ['kõ:ʒər]Ph (& f.) "oc'h ober e goñje ema"
CONGÉ, souv. PERMISSION, SERVICE MILITAIRE. Morv. dit que le mot est courant pour dire "service militaire"
ALIañ, -iñ [a'lijə], [aliɛɲ]
CONSEILLER, & ALLIER
KONTANT [kõntənt](sic), a-w KOUNTANT ['kuntãnt]L, [kutãnt]W
CONTENT, et surtout D'ACCORD, DISPOSÉ À
OUZH [us] dreist-oll L & Go, a-w [ux]L (confondu avec OC'H), a-w [dus]Ku (confondu avec DIOUZH), alies [øs] (confondu avec EUS et DIOUZH en KT)
CONTRE, ENVERS, & A (proximité, adhérence, rapport)
TROC'H, m. -ioù -où [trɔx], a-w [trox]W, [tro:x]KT, [-ux]L
COUPE, COUPURE, & TRANCHANT, parf. EPAISSEUR, (fig.) PHYSIQUE (de qq)
TROC'Hañ, -iñ, -o ['trɔhə], & [-i], [-o], [trohɛɲ](sic), a-w ['truha](sic), & ['tro:ɦã]KT, var. TREC'Hiñ ['trɛhi]L (bv. TROC'H-)
COUPER (divers sens), parf. ENRAYER, (fig.) FILER
KEVENDERW, m. -dirwi [ke'vɛndɛrʷ], [-dɛrf], [cəvãndɛrɥ]
COUSIN ISSU DE GERMAINS (i.e "second cousin")
KEVENITERW, f. -esed [keve'nitɛrʷ], [-vi'nitɛrf](sic), [cəvənitɛrɥ]
COUSINE ISSUE DE GERMAINE
KROUiñ ['krui], [krwiɲ], var. KROEiñ [krwɛəɲ], [kreɛɲ](sic)W
CREER, & (SE) FORMER
KROGiñ ['kro:gi] & [-go], [-u](sic)E, [krogɛɲ], a-w [kro:k]W, var. KREGiñ ['kre:gi]L, var. KRIGiñ [kri:gî](sic)T (bv. krog-) (Bezañ krog : équivalent de "krogiñ", selon Morv.)
CROCHER, (S') ACCROCHER, & SAISIR (par ext. ADHERER, AGIR (chimiquement)), parf. MORDRE & ATTAQUER, PRENDRE (feu, plantes), & COMMENCER
AOD, f. -où [o:t] [awt] [aɥt], -où [aɥdəɥ], aochoù ['oʃow], ['awʃu] & aocheier
CÔTE & GREVE, QUARTIER DU PORT
EN [en], a-w [in]K
DANS (classique)
DARN, f. -ioù ( & -enn -où) [darn], a-w [dɛrn]Ku
DARNE, FRAGMENT, & PARTIE, a-w adv.(sic) D'AUCUNS, CERTAINS, & adj. PARTIEL
DEHOÙ, adj. a-w [diu]KL [dehoʷ]Go, [deo]T, [dehaw]Wi, [dihɛw]Wi, [dehəɥ]Wu
DE DROITE (côté)
KLEIZ, adj. [klɛj] [-s]L a-w [klẽ:]GoT
DE GAUCHE (côté)
DIWAR ['diwar], a-w ['divar], var. DIAR [diar]W, var. surtout Ph A-ZIWAR [a'ziwar] [a'zivar], [aziar]
DE SUR (& de dessus), (D') APRES, & A PARTIR DE, SUITE A
BLANK, adj. [blãɲk]
DEBILE, FAIBLE
DISKARGañ [di'skargə], var. DISKARGiñ [diskargɛɲ]
DECHARGER, parf. VERSER, par ext. EJACULER, SUPPURER
ER-MAES [ɛr'mɛ:s] a-w [er'meas]L
DEHORS, EN-DEHORS DE, AU LARGE
LEIN, f. -où [lɛjn], a-w [lɛɲ]
DEJEUNER (Fav. : anciennement repas de la matinée devenu petit déjeuner ou déjeuner de midi selon l'endroit), & Eussa bon repas (de fête), PETIT-DEJEUNER en TGoEussa & KWi
DILESel [di'le:zəl], [dilezel](sic), a-w [di'lɛskəl](sic)
DELAISSER (& abandonner, démissionner)
DIVERKañ, -iñ [di'vɛrkə], [diverʃɛɲ]
DEMARQUER, & OBLITERER, RADIER, RATURER
ADALEG [a'da:lɛk] [adalɛk], a-w AZALEG [a'za:lək], (& a-w EUS TALEG Ph)
DEPUIS (à partir de, espace & temps)
DIGAR ['di:gar], [digar](sic)
DESAGREABLE, INAMICAL, parf. CRUEL
DIBREDER [di'bre:dər], [dibreder](sic) & [-brder](sic!)W
DESOEUVRÉ, & INSOUCIANT (mot soutenu)
DIW, f. [diw] [di:(v)] [diɥ]
DEUX (f.)
DIVIS, m. -ioù -où ['di:vis], [divis] & [dəvis]W
DEVIS, parf. CONVENTION, DISPOSITION, & CONDITION, DECISION, DIALOGUE, & adj. INTELLIGIBLE
PENNAD-KAOS
DIALOGUE, ENTRETIEN, CONVERSATION
FIGUS ['fi:gys], [-əs]Ph, [fiɟys]
DIFFICILE (à satisfaire) (d'après Morv., se dit d'abord de qq de difficile sur la nourriture, et par extension "exigent, difficile à satisfaire" dans quelque domaine que ce soit)
STREWiñ ['strɛwi], ['strɛ:vi], [ʃtreɥiɲ], [ʃtriɥɛɲ], & ['strɛ:i]Ph, ['stry:î]Go
DISPERSER, & par ext. (PAR)SEMER
SEITEG ['sɛjtɛk] [sejtɛk] a-w [sɛjntek](sic)W
DIX-SEPT
MEWEL, m. -ion ['mewəl]T & [mewl](sic)KWi, ['me:vəl], [-ɛl] & [me:l]Ku, [meɥel] & [məɥəl]Wi, (& -ed, -où W)
DOMESTIQUE (& SERVEUR, SERVITEUR), VALET, & AGENT, EMPLOYÉ
KOUSKED ['kuskət] [kuskɛt] & [-ɛɲ]W
DORMIR & SE COUCHER
DRESS [drɛs], a-w [drəs]KWi, & [dres] (Fav. donne l'exemple "dress !" comme étant Ki)
DRESSÉ, DROIT, (fig.) PRÉCIS, & VALABLE
REIZH [rɛjs] [rɛjx], a-w [re:s]T, [hrajs](sic)KWi
DROIT (moralement), JUSTE, EQUITABLE, CORRECT, & NORMAL, parf. DOCILE
KALED, adj. & m. ['ka:lət], [-ɛt], [kalɛt]
DUR, & ENDURANT, par ext. COSTAUD, HÂLÉ
PAD, -oud [pa:t](sic), & ['pa:dut], [-do]Ku, [padɛɲ](sic)W
DURER, & ENDURER, PERSITER, RESISTER
FREW [frɛɥ]W, [frɛw]
DYNAMIQUE,VIF, & DISPOS, 2 pts SAIN
DIJA [di'ʒa] a-w [deʒa]
DÉJÀ
DISPAR ['dispar], [dispar], var. ESPAR Ph = var. DIBAR ['di:bar], [dibar] (l'exemple donné par Fav. est indiqué comme T) : (ce mot signifie : dépareillé, par ext. particulier) = var. ESPAR ['ɛspar], [espar], a-w [is-] : (ce mot signifie : exceptionnel, & formidable, loc. dépareillé (E), usuellement exclamatif en Ku)
DÉPAREILLÉ, IMPAIR, SANS PAREIL, & REMARQUABLE
C'HOANT, n. -où [xwãnt] a-w [hwɛnt]E [hwãnt]W
DÉSIR, ENVIE
HARLUAD, adj. et m. -ed & -idi [har'lyət] [harlyat] [ar'lyat]
EXILÉ (notamment en Lu,...)
GWISKañ, -iñ, -o ['gɥiskə], [-a], [-o], ['gwiskã], [ɟɥiskiɲ], [ɟyʃcɛɲ]
HABILLER, VETIR, REVETIR, parf. (SE) COUVRIR, & COSTUMER, ENROBER
KAE, m. -où [kɛ:], [cè:], a-w [kaɛ](sic)L, [kaj]W & Eussa (& par ext. enclos, var. -enn -où)
HAIE (de clôture, & par ext. enclos), QUAI
HARDI(ZH) ['hardi], ['ardis](sic), [hardix], & a-w [ardex]W, ['hærdi] & ['hɛrdə]Ph
HARDI, & AUDACIEUX, FAMILIER (péjoratif), OSÉ
NEC'H, m. [nɛx], & [neax](sic)L, [ne:x]Ku, var. KREC'H surtout KL (le Ph connaît "nec'h" et "krec'h", "trec'h" en Dp)
HAUT (n.)
EÜRUS ['ɛyrys] & ['ørys]Ph [ørys] a-w [ɛ'vyrys] ['ɛvrys] ['ejrys]E [iə'rys], [e'vrys]Wi
HEUREUX
OSTIS, m. -ion ['ostis] [oʃtis] (& [-'ti:ʒən] [-'tiʃɛn]) & pl. ostisidi : CHALAND
HOTE, (et d'après Morv. attesté aussi au sens de "client"), souvent CAFETIER, HOTELLIER
EIZH [ɛjs] [ɛx]
HUIT
EIZHVED ['ɛjzvət] [-ɛt] [ɛhvɛt] & ['ejzət]E
HUITIÈME
Herve zo tost-kar din
Hervé est mon proche parent.
HAVR, m. [avr], [a:vʳ], a-w [awr], [h-] (dont "An Havr Newez")
HÂVRE + noms de lieux
FAOU, -enn [fow], a-w [faw], var. FAW [fo:](sic), [v-]Ph, [faɥ]W
HÊTRES
me
I (subj.), me (dir. obj.) [me] occas. [mẽ] T Go, [mẽj] KWi & [mɛj] Ki, [mi] Ku, occas. [mi] (old form)
DU-MAÑ ['dymə] [dymã] a-w [dỹm]Ph, & [t-]
ICI, PAR ICI, svt CHEZ MOI / NOUS, À LA MAISON
ENES-VAZH [-va:s]
ILE DE BATZ
BERNoud ['bɛrnut], a-w [bɛrn] (bern a ra dit ?, ne vern ket piw)
IMPORTER (être important), par ext. CONCERNER
ENTANañ, -iñ, -o [en'tã:nə] [entãniɲ], a-w [intãnɛɲ]
INCENDIER, & (S') EMBRASER, (S') ENFLAMMER
KEHEL, m., pl. keheloù ['kehəl] [cehɛl]Ku, ['keɛl]L (dreist-oll pl. KEHELOÙ [ke'hɛlu], [c-]Ph, [cehɛlow]), var. KEVEL, pl. keveloù [ke:vəl](sic) [cevɛl] (dreist-oll pl. KEVELOÙ ['kevəlo]Go, [cevɛlow]W), a-w KEL [kɛ:l]KiLT, var. KEAL [keal]L AU SENS DE "NOUVELLE" : alies KELOÙ, m. -ioù, alies keleier ['kɛ:lu] ['cɛ:low], -ioù [kɛ'lojoʷ] & -où [kɛ'lo:](sic)T, alies KELEIER [ke'lɛjər], a-w KELAOUENN, f. -où [ke'lowən], [-'lawɛn], [celowɛn]
INFORMATION, & INTENTION (rapportée ou supposée) NOUVELLE
DISTER ['distər] & ['distɛr]L, [diʃter] (Morv. : faible, sans valeur, sans signification, chétif, insignifiant, insuffisant)
INSIGNIFIANT, parf. ANODIN, BENIN, FUTILE, MEDIOCRE, PIETRE, & QUELCONQUE (péjor.), loc. en L (fortement accentué) INDISPENSABLE, (& superlatif) MOINDRE
DISTER ['distər] & ['distɛr]L, [diʃter]
INSIGNIFIANT, parf. ANODIN, BENIN, FUTILE, MEDIOCRE, PIETRE, QUELCONQUE (péj.)
DIREMED [di'remət](sic), [dirəmɛt](sic) (ur blanedenn diremed : noté par Fav. comme "chanson Ph")
IRREMEDIABLE, & IRRECUPERABLE, par ext. EXTRÊME
LOD, m. -où [lo:t] & loc. -enn : bonbon
LOT, PART, parf. ACTION (finances), & CERTAINS
PO(U)NNER ['punɛr] [puner] & [-ir]Wu [põnər]E Go & Ki, [põner]Wu
LOURD & EXAGÉRÉ / FORT / GRAVE
LOAR, f. -ioù [lwa:r], a-w ['loar]L & K, [lwɛ:r]W & E & [-e:r](sic)W
LUNE
OLLSENT, m. ['ɔlzɛnt], [ɔlzent] & (an) ['nɔlzənt]Ph Gouel an Ollsent
La Toussaint
N'eus forzh piw, n'eus forzh petra, n'eus forzh pelec'h Dans la langue parlée, on enlève souvent "n'eus" ici.
N'importe que, n'importe quoi, n'importe où
(AN) NAONED ['nãwnət] [nãnɛt], a-w ['naunɛt]L
NANTES
BATIMANT, f. -où -choù [ba'timənt], [batimãnt]
NAVIRE
MANTRañ, -iñ ['mãntrə], [mãntrɛɲ]
NAVRER, & CONSTERNER
RED [re:t] a-w [ret] (heb p-mouezh) (svt RED EO... : il faut obligatoirement, est plus fort que "daw eo" en KLW)
NECESSAIRE, OBLIGATOIRE
FRI, m. -où [fri:] a-w [v-]Ku T
NEZ
ANW, m. -ioù ['ãnw] [ã:no]KL [ãnf] [anɥ] var. HANW ['hãnw] [hãwn]E [hõn]Wi [harɥ]Wu, var. AN' [ãn], -ioù [ã'nojow] [ãnjow]Ku [ãnɥəɥ] [hãwɲow] [ã'no:]T
NOM
ANW, m. -ioù ['ãnw] [ã:no]KL [ãnf] [anɥ] var. HANW ['hãnw] [hãwn]E [hõn]Wi [harɥ]Wu, var. AN' [ãn], m. -ioù [ã'nojow] [ãnjow]Ku [ãnɥəɥ] [hãwɲow] [ã'no:]T
NOM
HON [õn]
NOTRE, NOS
NEWEZ [-ɛs]L [newe]T ['ne:və]E Go, [-ɛt]Dp Ki, [neɥe], [nəɥi], [new]Kwi, [nẽ(v)]Ku, [nəɥ]Wu
NOUVEAU
KOUMOUL, coll. -enn ['kumul](sic), & [komul]W, [kã-], a-w [kəmul]Wu = KOGUSS W, coll. -enn [koɟys](sic)W
NUAGES
KOABR, m. -où & -enn [kwabʳ], ['koabr](sic)L, & [kõabr]E, [g-]
NUES, & NUAGE (noir)
NEDELEG [ne'de:lək] [-ɛk] [nedelɛk]Wi, ['nedələk]E & Go, & [nendelɛk](sic), [nã-]Wu
Noël
LAGAD, m. -où ['la:gat], [lagat], et surtout duel DAOULAGAD [dow'la:gət], [daw'la:gat], [dawlagat]Wi & [dəɥləgat] (a-w iwe "diw lagad" E)
OEIL, YEUX, parf. DOUILLE, MAILLE (de filet,...)
UI, m. -où [ɥi], var. VI [vi], a-w [y]T, ['ɥiow], [ɥiow], a-w ['viu]KL, ['yo]T
OEUF, & GONADE, LARVE
O ! [o]
OH !
ARNEW / ARNEÑV, m. -ioù ['arne] ['arnɛ̃]Ph, ['arnø], ['arnœ̃], [arnã], a-w [h-]
ORAGE
Here ['he:rə] ['e:re] L, a-w [herã] Wi, & ['he:rən] E, ['he:ro] KWi & a-w Ku, ['edre] (sic) Eussa, [edro] Big., var. miz (Gouel-) Mikael W (can also be spelled "hereñv" in interd.)
October
Oriant
Orient, east (m.) [ɔrjãnt] [ɔ'riãnt] & [-'rijənt]
PEMPOULL [pɛm'pul]
PAIMPOL
PEOC'H, m. ['peox]L & Ko [pəɔx]E & W, a-w [pjox]E, [pɥox]KWi & [pjax]Wu, var. PEUC'H [pœx]Go Ku T Wi
PAIX, & SILENCE
DISKOUEZ BEZAÑ, KAOUD...
PARAÎTRE, AVOIR L'AIR
KAR, adj. et m., kerent [ka:r], ['ke:rənt] [-ɛnt] [ceren] (& a-w -où & kereñchoù [ke'rɛ̃ʃoʷ] [-rãʃu]KL)
PARENT (souv. sauf père et mère), anciennement AMI
FICHal, FICHañ ['fiʃəl], a-w [-ə], [fiʃal] (en Ku, "fichal" = remuer, "fichañ" = parer, décorer)
PARER, & AMENAGER, DECORER, parf. REMUER
PERZH, m. -ioù [pɛrs], [pɛrx], a-w [pœrs](sic)GoKuT & [pœrx]KuW
PART (fig., & autorité, droit sur), TRAIT (de caractère), & PROPRIETE (i.e QUALITE)
KUIT, adj. [kɥit] [cɥit] a-w [kwit]T [kwic]Ki, [cyt]Wi
PARTI
PARTIal [par'tial], [-'tijəl], [partial](sic)
PARTIR
SOÑJ, n. (sic) -où [sõ:ʃ] & [z-], [ʃ-], [ʒ-], a-w [sũ:ʃ]L, [ʒõʃ] (var. -enn, f. -où)
PENSEE, souvn. IDEE (& intention), SOUVENIR
FEUKENN, f. -ed ['føkɛn], ['vøkən]
PERSONNE DELICATE (l'exemple donné par Fav. est noté Ph)
POUESañ, -iñ, -o ['pwe:zə], [-o], [pweziɲ](sic) & [pwizɛɲ]
PESER, & REPOSER (sur), parf. INSISTER
NEBEUD, adj. & m. -où ['ne:bøt], alies ['nø:bət]KT, [nəbət]W, [nəbat]E (& -igoù) & UN NEBEUD...
PEU & UN PEU DE, QUELQUES...
TRUEZ, f. ['trye] & [-ɛs]L, ['tryə]Ku & [tryɥ](sic)Ph, a-w [tryi] & [tryhe], [trəhe]W
PITIÉ, & COMMISERATION
PEZH, m. -ioù [pe:s] & ['peʃu] [pex] (& ['pe:ʒoʷ] ['peʃu] [pejow]KWi) On peut utiliser "MELL" ou "PEZH" seuls, ou ensemble.
PIÈCE ; (devant un nom) GRAND
PLASSENN, f. -où ['plasən] [plasɛn] a-w [-ɛ-]Ku, var. PLASSELL [plasɛl]W
PLACE PUBLIQUE, parf. endroit
PLASS, m. -où [plas] a-w [plɛs]Ku
PLACE, & ENDROIT, parf. DOMAINE / FERME
KOMPES [kõmpəs], & [-pos](sic)T, ['kumpɛs]L, var. KEMPOUES (W) ['kɛmpwəs], [-ɛs], [cempwes], [kãmpwis]W, [kõmpwəs](sic)T
PLAIN (i.e de niveau), PONDÉRÉ, EQUILIBRÉ, COURTOIS, (cousin) GERMAIN
PLIJOUD ['pli:ʒut] PLIJAÑ ['pli:ʒə] = PLIJIÑ [pliʒɛɲ]
PLAIRE
PLANT, coll. -enn [plãnt]
PLANTE, & PLANT, par ext. ARBUSTE, (fig.) belle femme
PLAK, m. -où [plak](sic), var. PLAKENN, f. -où
PLAQUE
MEUS, m. -ioù [mø:s] & [møɥs]KWi, (& ['mø:ʒoʷ], [møʃu])
PLAT (mets & régal, pl. menu)
MUI [mɥi], a-w [mwi]KL, [my](sic)KT, [mi]K (Ph mu' & m'i) (parf. nég. KW)
PLUS (davantage) ; (parf. nég. KW)
KENTOC'H ['kɛntɔx] & [-əx]Ph, [centɔx]
PLUTÔT
SAKOD, var. CH- (KWi [sakot](sic) & ma sakod [z-], < sac'h + god (entrée sic !!!!!) = FICHED, m. -où [fiʃɛt](sic)W, & [-e-]Wu, var. BICHED ['biʃət]E
POCHE
GOD, m. (& k- f.), -où [go:t], a-w [k-]
POCHE (TW, & gousset), parf. fronce, godet, & jatte
GODELL, f. -où & godilli ['go:dəl], [-ɛl], [godɛl](sic), a-w [go:l]Ph, [gõ:l](sic)Ku, godilli (tjs [go'dili])
POCHE (de vêtement)
POENT, m. -où / -choù [pwɛnt]
POINT (d'équilibre), souv. MOMENT (précis), (grand) TEMPS
BEGEG, adj. m. -ion ['be:gək], [-ok]L, [beɟɛk]
POINTU ; INDISCRET (pas d'autre sens dans le Fav.) Morv. dit que le mot est W
PESK, m. -ed [pesk], a-w [pəsk](sic)Li & Wu, [pisk]Arv.W, [peʃk]KWi (& singulatif peskedenn [peskedɛn](sic), alies [peʃcedɛn], [pəʃədɛn]W, [pes'ke:dən])
POISSON, et usuellement FRUITS DE MER Go Ki
Pondi(vi) [põn'di:vi]Ph, er vro alies [põ(n)di] [põndiɥi]KWi [põndəɥi]Wu
PONTIVY
DOUGen ['du:gən], a-w [du:k](sic)W, BV dougenn- ['du:gɛn]Li, var. DOUEN [dwe:n]Groe, [dujen]KWi (BV doug-)
PORTER (divers sens)
POST, -où [pɔst] [-o:-]L [pɔʃt] & [-o-], -où / pester [pɛstər]Ph [peʃter] & [-jer]W
POTEAU, POSTE (m. et f.)
DA VAD
POUR DE BON
EWID [e'wit]T, [e'vit], a-w [vit] [ɥit] [yt]Groe, var. AVEID W [avɛjt] [aɥit] a-w [ɛjt] & [ajt] Ewidon = & ewiton Ki = a-w ewidin [ev-] Ph = e'idon W = aveidin W emphatique ewidout = ewidous [e'vi.dəs]Ph, = e'idous W = aveidous W emph. ewitañ = ewitoñ (i.e e'itoñ) W = aveitou (sic) W emph. ewiti = e'iti W = aveiti W emph. ewidomp = e'idimp W = aveidomp W emph. ewidoc'h = e'idoc'h W = aveidoc'h W emph. ewite = ewito = e'ite W = aveite W emph.
POUR conjugaison
BREIN [brɛjn], a-w [brɛɲ]
POURRI, & EN MAUVAIS ETAT, FICHU, DÉTRQUÉ, par ext. INCULTE (le dict. ne dit pas si c'est "inculte" pour une terre ou pour qq)
AVAD [a'vat], [vat] a-w [hat] [ha]
POURTANT, & MAIS (au sens vague d'opposition)
kemer lod e-barzh... = kemer perzh e-barzh... (d'après Morv., plus courant)
PRENDRE PART À
PREPARiñ [pre'pa:ri] & [-'pai]TKu, [preparɛɲ]
PREPARER
NES, adj. [ne:s], a-w [nes](sans accent) (cf. near, next)
PROCHE
POURMENADENN, f. -où [purmɛ'na:dən](sic), [purmenadɛn]
PROMENADE
PERC'HENN, m. -ed ['pɛrhən], [perhɛn](sic) & ['pɛrjɛn](sic)Ki
PROPRIETAIRE, loc. par ext. PARENT (Ti)
PRIM [prim] a-w [prym]T
PRÉCOCE, PROMPT, SOUDAIN
palatalization (phonetics, location)
Palatalization : [s] => [ʃ] and [st] => [ʃt] in certain regions. This mostly occurs between Carhaix and Vannes : [k/g] can be pronounced [c/ɟ] before "e,i,ui,eu,we,wi" and sometimes after "i".
PARIS ['pa:ris] [paris] & [-iʃ]Ki
Paris
PAOL [po:l], [pawl]
Paul
PER [pɛ:r], a-w [pjɛr] W (& Ph)
Pierre
Prés. : vezan, vézéz, vez, vezomp, vezit, vezont, vezer, prononcé tel quel en L ; vèn, vés, ve, vèmp, vèc'h, vènt, ver en W (et en K où il se confond avec cond. I).
Présent d'habitude de bezañ
TAD, m. -où [ta:t]
PÈRE
MEMES-TRA [mɛmə'stra] & [mõstra]T [məʃtra]KWi
QUAND MÊME
KARDEUR, m. -ioù ['kardər], [kardør](sic), & [-er]
QUART D'HEURE
KASI ['ka:zi] [kazi], a-w [-ʒi], [kai]Ku
QUASI, & par ext. PRESQUE
PE [pe] a-w [pi]Wu
QUEL
PESSORT = var. PESSEURT L [pe'sɔrt]KLTW [pe'sœrt]L [pə'sɔr]Ku, [pəsə]KWi, var. PESSEURT [pe'sœrt]L, [pə-], var. SORT [sɔrt]Go = PETORE (surtout T) [pe'to:re] & [pe'toj](sic), [pə'tœ(r)]T
QUEL (genre de) ?
LOST, m. -où [lɔst] & [-o-](sic), [lo:st]L, [lɔʃt]
QUEUE (tous sens, dont pénis), parf. (autre) BOUT, EXTRÉMITÉ, FOND (de la pièce)
KIBEREN [ki'be:rən] [cibəren] [cəbəren] a-w [cybərejn], & [ki'be:rən]
QUIBERON
KEMPER ['kɛmpər] & ['kɛ(m)pɛr] [cɛmper] [ce(m)per] [ci-] & ['kɛpɐr]
QUIMPER
KEMPERLE [kɛm'pɛrle] [kɛmpɛr'le] [ciperle]
QUIMPERLÉ
PEMZEG ['pɛmzək] & [-ɛ̃-] [-e-] [pemzɛk] & [pj-] [pɥ-]Wu
QUINZE
PETRA [pe'tra]KL, a-w ['petra]KL [pətra]W, & [petə(r)]Ku K Wi, [pta]Go, ['pera] & [peə]Ki, [pəra] & [pra]T
QUOI ?
NEMED, alies 'MED [ne'met], [mɛt] [ni'mit] a-w [ne'mɛt]Ph, var. W NAMAED [na'mɛjt] [-majt] & [namɛt] a-w 'MAED [mɛjt]
SINON, HORMIS, SAUF
C'HWEC'H [xwɛx] a-w [hɥɛx] [-e-] & [fɛx]Ko
SIX
C'HWEC'HVED ['xwɛhvət] [hɥehvɛt] a-w ['hwɛhət]
SIXIÈME
SEC'HED, m. ['sɛhɛt] [sehɛt] & ['zehət] & [ze:ɦət] a-w ['sɛjɛt]Ki, [siet]Wu
SOIF
LEUR-DI, aliessoc'h LEUR-ZI, pl. leurioù-ti [lør'zi:] ['lørzi] ['lorzi]Ph, & pl. [lor'ziu]Ph, var. LEUR AN TI L&E
SOL (en terre battue), PLANCHER (Morvannoù)
SOUDARD, m. -ed ['su:dərt], [sudart](sic) & [z-], a-w [-ðart](sic)W & Ku
SOLDAT, (fig.) MARIN D'EAU DOUCE
KOUSK, m. -où [kusk]
SOMME (m.)
HE [e] parf. [i]E, Go, Ku, Ki, W
SON, SA, SES (her)
E [e] a-w [i]
SON, SA, SES (his)
E [e], a-w [i]
SON, SA, SES (his)
BLANK, m. -où [blãɲk] (KLT dit "gwenneg")
SOU
SOUBENN, f. -où ['su:bən] [-ɛn] [subɛn], a-w [sumn]Ku & [z-]
SOUPE, loc. BOUILLON, POTAGE
SPORT, m. -où -choù [spɔrt], a-w [spɔr](sic)
SPORT
DIVISañ, -iñ, -oud [di'vi:zə], [diviziɲ] & [dəvizɛɲ], [-ut], a-w [divis] & [də-]W
STIPULER, & CONDITIONNER, parf. DEVISER, S'ENTRETENIR, & DECIDER, DIVISER
WAR AN DORN DEHOÙ
SUR LA DROITE
C'HOARVEZañ, -o, -oud [xwar'veə], [-'vew]Ph, [-'ve:zut], var. C'HOARVOUD ['xwarvut], [hwarvut] (bv. c'hoarvez-) (se composer de : e...)
SURVENIR, & (néologisme) SE COMPOSER (de...)
FEUKIDIG (donné par Morv. mais pas dans dictionnaire)
SUSCEPTIBLE
Loen brein !
Sale bête ! (expression très violente)
Skouarneg
Scouarnec (last name; from skouarn, "ear") ['skwarnək] [skwarnɛk]
E-KEHID [e'kɛjt] ['cɛjt](sic), [ecehit], [ecəhet], a-w EN- [en-]T
TANT QUE, par ext. PENDANT QUE
KEMEND, adj. et pron. ['kɛmɛnt], [cɛment] & [cə-]
TANT, AUTANT, TOUT, L'EQUIVALENT, QUANTITE
TENER ['te:nər], [tener], a-w ['tê:nər]Ku (& [-ɛ̃:-]), [təner] & [tiner]W
TENDRE, & SENSIBLE, par ext. appr. GRAVE
GWER, adj. [gwe:r], [gɥe:r], [ɟɥe:r], & [-ejr]W
VERT (artificiel, rare pour la végétation)
GOULLO, adj. & n.m. ['gulo](sic), a-w ['gulu]Go, & ['golo]T, var. GOULLANTER, var. GOULLE [gule](sic), [-li], [goliɥ]W (GOULLONDER, GOULLANTER [gu'lãntər]Ku, [gu'lundɛr], adj. : VIDE)
VIDE, & vain, inutile
UGENT ['y:gənt] [yɟɛnt] & [ɥiɟɛnt]W
VINGT
BEWAÑ ['be:və] [-a] ['bewã] var. BEWIÑ [-i] [beɥiɲ] a-w [biɥɛɲ], var. BEWO [-o]
VIVRE
AMESEG, adj. m. -ion [ãme:zək](sic), a-w [-ok](sic)L, [ãmn-]Ku, [aməzɛk]
VOISIN
NIJAL ['ni:ʒəl] a-w ['nî:-] [niʒal] & [nejʒal] [nəʒal]W, a-w [ni:ʃ]
VOLER
LÀERezh ['laɛrɛs], ['lɛ:rəs]Ph, & ['lɛ:ras]E, [laerɛx], [lɛrɛɲ] & laedrad (sic) Eussa
VOLER, & (SE) DEROBER
BEAJ, f. -où -choù ['beaʃ], a-w [bɛ:ʃ]Ph, var. VOIAJ ['vɔjaʃ], [vojaʃ]
VOYAGE (& FOIS, confondu avec GWECH)
GWIR [gɥi:r] [gw-] [ɟɥi:r]
VRAI, VÉRITABLE
PECHAÑS W [peʃãs]
VRAISEMBLABLEMENT (seulement W, < pe & chañs)
SIKOUR ['sikur] & [z-], a-w ['ʃikur]Ku & ['zukur], ['ʒukur]Ph & [-'ku:ri], [səkur] & [-ɛɲ]W
aider, secourir
KARED ['ka:rət] [karɛt] & [-ut]L [-ot] & T, [karɛɲ] [-iɲ] a-w ['ka:rã]
aimer
AER, n. -ioù [ɛ:r] a-w [è:r]KT, [ear]L
air (tous sens)
BOUED, m. -où, -joù [bwe:t] ['buɛt], & alies [bwet], a-w [bwit], [bo:t]W, [bwət]Go
aliment, son manger
MONED, aliessoc'h MONT ['mõ:nət] & [-ɛt] [mõnɛt] & [monɛt], [munɛt]Wu, MONT [mõnt] & [mõn(t)]
aller
Mont war + infinitif
aller en + p.prés. / devenir de plus en plus
MONED-DONED = MONT-HA-DONT [mõnta'dõnt] = MONT-DONT [mõn'tõnt]Eussa
aller et venir (mais aussi comme nom : "va-et-vient")
ALUMETES, -enn [aly'mɛtəs] [-tɛs], a-w [alymɛt]W (Morv. signale un pl. "alumetoù" W)
allumettes (tous sens)
ALUM ['alym], [alym], a-w [ɛl-]Ph Dp Ph et Dp disent "war elum"
allumé
ivez
also, too; either, neither [ive] KiL, alies [ie] KT & ['ives] occas. Eussa / Rosko, [ve] Big, [iɥe] KiWi, [əɥe]W, [es] Eussa & occas. [jə] Go, [əe] & [ə], [e] Ku & [ɛʰ] Ph, [ye] Ki, [ɥe] W
DEGASS ['de:gas] [degas] a-w ['di:gas]KL [diɟas]KWi & [djɛs]T
amener, apporter
AMERIKAN, adj. et m. -ed [ãmɛ'rikən] [americãn](sic)
américain
KLEUZ, m. -ioù [klø:s]L, [klø:], alies [klœ̃:]KuT, [klɛ̃:]Ki, var. KLE(UZ) [kle:]W (& [-ʃu]L, -ier Eussa)
anciennement FOSSÉ, usuellement TALUS, nom de lieu RETRANCHEMENT GALLO-ROMAIN
ha, hag (before vowel)
and [a], [ag-] [ag-] sometimes before "h", occas. [(h)a] Pourlet, often sandhi.
REST, m. -où [rɛst] a-w [rɛs] [rɛʃt]
andain, parf. restant, & reliquat
ANEVAL, m. -ed [ã'ne:val] [ã'newəl]K, ['ãnəval]Go, [anəɥal](sic) (& loc. "cheval, vache, mouton", & fig. personne)
animal
ENKRES, m. -ioù & -enn ['eŋkrəs], [enkres]
anxiété
EOST, m. [ɛwst]Ph, a-w [ɛst] [ɛʃt] & [e-]
août
bier ['bijər] [bier] & [-əl] (sic)
beer (m. -où)
BETERABES, coll. -enn [betə'ra:bəs](sic), [bi-]T, a-w P- [p-]Ph & ['bete](sic)L, var. BETRAV(ES) [be'tra:vəs]W, [betraf]W, var. BOETRABES
betteraves
AMANENN, m. [ã'mã:nən], [amãnɛn], a-w [ã'mãn]KLT, [amənɛn] & [-mõn-], [-mun-]W, & [ã'mon]E, [a'maɛn]Eussa (selon Morv., se dit en 2 syllabes dès qu'on sort du W)
beurre
CHOPINATA [ʃɔpi'nata(t)], [ʃopinata]
biberonner (sens fig.)
DAW [daw] [daɥ] a-w [da:]
bien obligé
MAD [ma:t], var. MAT [mat] dreist-oll Argoad KTW MAD au sens de "notable", "sensible", "sensiblement" se prononce nettement "MAT" en KuTWi : un tamm mat gig-sall mad (sic, Ph), bras mat,...
bien, bon
bras
big, large, great [bra:s] a-w [bras] Ph
ED-DU, m. [e'ty:], [ed'dy:], a-w [it-]T
blé noir
GWINIZH-DU [gɥiniz'dy:] & [-sty:](sic), [ɟɥinehdy] & [-xty]W
blé noir (Ph ?)
EVAJ, m. -où ['e:vəʃ] [evaʃ], a-w [ivaʃ] & [-f-]Eussa -où -choù
boisson
GENAOUAD, m. (& f.) -où [ge'nowət], [ɟenowat], a-w [gi'nuat] (Ph ?) (l'exemple "ur c'hinouad", i.e [gi'nuat] et fém., est noté Ph dans Fav.)
bouchée
ALC'HWEZAÑ [al'hweə], [-'hwe:zə], var. ALC'HWEZO [a'lwew](sic), [alvio]E, var. ALC'HWEZIÑ [alhɥeɛɲ]
boucler, fermer à clef
BOURC'H, f. -ioù [burx] a-w [borx](sic) var. BOURK, m. -où [burk] (au nord de la ligne Brest-Corlay)
bourg
BOUTAILH, f. -où ['butaʎ] [butaj], a-w [butej], [butuj]W
bouteille
BOUTAILHAD, f. -où [bu'taʎət], [butajat]
bouteille de... (contenu)
BO(U)TON, m. -où ['butən], ['botən]K, [butõn] & [bətõn], a-w ['bõntõn]T, ['buntun]L var. -ENN KL -où
bouton
paotr
boy (m. -ed) [potʳ] [pɔ:t] K, a-w [pawtr] L ['potrɛt] KL [potr] occas. [pawtr] L Wi, [powtʳ] Wu & [pəwt] W & [pɔ-] Ku, ['potrɛt] KLW & ['pɔtrət] ETW
BOUEST, f. -où [bwest] [bweʃt], a-w [bwiʃt]Wu, [boʃt]Wi, & [gwest]Ku (kemm.1 [west]), -où / -choù
boîte
BOUEST, f. -où -choù [bwest] [bweʃt], a-w [bwiʃt]Wu, [boʃt](sic)Wi, & [gwest](sic)Ku (kemm. [west])
boîte
Morv. : bouestoù-lizhiri Donné par Fav. : ur vouest-lizher(-où)
boîte à lettres
BRIAD, f. -où, -joù ['briat] & ['brijət]Ph var. BREC'HAD, f. -ioù ['brɛhət] [brehat]W, a-w ['brɛhjat]
brassée
BRETON, adj. m. -ed = BREIZHAD, m. -is ['brɛton](sic), a-w [-tən] [-tun]L [brətõn] [bərtõ(n)]W ['brɛjzət] [brɛjhat]
breton (d'origine ou habitant la Bretagne) ; loc., langue bretonne
BREIZHEG, adj. [brɛjzək] [brɛjhɛk] (ex. "ur bal breizheg")
breton (i.e relatif à la Bretagne, de caractère, à l'exclusion des habitants et de la langue)
breur
brother (m. breudeur) [brø:r] ['brø:dər] a-w [bre:r] Wu, [brəder], occas. [brədir], pl. var. breurzed [brørzɛt]
KEFELEG, m. -ed [ke'fe:lɛk], [cefəlɛk], alies [ke've:lək]KuT, ['kevələk]Go (& -ien Ki)
bécasse (dont sens figuré) ; nom de famille
BEGAD, m. -où ['be:gət], [begat]
béquée, bouchée
LOEN, m. -ed (& a-w -eier) ['lwẽ:n]T, ['loɛn]Go, a-w ['loãn]L, [lõ:n]KW (& loc. "cheval" en L, "mouton" à Gerveur W)
bête
Se zo (T & Ku) [se] a-w [ze]T = an dra-se ['drase] [-ze] & ['drasə] ['drahe]Ku [drɛzə] & [drəs]Wi zo
c'est
kafedi
cafe, cafeteria (m. -où) [ka'fe:di] [kafedi] (neologism sometimes read or heard, but not used in the living popular language)
GREK, f. (sans mut.) -où [grɛk](sic) var. -ENN, f. (avec mut. ?) -où ['grɛkɛn] (& chausse en KLWi)
cafetière
GREK, f. -où [grɛk], var. GREKENN ['grɛkɛn], f. -où
cafetière
KALA(N), m. ['ka:lən] ['ka:la] [kalãn], a-w [kal-] "kala(n)-Genveur" [ka:ləɟenør]KWi : calendes de janvier ... "kala(n)-gouañv, kala(n)-gouiañv" W : calendes de novembre "mis Kalan-gouiañv" W (loc.) : novembre
calendes (1er jour de...)
LAGOUT, m. ['la:gut], [lagut]
calva, gnole
KAMIONETENN, f. -où [kãmjõ'nɛtən] [kamjõnetɛn], var. -ETES [-'nɛtɛs]
camionnette
MAES, m. -ioù [mɛ:s] & [mè:s]TK, [me:s]W, a-w [maes]Groe, [meas]L, -ioù (& ['mè:ʒoʷ], ['mɛʃu]L & Ki)
campagne, champ ouvert
GOUEST [gwest], [-ʃt]
capable
KAP' (adj. populaire) [kap]K, var. KAPAT ['kapət]Ku, [-ɔt]W, var. KAT [kat]T (en KL, on emploie souvent "gouest") Bezañ kap da + v. : être capable de, pouvoir
capable
disoursi
carefree, worry-free [di'sursi] [disursi] & [diz-]
ADDIJUN(I), m. -(i)où [ati'ʒy:ni], [a'ti:ʒyn], a-w [a'ty:ʒyn]Ph, [adiʒyni], a-w [azəʒyn](sic)W
casse-croûte du matin
KAOUL, m. & coll. -enn [kawl] [kəɥl] & [kowl]
caséine, présure
KAOS, f. -ioù [ko:s] & [kaws]L, -ioù (alies ['ko:ʒoʷ] [koʃu])
cause, question, discussion, causette, conversation
KAOSEAL (bv : kaos-) [ko'zeəl] & [-ʒe-] [kaw'zeal]L a-w ['ko:zal]Ki, [ko:ʒal]W
causer, par ext. parler
KAW, m. -ioù [kaw] [kaɥ]W & [ka:f]
cave
AR PEZH
ce que, ce qui
HENOAZH [henwas](sic)KWi, [henwax]Wi, & K [hewnas], [hinɛx]Arv. W, a-w ['hewnəs], [hɛ̃wns]Ku, a-w HENOZH / HENOS ['e:nos] (NB : les virgules dans la prononciation sont telles quelles dans le dict.)
ce soir (à présent)
AN DRA-SE ['drase] [-ze] & ['drasə] ['drahe]Ku, [drɛzə] & [drəs]Wi
cela
Homañ ['hõmã], ['hõmə] Ku, ['hõmən]Ki, alies ['umã]L, ['humə]Ph = honnañ W [hõnã] [honən] [hunã] [honən] ['õna] W
celle-ci
honnezh ['(h)õnəs], [hõnɛx] & ['onəs], ['hõne]K, [hõ:s]Ph, [one]W, a-w ['hunəs], [hunɛx], ['hunε]Ki, & ['unεs]L, ['unɛx] [une]Wu, [hũ:s]Ph), honhont (rare, remplacé familièrement par hounn'zh all)
celle-là
Hemañ ['(h)emã], & ['hε̃mə]Ph, ['hemən]Ki = var. hennañ W [henã] & [ãnã]W, var. a-w henhen [enen]W, [hinen]Wi
celui-ci
hennezh ['εnεs]L, ['henəs]Ku T, [henεx]W, ['(h)εnε]Ki, [hẽs]Ph
celui-là
KANT, adj. [kãnt] a-w [kã-] (+ m. -où & kañchoù ['kãʃoʷ] [-ʃu])
cent, par ext. quintal
KOULSKOUDE [kuls'ku:də] [kulskude], a-w [gu(l)s-]Ku, [kluskude](sic)W
cependant
SULWEZHIENNOÙ [sylwe'ʒɛnoʷ], [-ve'ʃɛnu], [sylɥɛhjɛnow]
certains dimanches
Ar re-mañ ['remã] a-w ['rɛ̃mə]Ph, [rœ̃m]Ku & [re'mãw]T
ceux-ci
ar re-se ['reze] a-w ['resə]K ['rehe]L & var. "re-seoù" [re'zeoʷ]TGo
ceux-là
PEP HENI (sic dans dict.) [pe'pɛ̃j]Ph, [pe'pi:ni] & [po-]T, [pəpãni]W = PEB UNAN [pebynãn]W & E
chacun
KIG, m. -où [ki:k], [ci:c], a-w [ci:k]Ku, [ki:c], [kic]T, [cəc]W
chair, viande
PARK, m. -où, & -ier (sic) [park], a-w [paʳk] (-aouier Wi)
champ (fermé), parc
CHAÑCH = CHEÑCH [ʃãʃ] [ʃɛ̃ʃ], a-w [-jʒ-] [ʃãs](sic)
changer
KANAOUENN, f. -où [kã'nowən] [-'nawɛn] [kãnɛwɛn]
chanson (en général)
SON, f. -ioù [sõ:n] & [z-] a-w [su:n]L [sã:n]Wi, var. SONENN, f. -où ['sõ:nən] [sõnɛn] & [z-]
chanson gaie, ou chanson en général
KANENN, f. -où ['kã:nen] [kãnɛn]
chant & ode
kanañ
chanter ['kã:nə] var. KANIÑ [-i], [kãnɛɲ], var. KANO [-o] & [kãnal]
MOUSKANAÑ [mus'kã:nə] [muskãniɲ]
chantonner
BEB [bep] a-w [bəp] [bop] = PEB [pep] a-w [pəp] W & Ku, [pop] (med aliessoc'h kemm. BEB)
chaque
BEMNOS ['bemnos] [nõs](sic?) a-w [bãmnos] & var. BEONEZH ['bɛwnəs]
chaque nuit, toutes les nuits, & chaque soir, tous les soirs
DUDI, m. ['dy:di], [dydi]
charme, délice, & intérêt
PEGEHID [pe'gɛjt] [peɟehit]Wi & [pegeət]Wu
combien de temps // quelle distance
EVEL-SE (& -SEN W) [vɛl'se] & [vɛ'se](sic)T, [hɛlsə]Wi, [ɛlsən], ataw [-s-]
comme ça
PENAOS [pe'no:s]GoTKW, & [pe'naws]L, [-nõ:s]KT, [penos] & [pinoʃ]Wi, var. PENEUS [pə'nøs]Ku
comment
DIOUZH ['dius] [diux], var. DIOC'H ['diɔx] [djox] a-w [-ux] Alies DEUS KT (mesket gant EUS), var. DOUZH Ku Ph (mesket gant OUZH)
de (séparation, éloignement, distinction), par ext. d'après, par rapport à
KARR, m. kirri [kar], alies [ka:r], kirri ['kiri], [ciri], a-w [-i:-]
charrette, véhicule automobile
TOMM [tɔm], a-w [tjom] [tjəm] [tʃɔm] & [kjom]Wi, var. TOEMM [twɛm] [tɥɛm] & [tœm]Wi
chaud
HENT, m. -où [hent] [ent] a-w [ɛnt] & [jɛnt]Wu, [jãnt]Arv.W, -où [hentow] [-aw] [-ɛw] [-əɥ], var. KLT heñ(t)choù ['hẽʃoʷ] ['ẽʃu] & ['hɛ̃ʃow]Ku, ['hîʃo] ['en(t)ʃu]
chemin
ROCHED, f. -où ['rɔʃət], [roʃɛt], (& -idi)
chemise (d'homme)
KESEG ['ke:zək], [-ɛk], [cezɛk], & a-w [cerzək]Ku (sing. a-w penn-keseg & loen-keseg L, ou "marc'h" & "aneval, loen)
chevaux
bugel
child (m. bugale) ['by:gəl], [by'ga:le] [byɟel], [byɟale], occas. [bigwa:lə] Ku [bəɟəli] Wu, from -ez [by'ga:lɛs] Eussa
TRA, n. -où [tra:] a-w [trɛ-]Wi, -où [trow](sic) [traw] a-w [trɛw]T [trəɥ]W [traɥ]Wi & traezoù [tra'e:zu]Eussa & traouezioù [tra'weʃu]LiFR3
chose
SISTR, m. -où alies [ʃistʳ], [ʃiʃt], & [ʒistʳ]KuT, a-w [sistʳ]Go, [sitʳ](sic)Ki (Morv. dit que le s- est le plus souvent chuinté)
cidre
BERED, f. -où -joù ['bɛ:rət](sic), [bərət](sic), a-w var. BENED W [bənɛt]
cimetière
YOUC'Hal ['juhəl], [juhal]
clamer
ALC'HWEZ, m. -ioù ['alhwe] [-ɛs] & [-hos](sic??), [alhɥe], a-w ['alve] [-ər] [alfət](sic)
clef (tous sens)
KLIANT, m. -ed ['kliãnt], & ['klijənt]Ph, [kliãnt] (& -enn)
client (-e)
SIOUL ['siul] & [z-], a-w [ʃul]W, adj.
coi, souv. calme, tranquille
PEGañ, -iñ ['pe:gə] [pegɛɲ], var. [sp-]Ku
coller
KALON, f. -où [ka:lõn](sic), & [-ən]Ku, [-un]L, [kalõn], [kalãn]Wi, a-w ['ka:lon](sic) (dans des chansons), & éventuellement [ka.rn](sic) & [æ]Ph
cœur (tous sens)
AHANN, AHANNENN L [a'hãn], a-w [a'hã:nɛn]L
d'ici
A-BENN PEGEHID (a-benn pegehid e vo echu al labour-se ganeoc'h ?)
d'ici combien de temps, dans combien de temps
Eus pelec'h = deus pelec'h = a belec'h [abe'lɛx] [-'leax]L, a-w [a'blɛx] = a beban WKu [abəbãn] a-w [abəbã]W = ag emenn WE (ag dirag vog. W) = a venn WE
d'où
A-BEZH, adv. [a'be:s] [a'bex]
d'une pièce, en entier
MERC'H, f. -ed [mɛrx] a-w [-e-]KW, [mearx]L, [mjarx]W, -ed ['mɛrhɛt] ['merhət]KuT & [-rjət]Ki, [merhjɛt]W
daughter, loc. girl Li & Ki W
A [a], a-w [ə] pe netra, kemm. 1, AG dirag vog. (a-w AC'H / AH en Léon), surtout W
de
EUS [øs] alies DEUS [døs]KT & demeus, diveus, eveus
de (origine, provenance, partitif)
DIOUZH ['dius] [diux] = DIOC'H ['diɔx] [djox] a-w [-ux]
de (séparation, distinction, éloignement)
ALESSE [a'lese] a-w ['lesə]Ph & [a'liʃe]Ki
de là
AHANE, AHANO [a'hã:ne], & ['hã:nə], [a'hã:no]
de là (endroit en question)
A BOUES (mieux sans le trait d'union)
de poids
WAR-SAV, adv.
debout
WARC'HOAZH [war'hwa:s]Ti, [var'hoas]L, [var'hwa:]K , var. ARC'HOAZH Ku T & W [ar'hwa:s]KTPh, a-w ['arhwas]E, [ar'hwɑ:]Ki, [arhwax]
demain
Fav. donne seulement WARC'HOAZH VINTIN avec mutation dans ses exemples.
demain matin
MANAÑ ['mã:nə] & [-ut]L, [mãniɲ], var. MENEL ['me:nəl]T
demeurer (surtout involontairement), & diminuer d'amplitude (L), s'immobiliser (Ku T), s'endormir (T)
DANT, m. dent [dãnt], dent [dɛnt] & [-e-]W, a-w dentoù Ki
dent
ABAOE, adv. et prép. [a'bowə] [a'bɑwe], a-w [bwe], [bow], var. DIBAOE [di'bowə]Ku, a-w [de'bawe], var. DIBOA [dibwa]KWi (& a-w A-ZIBOA)
depuis
DIWEZAÑ [di'weã], [di've:za], [di'vew]Ph, [divezã]E & Go, & [di'veha]L, [diɥew]KWi, ['diwəsã]Go, [diveã] & [dəɥeã]W
dernier, final
DAOU-C'HANT = DAOU-GANT W
deux-cents
MONT + adj.
devenir
Mont da + N. (mont da veleg : se faire prêtre)
devenir + n., se faire + n.
RANKOUD ['rãŋkut] [rãŋkut], alies var. RENKO ['rɛŋko]Ph, ['rɛ̃kə](sic]Ku, [rẽkɛɲ]W
devoir (obligatoirement), être tenu de
DIAES ['diɛs] & ['dijəs]Ph, [dies] & [djes]
difficile
LEDANiñ [le'dã:ni] [ledãniɲ] (en Ki pop. : baiser => "me 'ledano ahanoc'h")
dilater, élargir
SUL, m. -ioù [sy:l] & [z-] DI-SUL, adv. [di'sy:l], a-w [-ʃ-]Ki
dimanche (n., adv.)
LAVARED [la'va:rət] [-ɛt] [-'vɛ:rɛt]Ki & [-ut], alies ['la:rət] [larɛɲ], a-w [la:r], [læ:r]Ph
dire
disk
disc (m. -où) [disk]
KRAN [krã:n], a-w [g-]Ku & [krãnt]W
distingué, élégant
DEG [de:k] alies [dek]
dix
TRIWEC'H ['triwəx] ['trivɛx] & [-ax]LT, [triɥɛx] & [trihɥɛx](sic)KWi
dix-huit
TRIWEC'HVED [tri'wɛhvət] [-'vɛhvɛt] [triɥɛhvɛt] & [-hɥɛh-]
dix-huitième
NAONTEG ['nãwntək], & ['nõntək]Ku, ['nawntɛk], a-w [nãndɛk](sic)W
dix-neuf
NAONTEGVED [nãwn'tɛgvət] & [nõntəgvət]E, [nawn-]L, a-w [nãndegvɛt]
dix-neuvième
SEITEG ['sɛjtɛk], rarement [z-], [sejtɛk], a-w [sɛjntek]W
dix-sept
SEITEGVED [sɛj'tegvət] [-'tɛgvɛt] [sejtegvɛt]
dix-septième
DEGVED ['degvət] [degvɛt] a-w [de:gət]
dixième
DOLLAR, m. -ed, -ioù ['dɔlar] [dɔlar] (Morvannoù -où)
dollar
ETA [e'ta], alies [ta]
donc
REiñ [rɛj], a-w [rɛɲ]EGo & W, var. ROiñ ['roj]Ki (bv. RO-, a-w RA- W & Ku (=> part. passé RÀET [rɛjt]), & a-w confondu avec (gw-)ra- en Ki)
donner
DOUSSIG ['dusik], [dusic](sic), a-w ['dusec](sic)Go
doucement
DOUSSIG T W ['dusik] [dusic], a-w ['dusec]Go
doucement (T W)
DAOU-ZEG ['dowzək] ['dawzɛk] [dəɥzɛk]
douze
DAOU-ZEGVED [dow'zegvət](sic) [dəɥzegvɛt], a-w [-gət]
douzième
DROED, m. -où, -joù [drwɛt], a-w [drɛt]Ku & Wi, & [drwat] (a-w dred W (sic))
droit (n.)
banne
drop (of liquid) (m. -où) ['bãnə] [bane], var. bannac'h ['bãnəx], [bãnax] (Morv. notes [bãx]), occas. bannec'h [-ɛx], var. bannac'hig [bã'nahik] var. bannig [bãniɟ]
WAR-DU = WAR-ZU (& -zug dirag vog.)
du côté de, vers
SULWEZH, m. (& f.) -ioù ['sylwəs] [-vɛs], [sylɥɛx] & [z-], a-w ['zyljəs](sic)KWi
durée d'un dimanche
YAOUWEZH, m. (& f.), -ioù ['jowəs], ['jawvɛs] & [ɟ-], [jəɥɛx]
durée d'un jeudi
MEURZHWEZH, m. -ioù ['mœrzwəs], [-vɛs], [mœrhɥɛx]
durée d'un mardi
MERC'HERWEZH, m. -ioù [mɛr'hɛrwəs], [-vɛs], [merherɥɛx]
durée d'un mercredi
SADORNWEZH, m. (& f.) -ioù [sa'dɔrnwəs], [-vɛs] & [z-], [sadornɥɛx]
durée d'un samedi
GWENERWEZH, m. -ioù [gwe'nɛrwəs] [gɥe'nɛrvɛs] [ɟɥenerɥɛx]
durée d'un vendredi
LUNWEZH, m. (& f.), -ioù ['lynwəs], [-vɛs], [lynɥɛx]
durée du lundi
FREWAad [frɛɥat](sic), [frɛ'wa:t]
dynamiser
KERZU [kɛr'zy:] [c-] & var. KERDU [kɛr'dy:], & ['kɛr-], ['c-]Ku
décembre
MILZIN, adj. ['milzin], [melzin]W, a-w ['mirzin] (Fav. dit que "beg milzin" est E)
délicat
-SE [se], svt [ze] apr. voy. ou liquide a-w [sə]Ph, [sən] dev. voy. KuW. Dans le Finist. on préfère svt -he [he]KL : ahe, du-he, ar re-he, an dra-he ['ndrax]Ph, an ti-he Lu). On entend parf. -de / -te en Arrée et Ph.
démonstratif (assez) éloigné
-MAÑ [mã] svt [ma] [mə]Ph voire [m] avec report de la nasalisation sur la voy. précédente. Il existe des formes dénasalisées en [ma], très loc. [me].
démonstratif proche
-HONT [(h)õnt] parf. [unt] [sõnt]Eussa, s'entend de moins en moins, svt remplacé par -se en KW.
démonstratif très éloigné
DEPANTAÑ [de'pãntə] [depãntɛɲ]
dépendre
MUNUD, m. -où ['my:nyt] [mynyt], a-w [mi-]W
détail, minute
hi [hi] hors L (ha hi), [i] L (hag hi)
elle
PAKAÑ ['pakə], var. PAKIÑ [pakɛɲ], var. PAKO [-o], a-w PAKAD [-at]
emballer, empaqueter
E-LEIZH [e'lɛjs] [e'lɛjx] a-w [il-](sic)W & [e'ləjx], [e'løɥs](sic)L
en abondance, & nombre de...
PILPOUS ['pilpus], [pilpus]
en charpie ; hypocrite
BUGALEAJ, m. -où [byga'leəʃ], [byɟaleaʃ]
enfance (& enfantillage)
BUGEL, m. bugale ['by:gəl], [byɟel], [by'ga:le] [byɟale], a-w [bigwa:lə]Ku [bəɟəli]Wu, diwar -ez [by'ga:lɛs]Eussa, var. BUGUL, m. -ed [byɟyl] a-w [bəɟyl] ['by:gyl]Ku
enfant, pâtre, berger
ENROLLADUR, m. -ioù [enrɔ'la:dyr], [enrɔladyr]
enregistrement
SONENROLLiñ [sõnen'rɔli], [sõnenroliɲ] & [z-]
enregistrer avec un magnétophone
ASSAMBLES [a'sãmbləs] [-ɛs] a-w ['sãmbləs] ['sãməs] (& 'sam's g' [sãs]Ku) ('sam's g' alies e-lec'h g', préposition d'accompagnement, K) (Morv. cite aussi "àr-un-dro gant" comme synonyme de "assambles gant")
ensemble
A-GEVRED, adv. [a'gevrɛt], [a'gɛwrət] [aɟəvrɛt] (Morv. signale "a-gevred gant" comme synonyme châtié de "assambles gant", en compagnie de)
ensemble, de concert (version châtiée)
KLEWED ['klɛwət] ['klɛ:vɛt] & [-e:](sic?), [klɛ:t]Ku, [klɛɥɛt] & [kləɥɛɲ]W, a-w [-ut]
entendre
INTER(R)AMANT, m. -où, -choù [intɛ'rãmənt] [interəmãnt], a-w [in'trãm(ənt)](sic)Ph, var. [in'tɛrmãnt]Ku, & [-ãnt]L
enterrement
INTER(R)AMANT, m. -où -choù [intɛ'rãmənt], [interəmãnt], a-w [in'trãm(ənt)]Ph, [in'tɛrmãnt]Ku, & [ãnt-]L
enterrement (mot d'usage courant)
INTER(R)iñ [in'tɛri], [interɛɲ], a-w [ãnt-]L (mot d'usage courant) (Morv. précise que çà et là certains emploient "interriñ" pour la cérémonie d'enterrement (à l'église) et "douarañ" pour la mise en terre : Per zo bet interet diouzh ar mitin ha douaret diouzh an abardaez)
enterrer
ETRE, adv. et prép. [e'tre], a-w ENTRE [en'tre], [in'tre], alies [tre] (ETREZOMP (sic Fav.) [e'tre:zõm], a-w ['trezõm](sic)Ku & ['tredõm], ETREZOC'H (sic) [-ɔx], ETREZE (sic) [e'tre:zɛ](sic), a-w ['trezɛ], [-sɛ], ['tre:dɛ](sic) & -O [etreho](sic)) (Morv. dit que etrezo se prononce localement étrésso, qui n'est pas mentionné par Fav.)
entre
ETRE, adv. & prép. [e'tre], a-w ENTRE [en'tre], [in'tre], alies [tre] (ETREZOMP [e'tre:zõmp], a-w ['trezõmp](sic)Ku & ['tredõmp], ETREZOC'H [-ɔx], ETREZE [e'tre:zɛ](sic), a-w ['trezɛ], [-sɛ], ['tre:dɛ] & -O [etreho](sic))
entre, & adj. intermédiaire
ESPERiñ, -oud [ɛs'pe:ri], [esperiɲ], [-ut]
espérer
pevar
four (card. num., m.) ['pɛ:var] L & K Go ['pɛwar] T occas. [pɛ:r] Ku, [pwar] & [pjar] W
pevare = pevarvet
fourth (adj. [ord. num.] & fraction [n. masc.]) [pɛ'va:re] [pɛ'warvət] [-'varvɛt] [pɛ'va:rə] [pware] = [pwarvɛt] = PEDERVET, adj. & m. (& f.) [pe'dɛrvət] [pedervɛt] & [-rɛt] (var. PEDER)
LUR, m. -ioù [ly:r] (& -ien) (parf. confondu avec LIVR, livre [poids])
franc (monnaie)
FRIKO, m. (& -où) (sic) ['friko], [friko], & a-w [frigot]W
fricot, & banquet (de noce,...) (Morv. : festin, repas de noce, et par ext. tout bon repas)
YÉN, adj. & m. [je:n], a-w [ji:n] & [ɟ-]Ku, [jẽ:n] & [jɛjn]W & Go, a-w [jeɲ] & [jajn]KWi
froid (qu'il fait, ou température d'une chose)
kalonek
from the heart, sincere, amiable, warm; courageous, brave, valiant [ka'lõ:nək] [-'lu:nɛk] [kalõnɛk]
GWINIZH, m. -où & -enn -où ['gɥi:nis], [gw-], [ɟɥinix], var. GWENIZH [ɟɥenis]KWi, [-nix], & [ɟynix], [ɟynex]W
froment (grain, plant,...), blé
GOU(E)STAD ['gwɛstat]L, alies ['gustət], [guʃtat], [gostat] & [gwastat]Wu, bih. GOU(E)STADIG [gwɛ'sta:dik], alies [gu'sta:dik] [gwaʃtadic]W, a-w DOUSTADIG [du'sta:dic]Ku
lent, lentement
PEHENI [pe'hɛ̃j]Ku, [pe'hini]T, [pe'i:ni] & ['pi:ni], [pehãni]W, a-w (pe) sort heni Ku
lequel
PAOTRED AN HENT-HOUARN
les cheminots
Tud an eured
les invités (au mariage)
AN DUD NEWEZ
les mariés
PERE [pe're]
lesquels
kentel
lesson (f. -ioù) ['kɛntəl] [centel] (sic)
LIZHER, m. -où, lizhiri ['li:zər] [-ɛr]L..., [liher] & ['li:ʒɛr]K(i), ['li:vər]Go, ['lijər]KWi, [lihir] & [ləhir]W, m. -où -ier (& [li'zɛʳjər]Ph), -i (& lizhiri)
lettre
LIBR [libr], alies [lip]
libre, parf. franc
GWELE, m. -où ['gwe:le] ['gɥe:le] [ɟɥele] a-w ['gɥi:lə]Ku, [ɟɥile] & [ɟyle] [-li]W
lit
bihan
little, small ['bijãn] [bjãn], a-w ['bijən], [bijn], [bi:n] Ku (Morv. : the "h" is locally pronounced in Wi)
KORR, & m. -ed [kɔr], a-w [-:r](sic) & [-u-]
nain (usuellement utilisé pour nommer ne femme)
NE... TAMM TOUD (Big.)
ne... pas du tout
NE... KET KÉN [ken] [cen] a-w [ẽ] [ɛ̃]KuKWi, & [kin] [cin]
ne... plus
na, nag (before a vowel)
neither, nor [na] [nag]
OBER WAR-DRO AN TI
nettoyer la maison
NAW [naw] [naɥ] a-w [na:(v)]Go, [no:]E
neuf (nombre)
NAW(V)ED ['nawvət] & ['nawət] ['na:vɛt] [naɥɛt]
neuvième
kazetenn
newspaper (f. -où) [ka'zɛtən] [kazətɛn], occas. [g-], f. -où & kazetoù (occas. [gazədow] KWi)
e-kichen [e'kiʃən] [-ɛn] [eciʃən] a-w en-kichen [-en] (sic), [-kyʃən] Go
next to, beside (prep., adv.)
NA, NAG [na] [nag-]
ni
EURED, f. -où, -ioù (& eureujoù) ['ø:rət], [øret](sic), a-w [erɛt]W (Morv. donne aussi "euredenn")
noce (Morv. : la cérémonie de mariage)
DU, adj. et m. [dy:]
noir
trous
noise; dispute (m. -où) [tru:s]
KENNEBEUD [kɛ'ne:bøt], alies [kɛ'nø:bət], [cɛnəbøt] [-bat]E, a-w KER- [kɛr-]
non plus, pas plus que
ket
not [ket] [ke] before consonant. [cet] occas. [kət] [cət] W
mann (ebet)
nothing (at all) [mãn (eˈbeːt)]
ni [ni], var. [ne], [nim], [niɲ], loc. [nim] / [nõm] KT
nous
omp
nous sommes
emaomp [mõm]KPh (Morv. : [emaõm], [emaum])
nous sommes (estamos)
MIS DU
novembre
AR MISIOÙ DU
novembre et décembre
NOS, f. -où / -ioù [no:s] a-w [nõ:s]KuT, [nu:s]KiW & [u:s](sic)Ki, [nã:s]Groe
nuit (+ tard le soir)
NEOAZH [nəwax]W, [nawəs]K, a-w & [nuwax]Groe
néanmoins
PLIJADUR, f. -ioù [pli'ʒa:dyr] [pliʒadyr] & [pliʒədyr]E, a-w [ply-]
plaisir & de l'ambiance
LEVR, m. -ioù [levr] & [le(v)r], ['levər]Ku, [lerf](sic)T, [ləɥr]W, [levrjoʷ] & [le(v)rjoʷ]KT, [leverjow]Ku, [lervjo]T, a-w -eier [levʳɛjər]Ph a-w LEOR [lewr]L & ['lewor]Ph, & [lewrjoʷ] a-w LIVR [livr]W, var. LIVROÙ [livrəɥ]W
livre
LIVR, m. -ioù [livr]TWu, a-w [liwr]K & Wi, [liɥr]Ku & W, [livər] & [lirf]Go, & -ien
livre (poids)
LESENN, f. -où ['lɛ:zən], [lɛzɛn](sic)
loi
HIR [hi:r] & [i:r]
long (espace, temps)
PLANED, m. -où [plãnɛt], ['plã:nɛt]
planète
GOUELAÑ ['gwe:lə] [-ã]T [-a]L [-o]Ku [gwilɛt]W a-w [wilɛɲ]W & ['wo:lã]Go
pleurer
GLAW, m. -ioù [glaw] [gla:(v)]EGo, [glaɥ] a-w [glo:]Ku, -ioù & -e(g)ier (sic)
pluie
POUES, m. -ioù [pwe:z] & ['puɛs]L, [pwi:s]Wu, -ioù (['pwe:ʒoʷ] ['pweʃu] & -eier Ki)
poids
POLISSER, m. -ion [po'lisər] [poliser]
policier
AVAL, m. -où ['a:vəl] [aval], a-w ['awl]Ku & [awal]Wi, ([a'va:low], [-u], [avəlow]Wi, [avələɥ]Wu, ['avəlow]Go)
pomme
AVAL-DOUAR, m. -où & [a'luwər]Ki (& a-w avaldouar(enn) [aldwa:rən]KWi)
pomme de terre
DOR, f. -ioù [do:r] a-w [du:r]Wu & K, alies kemm. (an) NOR [no:r], a-w [o:r], -ioù, -où & -odoù, -ojoù & -ejer, -ejoù
porte
DOR, f. -ioù [do:r] a-w [du:r]Wu & K, alies kemmadur an nor [no:r], a-w [o:r], f. -ioù -où & -odoù -ojoù & -ejer -ejoù
porte
PEMDEZIEG [pem'dejək] [-'dɛsjɛk] & [-ʃɛk]L, ['pãmdiək] [pãmdiɛk]W & [-deək]Go
quotidien
KERC'HAD ['kɛrhət] [cerhat]
quérir, aller chercher, & ramener
DASTUM, -iñ ['dastym], [daʃtym](sic), a-w [-iɲ]W, ['dɛstym]Ph
ramasser, parf. collecter
RAZH, adj. [ra:s], a-w RAC'H [rax]W & KuL
ras ; tout
TRUGAR, f. ['try:gar], [trygar]
ravissement, & régal
TRE, m. [tre:], a-w [tri:]Wu, var. TREC'H [trex]Ki
reflux
SELL, m. -où [sɛl], a-w [sel], [-e:](sic)W & [z-]T
regard
KEUZ, m. (& f.) [kø:s]L, [kœ̃:s] & [-ɛ̃:-]Ki, alies [kœ̃:]KuT(L), & [c-], a-w [kø:]GoWi & [cø:], [cøj]Groe, & [ke:], [c-]Wu
regret
RESTORANT, m. -où / -choù [rɛ'sto:rənt] [reʃtorãnt]
restaurant
Chom bourdet
rester court, à court d'inspiration, sans savoir que dire ou qu'écrire + rester en panne (voiture)
MANN T Ku [mãn], Ph aliessorc'h MANN EBED
rien
NETRA [ne'tra] a-w [ni-]K & [nen-]L, [nin-]KWi & [nitə]Wi
rien
C'HOARZHIN ['xwarzin] [hwarhin], a-w [hwarhɛt] [hɥerhiɲ]W, ['xwɛrzî]T, [hwarho]Wi, (bv : c'hoarzh-)
rire ; par ext. sourire
ROC'H, f. -où, alies re(c'h)eier [rɔx] (a-w m. W) ['rɛjər], ['rɛhjɛr], [rejer], [rehir]
roche, roc
ROZ
rose, rosebush, rosette (m. coll. -enn -où) [ro:s]
RUZ [ry:], [ry:s]L
rouge
UR GOULOÙ-LUTIG
loupiotte
LUTIG, m. -où ['lytik] [lytic], a-w [lycic]
lumignon, veilleuse
GOULEIER KÊR (Morv. : "kêr" au sens de "ville" est traité comme un nom propre, sans article)
lumière de la ville
LUN, m. [ly:n], a-w [lœ̃:n]Ki... DILUN, adv. [di'ly:n] & [-'lœ̃:n]KW, a-w [de-] GoKiWu...&Ph
lundi (n., adv.)
ENO ['e:no], var. ENE ['e:nə]Poul. & ['ɛ̃:nə]Ph, a-w [inu]W ['e:nã]T
là (endroit & moment en question)
MAGNETOFON, m. -où [maɲetɔfɔn](sic)
magnétophone
SONENROLLER, m. -ioù (néologisme) [sõnen'rɔlər], [sõnenroler] & [z-]
magnétophone (néologisme)
MAE, m. [mɛ:], a-w [mae]L & [maj] [mej]Wu
mai
CHERVAD, -enn (coll.) [ʃervat](sic) (Morv. le donne comme synonyme de friko, et dit que dans certaines régions cela a fini par désigner la noce : "moned d'ar chervad")
régal
ASEZAÑ [a'zeə], [a'ze:za], var. ASEZO [a'zew]Ph, a-w [a'ʒew]Ku, var. ASEZIÑ [azeɛɲ], ['a:ʒən]E
s'asseoir
OBER WAR-DRO AL LOENED
s'occuper des bêtes
FUR, adj. & m. -ion [fy:r] a-w [v-]KuT
sage
SANT, adj. [sãnt] & [z-], a-w [zint]E (avec parfois mutation du prénom qui le suit) SANT, m. sent [sɛnt] [sent] & [z-], a-w [sjent]Wu, & -ed W
saint (n., adj.)
Tapoud krog
saisir
SALL, adj. [sal] & [z-]
salé
memes
same (adj. [=hevelep]); even (adv.; spoken/non-literary [="zoken," classical/literary]) ['mɛməs] & [-ɛs] a-w [mɛ̃ms] Ku, ['mõməs] T, var. MEM [mem] W, a-w [mɛm] Ku
SADORN, m. ['sa:dɔrn] & ['za:dəʳn]KuT, [sadorn] & [-urn] & a-w [sa:rn]K & [za:n](sic)T, [saɔrn], [səðorn], [saworn]Wu DISADORN [di'sa:dɔrn], [disadorn], a-w [de'sa:dərn]Ph & [-'sa:rn]K, [disazorn] & [-worn]W
samedi (n. adv.)
GWAD, m. [gwa:t], [gwɛ:t]W & Big, E, a-w ['goat]L
sang
HEB [hep] [ep], var. HEMB [hemp] & [jem](sic)W, & a-w [hem]KWi
sans
DINIVER [di'ni:vər] [diniver]
sans nombre
MELL [mɛl] (devant un nom)
ÉNORME
DA [da] a-w [də]KuTW, a-w D' dirag vog. pe h-
à
kreñv
strong [krẽ:] LT, [krɛ̃w] K [kreɥ] Wi, occas. [krẽ:(v)] & [krejf] Go, [kreã] & [kriɥ] Wu
dilost-ger
suffixe
E-kichen : en da gichen, en e gichen, en he c'hichen,... E-tal : e-taldon, e-taldous, e-taltoñ, e-talti, e-taldomp, e-taldoc'h, e-talte.
à côté de (conjugaison)
a-fesson
suitable, appropriate, proper [a'fɛsən] [-un] L [afəsõn] & [-õ] W
a-zoare
suitable, appropriate, proper [a'zwa:rə], [a'zoare] [azwɛre], occas. [zwæ:r] Ph
HEUL, m. -ioù [hø:l] [ø:l], a-w [høyl](sic)KWi & [g-]T var. HELI W
suite
-tre / -kenañ / -meurbed => Rosenn zo koant meurbed. [tre:], a-w [trej]KWi [ke'nã] & [-a]L MEURBED [mør'be:t], [mørbet] & [-bət], [mer-]W, adv. : EXTREMEMENT, IMMENSEMENT
superlatif absolu
-añ => Rosenn eo an heni goantañ. [a]L et K, [ã]T W, [ãn] Ku Pél. et parf. Lu ou Kap, [ə] ou [o] / [õ]en Ph. On entend svt [o] ds les n. de fam. en -aff (an Heno, ar Gwello)
superlatif relatif
SIRIUS [si'riys] [sirjys] a-w [zi'rijəs]Ph, [sirivys]
sérieux ; par ext. sobre
SUR [sy:r] & [z-]
sûr, certain
TAOL, f. -ioù [to:l], a-w [tawl]L, [towl]W
table
TAOLENN, f. -où ['to:lən], a-w ['tawlɛn], [taɥlɛn]
tableau (& table des matières)
KEMENER, m. -ion [ke'me:nɛr] [ce'mɛ̃:nər]Ku, ['kemənər]Go, [ceməner], [cemənur]W & [kãmənir]Wu
tailleur
TASS, m. -où [tas]
tasse
TASSAD, m. -où ['tasat] [tasat]
tasse (de... : contenu)
tavarn
tavern, pub, inn, cafe, bistro (f. -ioù) ['ta:varn] L (& -ied) [tavarn] W, occas. ['tawərn] KWi [təvarn] W
kelenner
teacher (m. -ion) [ke'lɛnər] [celɛner], [-ur]
an den-mañ-den : tel ou tel homme an tiegezh-mañ-tiegezh : telle ou telle ferme
tel ou tel
dek
ten (card. num.) [de:k], often [dek]
-och [ɔx] (parfois -ac'h [ax] Ki et Ph), durcit les finales quasi systématiquement, même LMNR (redoublés)
terminaison du comparatif
-añ [a]L et K, [ã]T W, [ãn] Ku Pél. et parf. Lu ou Kap, [ə] ou [o] / [õ]en Ph
terminaison du superlatif
an
the (def. art.) ("an" is used before N, D, T, H) [ãn] [ən], occas. 'n [n]
n'eus ket
there isn't, there aren't (any) ("N'eus ket" is used to negate "zo" where "zo" means "there is/are")
int, int-i (var. L)
they (subj.), them (obj.) [int], [in'di]L & [iŋ(c)](sic), var. I [i] a-w [ɟi]W
moan
thin [mwã:n] ['moãn] L var. moen [mwẽ:n] [-i:n] E
trede = teirved
third (ordinal number) (both forms work for both genders) ['tre:de] ['tɛjrvɛt] [trede], occas. ['tri:də] Ku [trəde] ['tɛrvət] T, [tɛrvɛt]
-mañ
this/these (near demonstrative [suffix]) [mã] occas. [ma] [mə] Ph, [mən] W & pl. -où [mãw] T
tri
three (card. num., m.) (triggers spirant mutation: P T K => F Z C'H) [tri:] & occas. [trəj]Wu (mutation : P T K => F Z C'H, occas. T => S KWi, occas. no mutation Wu, often P T K => B D G)
teir
three (f.) [tɛjr] often [tɛr] ETW, & ['tɛjər] Ki
TIMPR, m. -où [timpr] & [timp], var. TIMBR [timbr] (& timpchoù)
timbre
amzer
time (f. -ioù) (all senses except "time of day" [=EUR] and "instance, occurrence" [=GWECH/GWEZH]) ['ãmzər] [-ɛr] [amzer] [-ir], occas. [ãmzr] (sic) [ãms] Ku
prenañ
to buy ['pre:nə] occas. ['prẽ:nə] Ku & [-ɛ̃:-], var. preniñ [prenɛɲ] [pərnɛɲ] (sic), var. preno [preno]
evañ
to drink ['e:və] [-a] & [efa] L [-ã] occas. [i:vã] Go, var. evo [-o], [-u], var. evet [eɥɛt], occas. [ivet]
selaou
to listen ['se:law] L, ['se:lu] L, ['ʃi:lu]Ki occas. ['ze:low] KuT, ['ʃi:low] E & [ʃiləw] Ku, ['ʒi:lɛw] E & T, var. seloù ['se:lu] L, ['ʃi:lu] Ki, [ʃilɛɥ] W & [ʃələɥɛt] [ʃlɛw] W
bezañ o chom
to live, stay (temporarily)
lenn
to read [lɛn] occas. LEEN (verbal bas LE-) [le:n] Ku & Wi, & [lenɛɲ] W
kousket
to sleep ['kuskət] [kuskɛt] & [-ɛɲ] W
chom
to stay, live [ʃõm], occas. [ʃum] var. chomel [ʃomel] [ʃə-] & var. chomer [ʃømər] Plougastell
skubañ
to sweep (with a broom) ['sky:bə] var. SKUBIÑ [ʃcybiɲ], [-ɛɲ], var. SKUBO [-o], occas. [ʃybat] W (sic) [ʃibat] KWi (sic)
dit dis W, sometimes -a(t) in coastal W
to you (s.) (conj. prep.)
butun
tobacco (m. -où) ['bytyn] [bytyn], occas. ['bytn] K, [bətyn], [bətəm] [bətœ̃m] W & [pytym] Eussa
ti-butun
tobacco shop, tobacconist's
TOENN, f. -où ['toən]PhT & [-ɛn], [twɛn]KiW, a-w [tõ:n]Ku, [tuən](sic)E & Go
toit
BEPRED [be'pret] & [-e:t], a-w [bəprət]W, [boprət](sic)T, var. PEPRED ['pɛ'pret](sic)Ku [pərpət]W
toujours
ATAW [a'taw] [ataɥ] a-w ['ato]K & [taw]KWiGroe
toujours (tous sens)
TRO, f. -ioù [tro:]
tour, parf. alentours, pourtour, fig. occasion & moyen de
TOURIST, m. -ed [turist] & ['tu:rist], [-iʃt]
touriste
TROIAD, f. -où ['trojət] [trojat] var. TRÔAD W, f. -où : circuit, virée ['troat] [trowət]
tournée
BEMDEZ ['bemde] [-dər](sic) a-w [bãmde] & [bamdi](sic)W, ['bõmde]T, ['bɛmdɛjs]L, var. BAONDEZ ['bãwnde], ['bowne]E & Go
tous les jours
TOUD [tu:t], alies (sans accent) [tut] & [tu-] (employé beaucoup plus que OLL)
tout (entièrement) & tous
A-HED [a'he:t] [a'e:t] & [-ed-](sic)
tout au long de (temps)
DIOUZHTU [dius'ty:] a-w [dus-]Ph [dys-]Ph [dos-]Ph [dœs-]Ph [dis-]Ph, [dyʃty]Ku, a-w [dox'ty:]Ki, [dœx-]Ku, [djox'ty:]L, [dux'ty:]Groe
tout de suite
EN UR [e'nœr] [e'nyr], a-w [en'ɛr](sic)L, [nɔr]Ku, [nur]Wi, (a-w UL / UN : [nõn]T)
tout en + inf.
"AN OLL DUD" KLT = "OLL AN DUD" W
tout le monde
TOUD AN DUD se prononce a-w [tun'dy:t] & [-dyt]Ph = RAC'H AN DUD W
tout le monde
OLL [ɔl] a-w [wəl]W
tout, tous
TREN, m. -ioù [trɛn]T, a-w TREÑ [trɛ̃]
train
LABOURAD [la'bu:rət] & [-ri]Ph, [laburat] & [-ɛɲ]
travailler
pladenn
tray, disc (CD) (f. -où) ['pla:dən] [pladɛn]
TRI-ZEG ['trizək](i bref) [-ɛk]
treize
TRI-ZEGVED [tri'zegvət](sic), [-ɛt]
treizième
TREGONT ['trɛ:gõnt] & [-gənt]Ku, [trəgõnt] & [tr̥gõnt](sic)Wu (alies [trɛ'gõ-](sic) devant monosyllabe) (a-w "tregont vloaz" [trɛ'gõla]Ku)
trente
TREGONTVED [trɛ'gõnvət] [trəgõndvɛt]
trentième
RE [re]
trop
RE [re] (en KLT prend l'accent devant les monosyllabes)
trop & excès de
KAVOUD ['ka:vut] ['kawət](sic)Ku, [kavət], [-wit]Wu, alies KAOUD [kowt]Ku, [kawt]L..., & [kaət]Go, [ka:t]T (BV : [kav-], a-w [kaw-]Ku, & [ka:-]KT, [kaɥ-]W)
trouver, rejoindre
GWALL [gwal] a-w [gwa:l]Eussa, devant nom, adj., v., accentué quand il est monosyllabique en KLT, a-w [gwəl]Ku, [gwɛl]T & [gol](sic)KWi & W ex. dev. N. : ur gwall gi
très (devant adj.), fort / mal (devant v.), méchant, grave
out [ut] = ous [us]W
tu es
emaout [mut]KPh
tu es (estas)
te [te], a-w [ti] (forme anc.)
tu, toi
LAZHAÑ ['la:za], [laɛɲ] [law]Dp, a-w [la:]Ki, & ['lahã]T, ['lahə]Ph, [lahiɲ]
tuer & éteindre (lumière, feu)
daou
two (card. num., m.) [dow] [daw] [dɛw] [dəɥ]
TELEFON, m. [telefon](sic) & [-'lefõn]
téléphone
TEST, adj. & m. -où [test], [teʃt]W
témoin
TEST, m. -où [test](sic) [teʃt]W
témoin
PENN, m. -où [pɛn] & [pen]W & Wi
tête
PENNEG ['pɛnək], [-ɛk] & [-ok]L, [penɛk]
têtu, entêté
ABRED [a'bre:t], a-w ['abrət]E & Wi
tôt
UNAN ['ynãn]L & Go..., [ənãn]W, a-w [yn]T, [œ̃n]Ku, [ynã(n)]Groe, [ynõn]E, ['onãn], [u-] [ənã]Wu
un (nombre)
Un disterrañ ("Mont a raio ur banne porto ganit?" "O, Un disterrañ!)
un petit quelque chose, un soupçon, trois fois rien
RESTAJ, m. -où & restachoù ['rɛstəʃ] [reʃtaʃ] [rɛs'taʃu]KL
un reste (surtout péj.)
TI-MOULEREZH (& ti-moulañ)
une imprimerie
GOULAOUENN, f. -où (singul. de gouloù) [gu'lowən] [-'lawɛn], a-w [go'lowən] ['golowən] [goləɥɛn]
une lumière (de bougie, cierge)
ur penn kefeleg
une tête de linotte
USIN, f. -où ['y:zin] & [-ən], [-yn]Ku, [yzin], a-w [lyzin]W
usine
VAKAÑS, f. -où ['vakãs] [vakãs] (bezañ en vakañs, ar vakañsoù bras)
vacances
LESTR, m. listri [lestr] [leʃtʳ] & [ləʃtʳ]W, listri (& -i, -où KWi)
vaisseau, navire & vaisselle (surtout au pl.), vase
ÀR [ar]W & K(Langoned,...)
variante de war
GWERZHAÑ ['gwɛrzə] [-ã] ['gɥɛrza], var. GWERZHIÑ [ɟɥɛrhɛɲ] [ɟɥarhəɲ] & [-rɛɲ]Wu, var. GWERZHO [ɟɥɛrzo]
vendre
GWENER, m. ['gwe:nər] ['gɥe:nɛr] [ɟɥener] [ɟyner] [ɟɥinir]W DIGWENER [di'gwe:nər], [-'gɥe:nɛr], [diɟɥener] & [dəɟɥnir](sic)Wu, a-w [dir-]L, [der-]
vendredi (n. adv.) ; Vénus
DONED ['dõ:nət] [dõnɛt] a-w [done-]Groe alies DONT [dõnt] & [dõn-] (BV : DEU- [dø] et [da]Wku, svt invariable KT, & [tø] [ta]Ku)
venir
DONED ['dõ:nət] [dõnɛt] a-w [done-]Groe, alies DONT [dõnt] & [dõn-] (BV : DEU- [dø] et DA- [da]WKu, svt invariable KT, & [tø] [ta]Ku, mutation ZEU- en L, pas de mutation en T, TEU- en Ku, ZA- en W, TA- en Ku)
venir
o (oc'h [before a vowel])
verbal particle introducing the present participle (ex. o vont "going") [o], [∅] (often nothing) & "oc'h" occas. before LMNR & Y in Ku Wi, "ouzh" or "doc'h" W before a pronoun, [e] & occas. [∅] (nothing), before vowel "ec'h," like "o(c'h)." Although written "é" in W and "o" in KLT, "é" is nevertheless also used in Ku and in Ki, L, T.
ETRESEG [e'tre:zɛk] ['etresək](sic)Ph a-w [etrəsək], ENTRE- [entre-] & ['trezɛk]KT, ['trese]K [tresk]K, [tresa(k)], [trøs]KWi
vers
TREMA [trema](sic), a-w ['trɛ̃mə]Ku, [trəma]Wi & [tr˳ma]Wu
vers
BUHEZ, f. -ioù ['bye], [byɛs](sic), [bye](sic), a-w ['byhe]Wi, ['byhət]Kap, [byɥ]Ku, [byi]Wu
vie
KOZHNI, -ONI, f. ['kozni], [kohni](sic), var. [kohõni], & [kõni]Wi, [kuhuni]Groe
vieillesse
KOSHAad [ko'sa:t], & ['kosat](sic)E & KWi, [kohat](sic)
vieillir
KÊRIADENN, f. -où [kɛ'rja:dən] [cèrjadɛn]
village (& hameau)
UGENT ['y:gənt] [yɟɛnt] & [ɥiɟɛnt]W
vingt
WARN-UGENT [war'ny:gənt], [var'ny:gɛnt], var. ARN-UGENT W [arnɥiɟɛnt](sic)W
vingt-et-...
UGENTVED [y'gɛnvət](sic), [yɟen(d)vɛt] & [ɥi-]W
vingtième
BEW [bew] [be:f]Go [bẽ:]E, [beɥ], a-w [biɥ]W
vivant, vif
SAFAR, m. -où ['safər] [safar] [sa'fa:r]E, a-w [savar] [z-]
vocifération, vacarme de paroles
SAFARAD, var. SAFARIÑ [sa'fa:rət] a-w [sa'va:rət], var. [safariɲ], [za'va:ri](sic)Ki ex. "safaromp brezhoneg"
vociférer, parler bruyamment, loc. parler (Ki)
GWETUR, f. -ioù ['gwɛtyr] a-w [-tər]Ku, [gwetyr], atao [gw-], a-w [bwatyr]Wu
voiture
MOUEZH, f. -ioù [mwe:s] ['muɛs]L, [mwɛx], a-w BOUEZH [bwex](sic)W
voix (dont suffrage)
LÀER, adj. & m. -on (sic) [laɛr](sic)L & Go, Ki, W, a-w [lɛ:r] (& -ien)
voleur
c'hwi [xwi], svt [hwi], [fi] Big jusq. Douarnenez
vous
oc'h
vous êtes
emaoc'h [mɔx]KPh (Morv. : [emaɔx])
vous êtes (estais)
BEAJiñ [be'a:ʒi], [-o], a-w [be'aʃi], var. VOIAJ- [vo'ja:ʒi], [vojaʒɛɲ]
voyager
DILHAD, m. (sens collectif) ['diʎət], [diʎat], a-w [dəʎat], [dəhat]KWi, -où / -joù (singulatif : ur pezh dilhad)
vêtements, habits
ni
we (subj.), us (dir. obj.) [ni] occas. [nî] KuT, [nẽ] Ph, [nij] W & [nəj] Arv. W & [niɲ] Ki (from ni-ni), occas. [nim], [mim] & [nõn] T (from [? sic] -MP)
MES = MED [mεs], a-w [mes] = [mεt], a-w [met], [me-] dirag ur gens.
mais
FALL, adj. et n.m. [fal], a-w [v-]
mal, mauvais (n. et adj.)
den
man (m. tud [often]) [de:n] occas. [dẽ:n] [ty:t] & [tyt] & [dɛ̃:n] Ku & W, [dejn] W & [di:n] E & W -ed, -ion, -ioù, -où
DEBRiñ, -o ['dɛbri] [dɛbriɲ]Wi, ['dɛbʳo]E & Wi, a-w ['drɛbi]L, [drɛbɛɲ]W, & ['dɛbi], [debəɲ], var. DIBRiñ ['dibri] & [-î]T, ['dibʳi]Ku (BV. : DEBR-)
manger
KIS, f. -où (Ph ?) [ki:s], [c-]
manière (pl. péjoratif)
MEURZH, m. [mœrs] [mœrx] & [merx]Wu DIMEURZH, adv. [di'mœrs] [dimœx] & [-merx]Wu, a-w [de-]...[diz-]Eussa
mardi (n., adv.) ; Mars, mars
MEURZH, m. [mœrs] [mœrx] & [merx]Wu
mars
mestr
master, schoolteacher (m. mistri) [mɛstʳ] [mɛʃtʳ], m. mistri KLT / mistr W, & mistrisi Ki, & -où
MI(N)TIN, m. -ioù / -où ['mintin]KL, alies ['mitin]Ku & KW, [mitin] & [məteɲ]W = BEURE, m. -où T & E, Ku ['bø:re] a-w ['bœ:rə]GoKu [bore]E
matin
marteze
maybe, perhaps [mar'te:ze]LT & ['marteze] EGo, (& ['matse]), occas. [mar'tesə] K & [ma'te:ze] T, [ma'trese] K, var. MARTESEN [ma'tresən] Ku & often [ma'trɛn] Ph, [ma'trehe]L, [-'trɛx] Ku, var. MARSE [marse] W & ['marse] Go, [ma(r)sə] E & KWi, var. MARSEN [-ən] Wi (esp. before a vowel)
MAÑSONER, m. -ion [mã'sõ:nər], a-w MASSONER [ma'sõ:nɛr], [masõnur](sic) (selon Morv., la nasalisation du -a- est locale)
maçon
MAÑSON, m. ['mãsõn], var. MASSON ['masən], [-un], [masõn](sic)
maçonnage
GWELLOC'H ['gwɛlɔx] ['gɥɛlax](sic)Ki, [ɟɥɛlɔx] (alies GWELL W)
meilleur, & mieux
GWELL [gwɛl] [gɥɛl] [ɟɥɛl] & [-e-]W, var. WELL (sic) [wɛl]T
meilleur, mieux
MERC'HER, m. ['mɛrhər] & [-ɛr]L, [merher]W & [-jər]Ki, & [mərhjer], [mərçər](sic)W DIMERC'HER [di'mɛrhər], [-'mɛrjɛr]Ki, [dimərher] & [-ç-](sic)W, a-w [de-]Ph..., & [diz-]Eussa
mercredi (n. adv.) ; Mercure
LAKAAD [la'ka:t]LT, var. LAKAD ['lakat]K, a-w LEKEL [lɛcel]Wu (BV LAK-)
mettre
GENEL ['ge:nəl], [-ɛl] (bv. GAN- [-ã:-]), var. GANAÑ ['gã:nə]Ku, var. GANIÑ [gãnɛɲ]
mettre au monde
KREISTEIZ, m. [krɛjs'te], [-'teis](sic)L, [-'tɛj]Ki, [krɛjste]E, [krejʃte](sic) & [kreʃtej](sic)W
midi, & sud
MILION, m. -où [mi'liõn] & [-'lijən]Ph, [-liun]L, [miljõn]
million
aotroù
mister, Mr.; lord; an Aotroù "the Lord" (m. aotrounez) ['otru] K, ['awtru], ['otru:ne] [aw'tru:nɛs] ['otrow] ['ɔtro] T, [ɛwtru] Wi, [əɥtry], [o'trõ:nə(t)] W?
MANAC'H, m. MENEC'H ['mã:nəx] [manax](sic) & [mə-]W, MENEC'H ['me:nɛx] & ['mẽ:nəx]
moine
NEBEUTOC'H
moins
MIS, m. -ioù [mi:s] a-w [mi:ʃ]Ki & [miz-] (hep p-mouezh), (& ['mi:ʒoʷ], ['miʃu]), -où
mois
AR MIS MARI (L)
mois de Marie ? (pas de traduction donnée)
EOST, -où [ɛwst]Ph, a-w [ɛst] [ɛʃt] & [e-] (a-w ['ɛʃoʷ])
moisson, récolte, & adj. récoltable (mûr)
EOST, m. -où [ɛwst]Ph, a-w [ɛst] [ɛʃt] & [e-] pl. (a-w ['ɛʃoʷ])
moisson, récolte, & adj. récoltable (mûr)
BED, m. -où [be:t], a-w [bət]Wi
monde
PIGNad ['piɲət], [piɲat] & [-al], [-ɛɲ]W
monter, & grimper
GOAP, m. [gwa:p]
moquerie
GOAPAER, m. -ion [gwa'pɛ:r] [gwapaer], [-aur] & [-pur]W
moqueur (n.)
TAMM, m. -où [tãm] a-w [tam]W, bih. -IG ['tãmik] [tamic] & [-ec]W, a-w [təmic]Ki(sic)
morceau, parf. part, par ext. peu
GWEN(H)AEL [gwɛ'naɛl], [gɥe'nɛ:l] [ɟɥen-]
Gwenaël
PELL [pɛl] & [pel]W
LOIN ; LONGTEMPS
GWER, m. -enn -où [gwe:r] [gɥe:r] [ɟɥe:r] [ɟɥi:r]W
VERRE (contenant)
ALVAONañ, -iñ [al'vãwnə], [alvãwniɲ], a-w [al'vãjnə](sic)
ahurir
TU, m. -ioù [ty:]
côté, direction
dre chañs
fortunately, luckily, happily [dre ʃãs] occas. [drej] Ki & Wi
peder
four (card. num., f.) ['pedər] [peder], alies ['pidər] K [poder] W
PEURREST, m. ['pœrɛst] & [-rəst]Ph, [pœreʃt]
le reste
SON, m. -ioù [sõ:n] & [z-], a-w [su:n]L, [sã:n]Wi
le son
GWIN, m. -où [gɥi:n] [gw-] [ɟɥi:n]
le vin
TREMENVAN, f. -où [tre'mɛnvãn] [tremenvãn]
passage ; trépas
PATATES, coll. -enn [pa'tatəs], [-ɛs] PATO, coll. -enn [pa'to:] (loc. surtout Ku & E, Go) AVALOÙ-PATO (E)
patates
PAE, neutre -où [pɛ:], [pè:]Ph, [pae] & [paj]L, [pɛj]Ku
paye, salaire
PAEañ, -iñ, -o ['pɛə], [-ã]T, ['pɛw](sic)Ku, ['paja](sic)L, [pajo]Wi, [peɛɲ](sic)W
payer
BRO, f. -ioù [bro:]
pays (tout sens, dont région)
PEISANT, m. -ed ['pejzənt] [pejzãnt]
paysan
PEISANT, m. -ed ['pejzənt], [pejzãnt]
paysan
E-PAD [e'pa:t] a-w EN- [en-], [pa:t], & 'pad an [pãn]
pendant
E-KEHID-SE
pendant ce temps
tud
people (pl.) [ty:t] occas. [tyt], -où
KOLL [kɔl] & [-ɛɲ]W
perdre
KIG-SALL [kik'sal] [cicsal]
petit salé
DIJUN(I), m. -(i)où ['di:ʒyn], [diʒyn], a-w ['dy:ʒyn]Ku, [dəʒyn] & [dəɥʒœ̃n]Wu, var. [di'ʒy:ni]KLT, [di'ʒø:ni]L
petit-déjeuner
FOTO, f. -ioù ['fɔto], [fɔto]
photo
TROAD, treid [trwa:t] & ['troat]L, [trwɛ:t]W & E, Big., a-w [tro:t]K, [tra:t]Ph, [trɥɛt]Wu & [trɛt]Ku, treid [trɛjt] & troadoù, treidi
pied & manche (d'outil)
MAEN, m. MEIN [mɛ:n] [mẽ:n] [mɛ̃:n]K, & a-w [meãn]L, [min]Ku & Go, MEIN [mɛjn] & [mɛɲ] [məjn]W mute (toujours ?) au pluriel après l'article
pierre
MAEN, m. mein [mɛ:n] [mẽ:n] [mɛ̃:n]K, & a-w [meãn]L, [min]Ku & Go, MEIN [mɛjn] & [mɛɲ] [məjn]W mute (toujours ?) au pluriel après l'article
pierre
PLIJUS ['pli:ʒys] [pliʒys]
plaisant
FARSAL ['farsəl] [farsal]
plaisanter
KEVRED, adj. et n.m. ['kevrət] [cəvrɛt] & ['kewrət]
(de) concert (ne s'emploie qu'au sens de "de concert")
OUZHPENN [us'pɛn] & [əs-], [is-], [ys-]Ku, var. [ox'pɛn] & [open]W, [spɛn]K, a-w [dox'pɛn]KWi
(en) plus (de), (en) outre (que)
CHAL, m. [ʃa:l]
(fort) flux
AMBAZH [ãmba:s](sic)KWi, [ãmbax]
(loc.) RÉSERVÉ, TIMIDE
TROADEG, adj. & m. -ion & -ed ['trwa:dək] & ['troadɛk], [trwɛdɛk]
(personnes) aux grands pieds
TOULLAD, m. -où ['tulət], [tulat](sic)
(plein un) TROU (de...), souv. ENSEMBLE (de...) (moyenne quantité en Ph, bonne quantité en Go) Morv. dit que dans certains parlers il signifie "excès de boisson, cuite"
PEURVUIAÑ, adv. [pœr'vyjə] [-vyã](sic), [-vwia] [pœrvyã](sic) & [py'ria]Eussa (l'exemple de Fav. est précisé comme étant KiT, et l'article renvoie à "peurliessañ")
(pour) la plupart
DAVED, prép. [da'vet](sic), a-w [də'vet]K, & [dəvat]W, [dəɥɛt]Wu, [da:t]KWi, (davedon, -ou- daveti,...) (aussi conjugué d'e ved : le retrouver)
(pour) rejoindre
HELI, m. -où [heli](sic) [ili]W
(pour)suite
TOSTAAD [tɔs'ta:t] [toʃtat] (bv. tosta-)
(s') approcher
LEDANNAad [ledã'na:t], [ledãnat]
(s') élargir
PELLAAD [pɛ'la:t] [pelat]
(s') éloigner
ataw
(signifie parfois) du reste, en tout cas, toujours est-il
YAOUWEZHIAD, m. (& f.) -où [jo'we:ʒət], [jaw'veʃat] & [ɟ-], [jəɥehjat]W (ex. : ur yaouwezhiad skol)
(un) jeudi (de...)
LUNWEZHIAD, m. (& f.) [lyn'we:ʒət], [-'veʃat], [lynɥehjat]
(un) lundi (de...)
DIOTACH, m. -où ['djɔtəʃ], [djɔtaʃ]
(une) IDIOTIE (d'après Morv. : - au sing. : Sottise(s), bêtise(s). - au pl. : bricoles, menus travaux)
PEGEMENT [pe'gɛmənt] [-'gemɛnt] [peɟəment]
- COMBIEN (quantité, valeur) - m. (fig.) : (son) GRADE, PAQUET
GOURC'HEMENN, m. -où [gur'hemən], [gurhemɛn](sic), a-w [-hj-]W, [gorhãmen](sic)W pl. : a-w [gurhə'mɛnoʷ]Ku, [guhmənow](sic)KWi & [gurvənəw](sic)E
- COMMANDEMENT (& IMPERATIF, en grammaire) - surtout employé au pluriel : CONGRATULATIONS, SALUTATIONS, RESPECTS
DREIST [drɛjst] [dreʃt]W, a-w A- [a'drɛjst]Ki, [adreʃt]W
- PAR DESSUS, parf. AU DESSUS, PAR DELA, - par ext. adj. SUPERIEUR, SUPER
GWERZ, f. -ioù [gwɛrs] [gɥ-], [ɟɥɛrs] & [-e-]W, alies [-ʒoʷ], [-ʃu] & -où W (& var. -enn, f. -où : VERS, loc. au pluriel CONTES (bavardages KWi))
- PERIODE (de temps, & litt.), usuellement COMPLAINTE (dramatique, & édifiante) - & var. singulatif : VERS, loc. au pluriel CONTES (bavardages KWi)
KUSTUM, adj., m. -où ['kystəm] [cyʃtym] Fav. dit que "kustum" et "boas" sont autant vivants l'un que l'autre en Ph.
- adj. : ACCOUTUMÉ & HABITUÉ - n. : COUTUME & HABITUDE
KROG, adj. & m. -où [kro:k] (a-w [krog-], [kroktə](sic) inaccentué), -où & kregier ['krejɛr] & ['kre:ɟər]T, ['kre:ʒər]Ph, [krəɟer]Wi, a-w krigi T
- adj. : ACCROCHÉ, PRIS, COMMENÇANT (à) - n.m. : CROC (outil, & div. corchets), parf. GAFFE, HAMEÇON (Ph), fig. PRISE & EMPRISE, MAINMISE, par ext. ENGAGEMENT, parf. DEBUT, & EFFORT, loc. CÔTE (montée, KWi) (+ d'après Morv. "prise de lutte").
STAG, adj. & m. -où stegier & -enn -où [sta:k], [ʃt-]W, stegier ['ste:ʒər]Ph, [stejer](sic)E (parf. -enn ventouse de pieuvre T)
- adj. : ATTACHÉ, LIANT - & n. : ATTACHE, LIANT, ACCROCHAGE (fig.), loc. VAURIEN W
MAD, adj. ou m. -où [ma:t] var. MAT [mat]Argoat KTW, nettement différent de MAD en KuTWi : parf. "notable", "sensible", "notablement", "sensiblement"
- adj. : BIEN, BON - n. m. : BIEN (immobilier, surtout pl.) & intérêt (financier), bon produit, bien moral, & fém. bienfait
BERW, adj., m. [bɛrw], [bɛrf], [bɛrɥ] & [bɛ:ro](sic)L
- adj. : BOUILLANT, & BOUILLI, - m. : BOUILLON (tous sens), EBULITION, FERMENTATION, & VERVE
KUZH, adj. m. -ioù [ky:s], [cyx]
- adj. : CACHÉ - n. : CACHE (& RETRAIT, TRESOR,...)
DISOÑJ, adj., m. ['disõʃ], [diʃõʃ](sic), a-w [diz-], [diʒ-], ['disuʃ]L
- adj. : DISTRAIT, & INOPINÉ - n. m. : DISTRACTION
DISTAG, adj. m. ['distak], [diʃtak](sic)
- adj. : DÉTACHÉ (& DÉTELÉ), parf. DISTINCT, & LIBRE - m. : DETACHEMENT, parf. PAUSE (répit), & DICTION, GOÛT (raffiné)
DISTRO, adj., f. -ioù ['distro], [diʃtro], a-w ['dizro](sic) (en Ph, les deux formes existent)
- adj. : DÉTOURNÉ, & DÉVIÉ, ISOLÉ, parf. DE RETOUR - f. -ioù : DETOUR, ISOLEMENT (& ENDROIT ISOLÉ, RETIRÉ), parf. RETOUR, RETRAITE, & RENTRÉE
STRIZH, adj. m. -où [stri:s], [ʃtrix], a-w [-i:ʃ]T, var. STREZH [stre:s](sic)Ku, [ʃtrex](sic)
- adj. : ETROIT (& à l'étroit), STRICT, parf. RIGOUREUX, & AUSTERE, MALINGRE - a-w n. : DETROIT
FIN, adj., f. [fi:n], a-w [fin] & [fəɲ]Wu
- adj. : FIN, & FÛTÉ, MALIN, loc. FINI & FINAL, EXTREME, fig. EXCELLENT - n. : fin (tous sens)
DIDRUEZ, adj. n.m. [di'drye] & [-ɛs]L, [-'dryɥə](sic)Ph, [didrye] (& -us)
- adj. : INSENSIBLE, & par ext. INTRAITABLE - n. : INSENSIBILITÉ
NESSAÑ, adj. m. ['nesə], & [-a], [-ã], [-o]Ku (karit ho nessañ, aimez votre prochain)
- adj. : LE PLUS PROCHE - & n. : (LE) PROCHAIN
MARW, adj., m. -ioù ['marw]KT, [mar(v)]E & Go, [marɥ]W, & ['ma:ro]KL, [maro'ju], [mar(v)joʷ], [marɥəɥ],...
- adj. : MORT, parf. ETEINT, FOUTU, INSENSIBLE (membre) - n. : la mort
ORDINAL, adj. adv. [ɔr'di:nəl] [ordinal] a-w (adv.) [or'din]T, sens de "toujours" T
- adj. : ORDINAIRE - adv. : D'ORDINAIRE par ext. TOUJOURS T
KEMPENN, adj., m. (& f.) -où ['kɛmpən] [cɛmpɛn] & [kãmpen]W
- adj. : ORDONNÉ, & RANGÉ, SOIGNÉ, par ext. PROPRE, parf. ECONOME - n. : ORDRE, ENTRETIEN, & RANGEMENT, par ext. NETTOYAGE
DON, adj. & m. -eier [dõ:n], a-w [du:n]L & [dœ̃:n]Wu
- adj. : PROFOND, & CREUX (plat, assiette), GRAVE (air) - n. : PROFONDEUR(S)
DISPARTI, adj. m. -où [dis'parti], [disparti]
- adj. : SÉPARÉ - n. : SEPARATION (divers sens), & CLOISON, DIVISION, DEPART, par ext. CLIVAGE, DISCRIMINATION, & DISCRIMINANT, par ext. TRI, & AVORTEMENT
TOULL, adj. n.m. -où [tul]
- adj. : TROUÉ, & PERCÉ - n.m. : TROU, & EMBRASURE, ENTRÉE (de...), un VIDE, & LACUNE
DOUSS, adj., f. -où [dus]
- adj. : doux (& non salé, sucré) - f. : douce (d'après Morv., archaïque)
laouen
- adj. : glad, happy - adv. : gladly, willingly ['lawɛn] ['lowən] Ph, & [ləɥen], [-in] W
BOAS, adj., f. (& m.), -ioù [bwa:s] var. BOES [bwɛ:s]Ki Go
- adj. : habitué ; habituel - n. : habitude
LEDAN, adj. & m. -où ['le:dãn] & [-ən]Ph, [ledãn] & [lədãn]E & KWi & a-w ['lɛ.dn](sic)Ku
- adj. : large - n. : partie large (d'estuaire,...)
ESTON, adj., m. -où ['estõn] [eʃtõn], a-w ['istõn]Ki
- adj. : étonnant - n. : étonnement
A-C'HOUDE, adv., prép. [ahude], [a'hu:de], a-w [hude], [a udi](sic)W
- adv. : ensuite - prép. : depuis
DAOUST [dowst]Ph, [dawst]L, a-w [dəwst]E, [dɛwʃt], var. DAOUSTAÑ / DAOUSTOÑ [dəwʃtõ] & [-o], [-u]W, ['dəwstã]E Sens de "malgré, quoique" : peut aussi être "daoust ma" / "daoust m'".
- de quoi ! - est-ce que..., à savoir si... - malgré, quoique
MEUR, adj. [mø:r] dreist-oll MEUR A... [mørə-], a-w [mørdə-]Ku, [mar-]W
- grand - surtout : maint, moult, & plusieurs
GOULOÙ, m. -ioù & gouleier ['gu:loʷ], a-w ['gu:lu]K, ['go:loʷ]T, [golow] & [goləɥ], [gulɛw]W, & [go:lu]Ki (a-w [gu'low]LT, str.)
- n. : lumière - adj. : lumineux
NA, NAG [na], [nag] devant voyelle - NAG A + nom : QUEL... !
- ni..., ni... - QUE... ! (dev. adj.) - QUEL... !
POLISS, m. : police ['po:lis] [polis] (& a-w f.), & m. -ed & -ien : officier de police
- police - officier de police
RAG [ra:k], a-w [rak] (sans accent), & [rɑ:k], [-ɔ:k]Ph (et donc confondu avec "raog") - prép. : DEVANT, & A L'EGARD DE (conjugué : ragon Ph, & razon ['ra:zõn], a-w ['rahõn] [-un]L, [raõn]T, rakiPh, razi...) - conjonc. : CAR (& a-w "rakar" [rakar]T)
- prép. : DEVANT, & A L'EGARD DE - conjonc. : CAR
PLANEDENN, f. -où [plã'ne:dən], [plãnedɛn], a-w [-tɛn]W (anciennement, et surtout sa variante PLANETENN : planète)
- usuellement : DESTIN - anciennement (surtout sa variante) : PLANETE
LAMBIG, m. -où ['lãmbik] [lãmbic]
ALAMBIC, souvent EAU-DE-VIE (Ku,...)
yann
= John, Jean (first name) [jãn] [ɟ-], occas. [jəãn] W
WARLEC'H = ÀRLEC'H W, adv. et prép.
A LA SUITE DE, PAR LA SUITE, parf. APRÈS, DANS LA FOULÉE
Position of short vowels
A vowel followed by a double consonant is short.
DILAOSKel [di'loskəl], [diloʃcel] & [-skɛɲ], var. DILEUSKel [di'løskɛl], a-w [-'lɛskəl]Ph
ABANDONNER, parf. DEGAGER, EMETTRE
A-GRENN [a'grɛn]
ABSOLU, ABSOLUMENT, & A FOND, DU TOUT AU TOUT
DEREDeg [de're:dək], [deredɛk](sic), a-w [di-]
ACCOURIR, & AFFLUER
BRASSAad [bra'sa:t], [brasat]
AGRANDIR, GRANDIR, & (mer) AUGMENTER DE COEFFICIENT
A ! [a]
AH !
ASKELL, duel DIWASKELL, pl. -où, -illi, & eskell, iskilli ['askəl], [-ɛl], [aʃcɛl], a-w ['aʃkəl]KWi, [gwaʃcɛl](sic)W, [aʃel](sic)Bas, m. (sic!!) duel [di'waskəl], [-ɛl], [diɥaʃcɛl], a-w [diʃcel](sic)Wi, iskilli [i'skili], [iʃcəli]
AILE, & NAGEOIRE
E-GIS [e'gis](sic), [eɟis](sic), a-w [giʃ]Ki, [ɟis] (egisdon, egisdout, egistañ / -toñ, egisti, egisdomp, egisdoc'h, egisto, -te)
AINSI (QUE), A LA MODE (DE), loc. COMME
LEUR, f. -ioù [lø:r] a-w [le:r]Wu & [lor-]Ku
AIRE, SOL
ALAN, m. -où ['a:lãn], a-w [lã:n]
ALAIN & GOUPIL (surnom du renard), loc. ROUGE-GORGE
GALW, m. -où ['galw], [galɥ], alies [galf], & [gɛlf]Ku
APPEL (tous sens, & convocation)
GALWen, -iñ, -o ['galvən]Ku, ['galvi]Ki, [-o], [galɥɛɲ]W, a-w GALV [galf], var. GELWel, -er ['gɛlwəl]T, ['gɛlvɛr]L, ['gɛlvəl]Ki, & ['gɛlvən]Ku, [ɟɛlɥɛn]W, GERWEL (sic) ['gɛrwəl]T, ['gɛrvɛl]Lu (bv. GALW-)
APPELER (& CONVOQUER)
ENDERW, m. (KuTuW) [en'dɛr(v)], [əndɛrw]Wi, a-w [ãnderɥ]W, [in'dɛrw]Ku
APRES-MIDI (seulement jusqu'à 5h en KuTu, où commence "an abardaez", ou bien l'après-midi en général en W)
GWEZ, -enn [gwe:], [gɥe:], [gɥe:s], [ɟɥe:], a-w [gwê:](sic)T, -enn ['gweən](sic)T..., ['gɥe:zɛn], [ɟɥeɛn](sic), a-w [gwen](sic)Ku, [ɟɥen]W & [-ʒɛn], [gɥehɛn](sic)L (& a-w -où, -inier)
ARBRE
ARME, f. -où ['armə], [arme](sic)
ARMEE
ARRU, var. ERRU, adj. ['ary] ['ɛry] a-w var. ARRIU [ariɥ]W [dariɥ], [aj]T, & ['ɛru] ['ɛu]Ku
ARRIVÉ
STAGañ, -iñ ['sta:gə], [ʃtagɛɲ]
ATTACHER (& ATTELER, HARNACHER, LIER)
A-BENN, prép. [a'bɛn] & [a'ben], alies [bɛn]
AU BOUT DE, & PAR / POUR (idée de temps) & AFIN (de, que)
E-KORN...
AU COIN DE...
KENAVO, var. KENAVEZO K-L [kɛna'vo] [kɛna've:zo] [cɛnəvo] [cɛn'vu], & [-veho] [-veo] & [kɛ'no]Ph, [ce'no]Ku
AU REVOIR
GWAIEN ['gwajɛn]
AUDIERNE
HIZIW, alies HIRIW ['irjo]Ki, ['erjo]L ['hiw] & [iw]K, [hiziw]E, [hiziɥ]W, & ['iʃo]L, a-w HIDIW ['hidi(f)]Go & ['hidy], ['hydy]E & Ku, var. HINIW [hiniw] [iniɥ]W, alies HIRIW ['hiriw] & [iriɥ], [iri(v)]W, [hiri(v)]KWi, ['hirw]Ku, & ['irjo]Ki, ['erjo]L, & ['irje], ['he(r)je]T, a-w FENOS (Ku), ERC'HOA(ZH)Kap & Sun.
AUJOURD'HUI
KEHID, adj. [kɛjt] [cɛjc]Ku, var. KEHED [cehet]W
AUSSI LONG, & AUSSI LONGTEMPS, & AUSSI LOIN, parf. par ext. AUTANT
KÉN(-HA)-KÉN KuPh? [kena'ken]Ph, [ken'ken]Ph, [cen'cen]Ku, a-w kén-kenañ [kenke'nã]Ki
AUTANT COMME AUTANT (sic), TANT ET PLUS
KÉN [ken], [cen], a-w [ê](noté sic), [ɛ̃]Ku KWi (& var. KIN [kin], [cin] & [-i:-] : PLUS dans "ne... plus")
AUTRE (MENT & QUE), SEULEMENT, PLUS (dans "ne plus")
KENT [kɛnt], [cɛnt], a-w [-e-], [ceãnt]Groe (ma... : que...)
AVANT (que...), souv. AUPARAVANT, & ANTERIEUR, (AU) PREALABLE, & anciennement PLUTÔT
GANT [gãnt] a-w [gã-] [ga-] & [g'] (dirag "ar, ur",...) var. GED W[gət] [ɟət]
AVEC, PAR
ANZAV, m. -ioù ['ãnzaw], ['ãnzav], a-w [azaɥ](sic), [ahaɥ]W (ex. : un anzav hoc'h eus graet")
AVEU, & INDICE
DALL, adj. & m. -ed, -ion [dal]
AVEUGLE & ÉMOUSSÉ, par ext. À OEILLÈRES, SANS ISSUE
ANZAV, -iñ (écrit "ansav" par Morv.) ['ãnzaw], ['ãnzav], a-w [azaɥ](sic), [-ɛɲ]
AVOUER, & CONVENIR (que...)
ALE [a'le]
Allez ! (fig.)
Anna
Anne (f. personal name) ['ãnə] occas. ['ãnã] T, [ana]
GOURIN ['gu:rin] [gurin]
Gourin
AZVENT, m. ['azvɛnt] [avɛnt] ['a:vənt], a-w [aɥɛnt] [azəɥɛnt]W & alies [əna:vɛnt]W "mis an Azvent" : décembre W ("advent" est trouvé écrit dans le dictionnaire, mais pas de prononciation avec "d" n'est notée, apparaît en vieux breton, Morv. écrit "azvent")
Avent & loc. décembre W
BALEADENN, f. -où [bale'a:dən], [baleadɛn](sic)
BALADE, & EXCURSION
BALAENN, f. -où -inier [ba'laɛn], [balɛ̃:n]
BALAI (de genêt)
PAKADENN, f. -où [pa'ka:dən], [pakadɛn](sic)
BALLOT, PAQUETAGE, & COLIS
BANK, m. -où [bãŋk], a-w [bɛ̃ŋk] & [p-] (f. dans ce cas), -choù & -eier
BANC (tous sens), & HUCHE, par ext. BANQUE
RIBOT, m. -où ['ri:bət], [ribɔt]
BARATTE, parf. MITRE (de cheminée), fig. MOULIN A PAROLES, POTEAU (jambe)
TRAOÑ, m. -ioù (& -eier) [trãw], a-w [trãwn](sic)Li, [trow](sic)T, & [traw]Go, [trɛw]E, (n.l.) [tro-], var. [tro:] & [təno](sic)W
BAS (partie inférieure), VAL
BAG, f. -où, bigi [ba:k], & [-ɑ:](sic!!)Arvor
BATEAU
DORNañ, -iñ, -o ['dɔrnə] & ['durna], [dɔrnɛɲ] [-o]
BATTRE (divers sens), & fig. DEBITER, nom verbal BATTAGE
BRAW [braw] [braɥ] [bra:(v)]Go, [bra:]E
BEAU
KÀER [kaɛr](sic), [kɛ:r]KT, a-w [ka(ə)r]Arv.GoKiW
BEAU & FORT, BEL ET BIEN, SUPERBE, & (avoir) BEAU
BEG, m. -où [be:k], a-w [bek] "ur beg mersi 'm eus ket e'mm" : "mijaurée" (Ki)
BEC, BOUCHE (& PALAIS, figuré), POINTE, EMBOUCHURE
AR GERVEUR [kɛr'vø:r] (Kerveur (i.e Kermeur, nl) [kɛr'vø:r] [cɛr'vø:r], & [ərɟervø:r], Belle-Ile-en-mer)
BELLE-ILE-EN-MER
EZOMM, m. -où ['e:zõm], [eõm](sic), [ehom](sic), a-w ['i:zum]L, [em], [im]K & [dem], [dim]Big (localement inusité) = DOBER W, m. -ioù [dober](sic) & [-ir]W, ['do:bər]
BESOIN
LOEN, m. -ed [lwẽ:n]T, ['loɛn]Go..., a-w ['loãn]L, [lõ:n]KW (& a-w -eier)
BETE (& loc. CHEVAL en L, MOUTON à Belle-Ile et W)
MUIAÑ-KARET, adj. & n.
BIEN-AIMÉ(E), & CHÉRI(E) (d'après Morv., archaïque)
BIGOUDENN, adj., f. -ed [bi'gu:dən] [bigudɛn] & -où : coiffe
BIGOUDENN (pers. & COIFFE), de la régions de Pont l'Abbé / Le Guilvinec
SABATU(R)iñ [saba'ty:ri], [sabatyriɲ] & [z-], a-w [-'tyi]
BLESSER (aux pieds), fig. STUPEFIER, & DEROUTER, MEDUSER
GLAS, adj. et n.m. -ien, glisi [gla:s] (& a-w [glas] : blême)
BLEU, VERT (végétal), parf. GRIS, CRU & SALÉ, EN ARDOISE, (vent) FRAIS, fig. ACERBE, BLÊME
MADIG, m. -où [ma:-]
BONBON
EÜRUSTED, f. [ɛy'rystət], [ørystɛt], a-w [-zdɛt]
BONHEUR
FEUK, m. -où [føk](sic)
BOTTE (& fig. ATTAQUE RECUE)
FEUKañ ['føkã], a-w ['fœkə]Ku
BOTTER (sport), & ASTICOTER, surtout (SE) FROISSER
GENOÙ, m. -ioù ['ge:noʷ], [ɟenow], a-w [ɟənəɥ], var. GINOÙ ['gi:nu]KL, [ge'nojoʷ] & [gi'nawju] (voir BEG, usuel en W Ki, plus familier que son synonyme GENOÙ KLT)
BOUCHE (& GUEULE), EMBOUCHURE
BOUJEDENN, f. -où [bu'ʒe:dən](sic), [buʒedɛn](sic)
BOURSE, par ext. BUDGET
PENNAD, m. -où ['pɛnət] [penat]
BOUT (de...), & ARTICLE, SEGMENT, souv. MOMENT (Ph)
PENNAD, m. -où ['pɛnət] [penat]
BOUT (de...), & ARTICLE, SEGMENT, souv. MOMENT (Ph), Morv. dit "moment, partie, bout, morceau, article, chapitre, passage, extrait"
PARañ, -iñ ['pa:rə], [pariɲ]
BRILLER, FIXER (du regard), & (SE) DESSINER (apparaître), DEVISAGER, DARDER (ses rayons)
BREIZH [brɛjs], [brɛjx] & [-ɛx]
Bretagne
KUZHad, -ed ['ky:zət] & [-ɛt]L, ['kyat](sic)Ki, [ky:t]Ku & a-w ['ky:vət](sic)Ph, [cyhat]Wi & [-ɛɲ], a-w [ky:s]T
CACHER, & CELER, DISSIMULER
KAFE, m. -où ['kafe] [kafe] & [kaf(ə)]Ku [ka:fe]W
CAFÉ (boisson)
KAOULED, adj. & coll. -enn -où ['kowlət] ['kawlɛt], [kəɥlɛt]
CAILLÉ, CAILLOT(S), parf. CAILLEBOTTE, par ext. cirro-cumulus
KAMARAD, m. -ed (& -où) [kã'ma:rət] [kamarat] & [-mɛ:rət]Ku, var. KAMALAD [kã'ma:lat] [kamalat]
CAMARADE, AMI, COPAIN
KAPABL ['kapəbl], alies ['kapɑp] & [kapɔp] & [kapɔt]W, a-w [kupap]KWi
CAPABLE, surtout COSTAUD, PLANTUREUX (Ph?)
KARAES [ka'raɛs] [-rajs]Ku a-w er vro [ka'rɛjs] [kɛ'raɛs]KT
CARHAIX
ADLEIN, f. -où Go ['adlɛjn], a-w ['halɛɲ]T
CASSE-CROÛTE DU MATIN
DOUR, m. -ioù & -eier [du:r], var. DOÙR [dawr]E, [do:r] & [dowr]Wi, [dø:r]W & [dəɥr]Wu
EAU, par ext. PLUIE, LARMES, SALIVE, SEVE, SUEUR, parf. INFUSION (de...)
SKEDUS ['ske:dys], [ʃcedys](sic)
ECLATANT, & RAYONNANT
SPONTUS ['spõntys] a-w [spuntys]L [spõntys] [skõ(n)tys](sic)W
EFFRAYANT, TERRIBLE
Emaer (PhK) o kanal = emeur (LK) o kanañ.
EMA non personne présent
BOURD, adj. [burt]
EN PANNE
C'HOAZH [xwa:s] a-w ['xoas]L [xwas]Ph & Ku, [hwax] [hwa:] & [ho:]Ko
ENCORE
KEVNIANT, m. -ed (et au f. sing. -es) [kev'niãnt], [cevniãnt], a-w [ke'viɲãnt]
ENFANT DES ISSUS DE GERMAINS
ANTREAL E-BARZH... [ãn'treəl] (bv : antre-) var. ANTREIÑ [ãtreɛɲ]
ENTRER (DANS...)
KASS [kas] var. KES(S) [kɛs]Ku
ENVOYER
PRIED, m. -où -joù ['prijət], ['priɛt], [prijɛt](sic)
EPOUX (& -se), par ext. CONJOINT
STERED, -enn -où ['ste:rət], [-ɛt], a-w [ʃterɛt](sic)Wi, [ʃtiret]Wu & var. STERAD ['ste:rat]E, [ʃterat]KWi, & [ste:rt]K, var. W STER [ʃte:r] & [ʃtejr]Wu, [ʃti:r]Arv.W, a-w [ste:r]Ki(1ptALBB)
ETOILES, parf. ETINCELLE, fig. STAR
ESTRAÑJOUR, adj. m. -ion [ɛs'trã:ʒur], [eʃtrãʒur](sic)
ETRANGER
EUROP ['ø:rɔp], [ørɔp](sic), & Europa
EUROPE
TALAR, f. (a-w m.) -où (& -enn -où) ['ta:lər]Ph, [-ar], [-ɛr]T, [talar] & [ta'la:r]KWi, a-w [tæ:r]Ku
EXTRÉMITÉ DE CHAMP (où manoeuvre la charrue, & tournée en dernier, dite "dérayure"), parf. PETIT CHAMP, par ext. EXTRÉMITÉ DE CHARRETTE, fig. DERNIÈRES EXTRÉMITÉS, & QUATRE PREMIERS JOURS DE CARÊME
SKOSS [skɔs] = BRO-SKOSS
Ecosse
E-TAL [e'ta:l] a-w [i'ta:l]W, var. EN-TAL [en-] & [ba'ta:l]Ku, alies [ta:l]
FACE À, (par ext.) À CÔTÉ DE
FELLed, -oud ['fɛlɛt], [-ut], ['fɛləl](sic), var. FALLiñ [falɛɲ] (& falvezañ, faziañ)
FAILLIR (& défaillir), FALLOIR, VOULOIR
OBER ['o:bər] [-ɛr] a-w [oər] [ɔ:r]Ku, var. GOBER (d'après Morv., peut perdre son g- par mutation : d'ober) [gober] & [gobir]Wu, a-w ['gobər]KWi & [ɔbe:r]Wi (kan.)
FAIRE
KASS KUIT
FAIRE PARTIR
OBER UR C'HOUSK
FAIRE UN SOMME
FAMILH, f. -où ['fãmiʎ] [fãmiʎ] a-w ['vãmij]Ku
FAMILLE
SKUIZH [skɥi:s] [ʃcɥix] a-w [skwi:s]T [skɥij]Ki, [scɥi:x]Ku & [ʃc-]KWi, [ʃcɥi]Wu & [ʃɥɛx]
FATIGUÉ
FAOTañ, -iñ ['fotə] [fotiɲ], a-w ['fawta] [faɥtɛɲ], ['fotã]T
FAUTER, FALLOIR, loc. VOULOIR, & DEBORDER
FENT, adj. m. -où [fɛnt], a-w [fent]
FEINT, FEINTE, surtout HUMOUR, IRONIE & ENVIE DE RIRE (Morv. donne : amusement, plaisanterie, feinte)
FLAMM, adj. [flãm], [flam]W, a-w [v-]KuT
FLAMBANT (& ECLATANT, FLAMMÉ)
FLAMM, m. -où, flemmen L [flãm], [flam]W, a-w [v-]KuT
FLAMME (& -TAN : FLAMBEE, loc. ÉCLAIR L)
KENAÑ, adj. [ke'nã] & [-a]L
FORMIDABLE, EXTRÊME
FRESK [fresk] a-w [v-]KuT, [frəʃk]W
FRAIS
FAÑCH [fãʃ] a-w [fãjʃ] [fɛjʃ] [v-] (gw. FRAÑSES ['frãsɛs] [frãses] a-w ['vrãsəs], FRAÑSOÙ ['frãsu] [frãsow] a-w ['vrãsoʷ]Ku, SOAIG [swaik]Ph, [swajc], var. SAIG ['saik]L).
FRANÇOIS
LIPOUS, adj., m. -ed, -ion, f. -enn -ed ['lipus] & [-əs]Ph, [lipus] & m. -où : friandise, gâterie
FRIAND (tous sens), & ALLECHANT, FRIANDISE (confiserie), & GÂTERIE
FRITañ, -iñ ['fritə] & [-ət](sic), [fritiɲ] & [fritɛɲ]
FRIRE, & claquer (au sens de "gaspiller")
RIW, m. [riw] [riɥ] & [ri:(v)]
FROID (subi, ressenti)
FEUKUS ['føkys]
FROISSANT
FEST, m. (& f.) -où [fest] [feʃt]
FÊTE (surtout profane, festin), loc. NOCE (cf. friko) W
SEDER ['se:dɛr] ['ze:dər]T, a-w ['se:bər]Ph & [z-]Ku
GAI, & SEREIN, OPTIMISTE
BANAL, m. -où & -enn ['bã:nəl], [bəna:l](sic) a-w [bo'nɛ:l](sic)W, var. ['ba:lãn]T, loc. BAELAN ['baɛlãn](sic)Go, ['bɛ:lən]Ku
GENÊT
BANALEG, f. -où, -ier [bã'na:lək], a-w ['bãnəlɛk], a-w ['bã:lək](sic)(dans les noms de lieux), var. BALANEG [ba'lã:nɛk], [bɛ'lã:nək]
GENÊTAIE
BLAS, m. (-ioù) [bla:s]
GOUT, loc. f. (MAUVAISE) ODEUR
GENAOUEG, adj. m. -ion [ge'nowək], [ɟenowɛk], a-w [ge'no:k]T, [gi'nowək]Ph, [gi'nawok]L
GRANDE BOUCHE (personne), & NAIF, & BETE
GWILHOÙ, m. ['gɥiʎoʷ], [-u], [ɟɥijow], a-w ['gwiju], abrégé en GWILH [gwiʎ], [gɥij], diminutif GWILHAOUIG (pl. gwilhaoued)
GUILLAUME, & surnom du diable, du loup, loc. MESANGE, & surnom du goéland marin, du petit pingouin, etc..., & PIAF
GWENGAMP ['gwɛngãmp] [ɟɥengamp] a-w [gwɛm-]Go
GUINGAMP
GIS, f. -ioù [gi:s], [ɟi:s], a-w [gi:ʃ]Ki, [jis](sic)Ku (sans accent), alies ['gi:ʒoʷ], ['giʃu], var. KIS (Ph), f. -où
GUISE, MODE, TRADITION, & par ext. FAÇON
JENOVEFA [ʒeno'vefa], a-w 'VEFA ['vefa]
Geneviève
JERMEN ['ʒɛrmən], [ʒɛrmen](sic), a-w [ʒɛrm](sic), [ʃ-]K
Germain (prénom)
Gweltaz
Gildas (man's first name; a famous Breton saint) ['gwɛltəs] ['gɥɛltas] [ɟɥeltas], occas. [ɟɛltas] E & W & Gweltras
pell zo = gwerso W (GWERSO = GWERS SO, W)
Il y a longtemps que
Tri bloaz zo = tri blé WE so [so]Ku et sandhi
Il y a trois ans.
SEC'HED (BRAS) ZO DEUET DIN
J'AI (TRÈS) SOIF
BIRVIKEN [bir'viken](sic), [birvicen], [bərɥicin]
JAMAIS (AU GRAND JAMAIS)
BIKEN ['biken](sic), [bicen]
JAMAIS (au futur ou au conditionnel)
C'HOARI, n. -où ['xwa:ri], a-w ['xoari] [xo'a:ri], [hwari] & [hwaj]KT
JEU, & (du) SPORT
C'HOARI ['xwa:ri], a-w ['xoari] [xo'a:ri] [hwari] & [hwaj]KT
JOUER
JOURNAL, m. -ioù ['ʒurnəl] [ʒurnal]
JOURNAL
DEWEZHIER (sic), -OUR, m. -ion [de'we:ʒər], [de'veʃɛr](sic), ['deveʒər](sic)E, var. DER- [dɛr'vɛʃɛr]L, a-w [de'we:zur](sic), [de've:ʒur](sic)Ph, [dewzur]KWi, [deɥehur] (orth. "dewezhour" notée comme Ph dans Fav.) Fém. : dewezhoures. Morv. dit que "dewezhoures", dans la langue moderne et urbaine, équivaut à "femme de ménage".
JOURNALIER (agricole) Morv. dit que le f., dans la langue moderne et urbaine, équivaut à "femme de ménage".
KASEG, f. -enned ['ka:zək], [-ɛk], [kazɛk] & [ka:sk]Ku,[kazɛ'kɛnət], [kazecənət], & [-ɟənow]KWi, kesegenned [kezɛ'gɛnət]Ku, [-ɛt]L (& a-w -ed, -i, -où) & var. -enn : DROME (d'algues du large, Ki & KL), loc. (& kasegenn-koad, Eussa) PIVERT
JUMENT (& diverses pièces de métier, moulin...)
DICHAL, m. -où ['diʃal](sic), [diʃal]
JUSANT, & RETRAIT (action du reflux, Eussa)
ME A GAV MAD MA BOUED
Je mange de bon appétit.
JOB [ʒɔp] (ataw [ʒ-])
Job
JOB [ʒɔp], a-w [ʃ-] (il existe un féminin : JOBENN)
Joseph
FIN [fin]
Joséphine
Me 'm bo STAND., [memo]KT te 't o TKi = 'z po STAND. = 'fo PhKu = 'h o Ph eñv en no [no] = en do STAND. = en devo L = en nevo LT hi he do STAND. = he devo, ni hon o (courant) [nino] = hor bo STAND., "hur bou" W = sans sujet mo(i)mp TKu = parf. hon do c'hwi ho po [ho]Ph int o do STAND. = o devo LT = souvent 'no surtout après sujet KPh = sans sujet 'noint KuT = bara 'm bo, 't o,...
KAOUD futur
AN DORN DEHOÙ
LA MAIN DROITE
AN DORN KLEIZ
LA MAIN GAUCHE
LESel, -er, -iñ ['le:zəl], [-ɛr]L, [lezɛɲ], a-w [le:s], ['lehɛr](sic)L, ['lœ:zœr]Eussa, var. LESKel ['leskəl]Ph, -er [lɛskɛr](sic)L
LAISSER, parf. pousser (cris), & cesser
LAEZH RIBOT
LAIT BARATTÉ
LANDERNE [lãn'dɛrne] a-w -new [lãn'dɛrno]Ph
LANDERNEAU
LANNUON [lã'nyõn]
LANNION
LEDAN ['le:dãn] & [-ən]Ph, [ledãn](sic) & [lədãn](sic)E & KWi & a-w ['lɛ.dn](sic)Ku
LARGE (adj.)
LIZHERENN, f. -où [li'ze:rən], [liherɛn](sic)
LETTRE (de l'alphabet)
LIZHER, m. -où -ier -i & lizhiri ['li:zər] [-ɛr]L..., [liher] & ['li:ʒɛr]K(i), ['li:vər]Go, ['lijər]KWi, [lihir] & [ləhir]W, -ier (& [li'zɛʳjər]Ph)
LETTRE (tous sens)
O [o]
LEUR, LEURS
LOKORN [lo'korn] & [-ɔrn]
LOCRONAN
an Oriant
Lorient (port city in Morbihan)
LOEIS [lwɛjs] [lojs]
Louis
ASE ['a:ze] [ahe]LK [aze] a-w [a:s]Ku, [ae]W, & [ã:ze]W [ãsə]Wi, & ['va:ze]
LÀ (surtout 2ème personne)
DU-SE ['dyze] a-w ['dyhe]L & ['dysə], [dyse]KW, ['dyhə]Ph, [ɟyzən]Wi
LÀ, PAR LÀ, svt CHEZ TOI / VOUS, DANS VOTRE FAMILLE
DU-HONT ['dyənt] [dyõnt] & [-hõnt]W, a-w [dynt]Ph, [t-]E
LÀ-BAS, & CHEZ LUI / ELLE / EUX, parf. DANS L'AU-DELÀ
Eno e vez friko bemdez
Là-bas on fait bombance tous les jours.
MEKANIK, m. -où [me'kã:nik], [mekãnic], a-w [mikənik](sic)Ki
MACHINE (& APPAREIL), Morv. dit "toute machine, avec extension possible jusqu'à appareil / engin"
DORN, m. -ioù / -où, duel DAOUARN [dɔrn] a-w [durn]L ['dawarn]KL & Wu, [dewarn]W, var. DAOUORN ['dowərn]Ph, [dəɥorn]Wi, [dəhorn]Wu
MAIN
BREMAÑ ['bremã] a-w ['brẽmə]Ph & ['brɛ̃mə], [brəmã] [-mən]
MAINTENANT
MALEÜRUS, adj. m. -ion, f. -enn-ed [ma'lɛyrys]Ph..., [-'lœ:rys], [malerys](sic), & [-evyrys]
MALHEUREUX (adj. n.)
DOARE, n. -où ['dwa:re] & ['doare], ['dwæ:rə]Ph, [dwɛre](sic)KL, (& -ioù W)
MANIERE, par ext. GENRE, & COMPORTEMENT, parf. NOUVELLE (W & Ku), & RENSEIGNEMENT
MANKañ, -iñ, -oud ['mãŋkə] & [-o]Ku, ['mãŋkut]L, [mãŋkɛɲ]
MANQUER (& parf. fauter, louper, omettre, (se) tromper), fig. DEVOIR (en argent), FALLOIR, VOULOIR
BALE ['ba:lə] [bale]
MARCHER, PARCOURIR, SE BALADER
MARE, m. -où ['ma:re], [mare], & [mæ:r]Ku
MARÉE, souvent MOMENT, PERIODE (& pipi)
MAMMEG, f. -ed ['mãmək], [-ɛk] & [-ok]L, [mamɛk]W, ['mãmec]Go
MATRICE (L), BELLE-MERE (W, Morv. dit que c'est seulement Wu)
TIEGEZH, m. -ioù [ti'ɛ:gəs](sic), [tijegɛx]Groe & [tiəɟɛx]W, (& [-'ge:ʒoʷ], [-'geʃu]), -où (& a-w -iennoù, "certaines...")
MENAGE, souv. (tenant une) EXPLOITATION, parf. FAMILLE (d'exploitation traditionnelle). Morv. dit qu'assez récemment des bretonnants se sont mis à l'utiliser à la place de familh parce qu'il sonnait plus breton.
MOR, m. -ioù [mo:r] a-w [mu:r]Ki (& -eier, -oùier W)
MER
TRUGAREZ [try'ga:rə] & [-ɛs] [tryɟəre]Wi & [trygari]
MERCI
TRUGAREZ DIT
MERCI !
BURZHUDUS [byr'zy:dys], [byrhydys], a-w [bər-]
MERVEILLEUX, MIRACULEUX, & FANTASTIQUE
MIGNON, adj. m. -ed ['miɲõn] & [-ən]Ph, [-un]L, [miɲõn] & [-õ(n)]W
MIGNON, parf. AMI (& favori), loc. bisou en Wu
MOD, m. -où -joù [mo:t]
MODE, parf. GENRE & FAÇON, MANIERE
PRED, m. -où, -joù [pre:t], & [-ej-]KWi, a-w [prət] & [pərt](sic)W (predig : instant)
MOMENT, souvent REPAS
MA = VA [va]L & [və]K
MON, MA, MES
MONT = Moned (W et partt en rime ou tempo III) Me, te,... a ya (forme standard) = Me, te,... a ha. Bremañ ez (L ou tempo III) / eh (KTW) an, [ã]/[ãw]K, [ãn]L Ku ez / eh es, ez / eh a = e ya, ez / eh eomp = & ez / eh aomp, ez / eh it, & et [ét] ez / eh eont = & ez / eh aont.
MONT au présent
DISKOUEZ, -iñ ['diskwɛs], [diskwe] & [-ɛɲ], [di'skwei], a-w [diskɥəs](sic)Ph & [dyskøs](sic)Ku, ['døskøs](sic)Ki, [diskwɛl](sic)T, [diskõn](sic)Go & E, [diʃkwɛɲ]Wu
MONTRER, parf. DEMONTRER, DENOTER, EXPOSER, INDIQUER
CHAW KW, neutre -ioù [ʃaw], & [ʃaɥ], [ʃo:]Ph, a-w JAW, alies JAO [ʒaw] & [ʒaɥ]W, [ʒo:]E, Ku
MONTURE, EQUIPE (de travail), & GRABUGE, (exclamatif) signal de départ
MONTROULES [mõn'tru:lɛs] & [-'turləs]Ku [mõ(n)trule:s]W
MORLAIX
KELIEN, coll. -enn ['kɛljən] [-ʎɛn]L [-ʎõn]E Go, [ceʎõn]W & [klejõn]W(sic), -enn (a-w [kɛ'ʎe:dən]Ku, [kɛ'ʎãnən]Ki)
MOUCHES
MOGER, f. -ioù -où ['mo:gər], [-ɛr] & [-ɔr], var. W & Ku MAGOAR ['magwar], alies ['ma:gɔr]Ku, [magwer] & [mã-]W
MUR & MURAILLE, souvent gallo-romaine dans les noms de lieux. (les deux variantes sont connues en Ph)
MARI ['ma:ri], [mari], a-w MAI [maj], var. MARIA [ma'ria] & ['marja], ['maja](sic)T
Marie
MIKAEL [mi'kɛ:l] & [-keal]L, [-'cè:l]Ku, ['micɛl]E, [micel]W
Michel
itron
Mrs.; lady, Lady (f. -ezed) var. "intron" K [i'trõ:n] & [i'tru:n] L [in'trõ:n] K [etrõn] W, [intrõn] W
MAMM, f. -où [mãm] & [mam]W
MÈRE
ROEÑV, f. -ioù, -où [rwẽw](sic)K, [rwẽ:] & [rwɛ̃:]L, [rwẽ:f](sic) & [rwã:]W, a-w [rɥeã](sic) [rɥã:]Wu, [rõ:]Ki Eussa, var. REUÑV [rœ̃:]T, var. RAÑV [rãw](sic), [rã:f](sic)Go
RAME (AVIRON), & BÊCHE
ROEÑVad ['rwẽwət](sic), ['rwẽ:vat], [rwẽvat](sic), & [-ɛ-](sic), [rɥãɥat], ['rõat]Eussa, ['rõi]Ki
RAMER
DEC'HALOUPad Ku [deha'lupat], [dehalupat](sic), a-w [diha'lupət]Ku
RAPPLIQUER (au galop)F
DIVOURRUS [divurys](sic), [di'vurys]
REBUTANT
SELLED var. SELLOUD ['sɛlət] & [-ɛt] [-ut] [selɛt] & [-ɛɲ]W, [z-], a-w [sɛl]Ph
REGARDER
ROAZON ['rwa:zən] a-w ['rwãwn] [rauzun]L & [rãwn]KT, [rwɛwn]Ki, [rwɛ:dən]E, [rwã:(n)]Wu, [rauzun]L
RENNES
MERENN, f. -où ['me:rən]Go, [-ɛn], [merɛn] & [mirɛn]W, alies [mɛrn]KLT, a-w ['mirjɛn], ['merjɛn], (& mer'nioù, sic)
REPAS DE MIDI (sauf loc. goûter : autour de Carhaix, Morlaix, Goueled Leon et en Cornouaille, parf. en W) (Fav. : anciennement repas de début d'après-midi, soit avancé en déjeuner, soit retardé en goûter)
GENAOUEGal, -iñ [geno'we:gəl], [ɟenowegal], a-w [gi-], [gina'we:gi]
RESTER BOUCHE BÉE
PINWIDIG [pin'vi:dik] [pinvidic] a-w [pɛn-]Ph, var. PINWIZIG [pinɥizic]Wi, [pin'vic]T, [pinɥic]W & [pinic]E
RICHE
NETRA [ne'tra] a-w [ni-]K & [nen-]L, [nin-]KWi & [nitə]Wi
RIEN
STÊR, f. -ioù [stɛ:r], [ʃt-], a-w [ʃti:r]W, [stear] & [ste:r]Ku, (& -i W, a-w stiri dans les noms de lieux)
RIVIERE, parf. RUISSEAU, & LAVOIR, par ext. BERGE
ROSKO [ros'ko]
ROSCOFF
ROÑS(E), m. -ed ['rõsə] & ['ruse]L, [rõse]W, [rãse](sic)Wi & [rõs-], alies ROÑSED en E, Ki & W ['rõsət] & -ioù Wu, a-w -edoù
ROSSE, ROUSSIN, & loc. CHEVAL (surtout au pl.)
RUZ [ry:] [ry:s]L
ROUGE
SEIZENN -où
RUBAN (& OBJET EN SOIE), parf. ORIFLAMME, par ext. ECHARPE (de maire,...)
RUST [ryst] [ryʃt]
RUDE, & ROBUSTE, VIGOUREUX
RU, f. -ioù / -où [ry:]
RUE
REN [rɛ̃:n], dim. -AN
René, Renan, gw. Ronan / Reun
REUN [rœ̃:n], dim. REUNAN ['rø:nãn], ['rœ̃:nãn]KL, [hrønãn](sic)KWi, gw. RONAN
René, parf. Ronan
Roiñ a ran, [rãn] & [rã]T & [rãwn]E a res, [εs] a ra, a raomp KuW, cour.loc. = a reomp = a ramp WCarh, a rit, & [ret] a raont KuW, cour. loc. = a reont = a rant WCarh, a raer KuW = a reer.
Roiñ présent périphrastique
RONAN ['rõ:nən] [ronãn], forme courte 'NAN, var. REUNAN & REUN
Ronan
ROSPORDEN [ros'pɔrdən](sic) & [-'porn](sic)
Rosporden
DIHUNET PRIM
RÉVEILLÉ EN SURSAUT
MONT KUIT
S'EN ALLER
NIJAL KUIT
S'ENVOLER
SAC'H, m. sec'hier, sier [sax] ['sɛjɛr]Ki, ['siɛr]L & [z-] a-w [za:x], sec'hier / sier ['zɛhjər]GoKWi, [sehir] & [səjir]W, ['zijər]Ku, [sihjer] & [sihir]Wi a-w sic'hi W & -où Wu
SAC
FUR, adj. & n.m. -ion [fy:r], a-w [v-]KuT
SAGE, & NORMAL
SANT-BRIEG [sãn'briɛk] [zã(m)'briək]T
SAINT-BRIEUC
KASTELL-PAOL, alies er vro Kastell ['kastɛl'pawl] ['kastɛl]L [kaʃtel'po:l]
SAINT-POL-DE-LÉON
SAL, f. -ioù [sa:l] & [z-]
SALLE, & (anciennement, dans noms de lieux) CHATEAU
SALUD, excl. & m. -où, -joù ['sa:lyt] [salyt] & [z-]
SALUT (divers sens, & surt. BONJOUR)
MECHAÑS [me'ʃãs]Ph & Ku..., var. EMICHAÑS [mi-], a-w [emi-]
SANS DOUTE, & en tête de phrase : J'ESPERE, Morv. rajoute "je suppose", "espérons-le", "apparemment", "probablement" selon le contexte.
Ma santan [ãn] ma santes [εs] ou [əs] ma sant ma santomp [õm]. -p muet ms sandhi. -amp W jusq. Carh. ma santit [ιt], svt [ət] ma santont
SANTOUD présent personnel
YEC'HED, m. -où ['jɛhət] ['jɛhɛt] & [ɟ-] [jehɛt] & [ihet]W, a-w ['ijət]Go
SANTÉ
BOURRañ, -iñ ['burə](sic)Ki & ['bu:ri], [burɛɲ]
SE COMPLAIRE, SE DELECTER (à...), & APPRECIER, JOUIR
KISIDIG [ki'zi:dik] [cizidic] & [cizəʳic](sic)KWi
SENSIBLE, par ext. SUSCEPTIBLE
STANK [stãŋk], [ʃt-]
SERRÉ (& dense, touffu), parf. INTENSE, NOMBREUS, & COURANT, FRÉQUENT
MAR [mar]
SI (condition)
C'HWIBAN, m. -où ['xwi:bãn] [hɥibãn] & ['xy:bãn](sic)Eussa + nom de famille Huiban
SIFFLEMENT
DALC'Hen, -iñ ['dalhən]Ki & Ku, [dalhɛɲ]Wu & [-iɲ]Wi, var. DELC'HER ['dɛlhɛr]L, DERC'HEL ['dɛrhəl]T, [drhel](sic!!)W (bv. dalc'h-, a-w [-ɛ-] Ku)
TENIR, parf. CONTENIR, DETENIR, MAINTENIR, RETENIR, SOUTENIR, par ext. CONTINUER (à), INSISTER, PERSISTER, PERSEVERER, & ASSURER, DISTRIBUER, parf. HANDICAPER, INHIBER
TACHENN, f. -où ['taʃən] [taʃɛn] a-w [-ɛʃ-]KWi
TERRAIN, EMPLACEMENT, PARCELLE loc. ferme
DOUAR, m. -où ['duar] & ['duwər]Ku & [duwr]Ph, [dwa:r] & a-w kemmadur an [n-]W, -où (& -eier L, var. -oùier Wi)
TERRE
DOUARañ, -iñ [du'a:rə], [dwarɛɲ] (Morv. précise que çà et là certains emploient "interriñ" pour la cérémonie d'enterrement (à l'église) et "douarañ" pour la mise en terre : Per zo bet interet diouzh ar mitin ha douaret diouzh an abardaez)
TERRER (& REHAUSSER, COUVRIR DE TERRE), souvent BUTTER (plants), par ext. INHUMER, parf. ATTERRIR, & DEBARQUER, Morv. ajoute JETER A TERRE
DAL [da:l], var. [dɛ:l] impératif 2PS, DALIT ['da:lət], [dɛ:lət](sic), & [-it], a-w [da:rət](sic)Go, [daret](sic) (au propre : PRENDS, PRENEZ, sinon au fig. équivalent de SELL ! SELLIT !, dérivé de "dalc'h")
TIENS ! & TENEZ !
LENT [lɛnt], a-w [-e-]
TIMORÉ, & TIMIDE (anciennement LENT & INDOLENT)
BEZ, m. -ioù [be:], [be:s]L, a-w [bej]
TOMBE, TOMBEAU, & SEPULCRE
KOUEZAÑ ['kwe:za]L [kweã], var. KOUEZAL ['kweəl], var. KOUEZEL ['kwe:zəl]E, var. KOUEZH- [kwohã]Go, [kwe(h)el]W, & [kwex], var. KOUEZO [kwew]Ph
TOMBER
DA [da] a-w [də] / [de] = ta Go W
TON, TA, TES
TOUCHENN, f. -où ['tuʃən], [tuʃɛn], a-w TU- ['tyʃən]Ku & ['tyrʃɛn](sic)Ki
TOUCHE, parf. AIGUILLE, ALLUMETTE
LABOURER, m. -ion [la'bu:rər] [laburer] & [-e.r]W (& labourision, a-w [laburizjãn]W & [labu'ri:ʒən]KWi)
TRAVAILLEUR, OUVRIER, anciennement "laboureur"
TREUSiañ, -iñ ['trø:zi], [trøziɲ] & [trezeɲ], a-w ['trø:ʒə]Ph ([z] & [ʒ])(sic!!)
TRAVERSER
TEIR (kemm PTK => FZC'H) [tɛjr] alies [tɛr]ETW, & ['tɛjər]Ki, f. (kemm PTK => FZC'H & meur a wech T => S [s-])
TROIS (f.)
KEF, m. -ioù [kef], [c-]KuW, (a-w ['kevjoʷ], ['kefʃu] & ['kiʃu]L) & kifi (alies ['kivi](sic)T) "kefoù" loc. chaumes en Ki
TRONC, & BÛCHE, par ext. CAISSE (à argent,...)
LANDREGER [lãn'dre:gər] & [-ɛr] [lãndriɟer]KWi
TRÉGUIER
"gwell a-se dit !" (sic) (donné comme Ph dans Fav.)
Tant mieux !
GWERENNAD, f. -où [gwe'rɛnət] [gɥe'rɛnat] [ɟɥerɛnat] a-w [ɟɥir-]W
UN VERRE DE (contenu)
UN [œn] [ɛn]L [yn]W, a-w [ɔn]K & [õn]Ph, [un]Wi, [in]Arv.W
UN, UNE (article)
MALL, adj. & m. [mal]
URGENT & URGENCE (dans le dictionnaire, exemples donnés pour Groe, Wi, K, Eussa, et peut-être d'autres)
LESTR, m. listri [lestr], [leʃtʳ] & [ləʃtʳ]W, (& -i, -où KWi)
VAISSEAU, NAVIRE (& vaisselle au pl.), parf. vase, & loc. KWi futaille (Morv. dit que le sens "navire" est soutenu, et le sens "récipient, vase" est parlé)
MALISENN, f. -où [ma'li:zɛn], [malizɛn], alies [-ʒən], a-w [v-]
VALISE
GWENED ['gwe:nət] ['gɥe:nɛt] ['gɥɛ̃:nət]Ku, & W [ɟɥenɛt] [gɥinɛt] [ɟyɲet]Wu
VANNES
Deus, daomp = deomp, deuit.
VENIR, impératif
AWEL, n. -ioù ['a:vɛl]L ['a:vəl]K [aɥel]W ['awəl]T, a-w [aɛl] [ajl]Ku & [aj]Ph
VENT
Warnon, warnout, warnañ, warni, warnomp, warnoc'h, warne = warno. = W Àrnon, àrnous, àrnehoñ, àrnehi, àrnomp, àrnoc'h, àrne = àrnehe.
WAR, conjugaison
DI [di:], a-w [t-] (sandhi Ph) (en Ph : mont di [mõn'ti:], aet di [ɛ'ti:](sic))
Y (là, lieu en question)
YOUENN ['juwən] ['juɛn] a-w [ju:n] var. [jœ:n] & [ʃ-]KL & [jõ:n]KWi & L, var. ERWAN ['ɛrwãn]T & [ɛ'wã:nec](sic)Go, [ewãn](sic)Wi, EVEN [e've:n]Ku & [i'vẽ:n]Poul., [əɥen]Wu, IVON ['i:võn] [ivõ] pe IWAN ['iwãn] [iwãn] & [-ã:n]E, hag a-w NO(U)NN [nõn] [nun]Ki
Yves
"un den tre"
a good guy, a decent chap (Ph ?)
ur paotr yaouank
a young boy
ur plac'h yaouank
a young girl
un
a, an (indef. article) UN is used before n, d, t, and h. [œn] [ɛn] L, accented in KLT [yn] W, a-w [ɔn] K & [õn] Ph, [un] Wi, [in] Arv.W.
ur
a, an (indef. article) UR is used before letters other than L, n, d, t, and h. [œr] [ɛr] L [yr] W, occas. [ɔr] Ku, [ur] Wi
DISKAR, m. ['diskar] [diskar] & [-ʃ-]W
abattage & chute, déclin (fig.), réduction
ASSANTañ, -iñ [a'sãntə], [asãntɛɲ]
accepter, acquiescer
ACHU ['aʃy], a-w [aʃiɥ]W, = ECHU ['ɛʃy] ['ɛʃu]Ph & [iʃi]W
achevé, fini
SAV, adj. [sa:(v)]LT (/v/ apparemment en liaison) [saw]K, [saɥ] & [z-] Estl. [saw]Ph m. (& f. Are) -ioù
adj. : montant excl. : zou ! n. (sur) pied, levée, montée
DILOST ['di:lɔst] [diloʃt]
adj. : sans queue, émasculé n. : terminaison, fin
PEADRA, adv. / m. -où [pea'dra:] & [peə-] [per-](sic) adv. : de quoi // m. -où
adv. : de quoi m. n. : ressources, biens
BOURRABL [burabl](sic) a-w [-a:p]W
agréable
BOURRUS ['burys] & [-u:-], [burys] ex. ar barados zo ul lec'h bourrus
agréable, plaisant, jouissif
BOURRAPTED, f. (orthographe du dictionnaire) [buraptɛt]
agrément
GOUDE, adv. Prép. ['gu:de] [gude] a-w ['gu:də] & [gud-]Ku, [gudi]Wu
après
ARDANT ['ardənt] [ardãnt] (usuel surtout dans "gwin-ardant", alcool traditionnel 18° /25°, l'expression se traduisant aussi par "eau-de-vie")
ardent
ARC'HANT, m. ['arhənt] [-ãnt], a-w ['ɛrhənt]Ku, var. ARGANT KiW ['argãnt] [argãnt]
argent (métal et monnaie)
DILOST-HAÑV W
arrière-saison
A-WALC'H [a'walx], a-w [-lax], [a'valax]L, [wax]K, [awal]W
assez
ASSIED, m. -où [a'sijət] [asiɛt], -où, assidi
assiette
GORTOS ['gɔrtos] & ['gɔʳtəs]Ku T, a-w ['gɔrtus]T, [gurtos] & [-as]W, var. GORTEIÑ [gɔr'tɛj]Ku, [gortɛɲ] [gur-]W (BV GORTA- KuW), a-w GORTOIÑ [gɔr'toi]
attendre
TAPAÑ ['tapə], var. TAPOUD ['taput] & [-ət]Wi & [-ɛɲ], [-o], var. TAP [tap]Ku
attraper, saisir
E-KREIS, adv. prép. [e'krɛjs] a-w EN-KREIS [en-], & [-ajs]W
au milieu
DA NEBEUTAÑ & D'AN NEBEUTAÑ
au moins, du moins
EBED, adv. (!!) [e'bet] [ə'bet] a-w [bet] [be(t)], var. ERBED [erbet] a-w [ərbət] [bət]W
aucun(e)
KEN... HA... (ken accentué) [kɛn] [cɛn] (& a-w dreist-oll L & W : KEL [kɛl] [c-] (evel AL), KER [kɛr] [c-] (evel AR)) (en W, evel / èl à la place de ha)
aussi... que...
KENKENT KLT ['kɛnkɛnt] [cɛncɛnt], var. KERKENT ['kɛrkɛnt]KL
aussitôt
KENKENT / KERKENT HA (MA)...
aussitôt que, dès que
KEMENT, adj. ['kɛmɛnt] [cɛment] & [cə-]
autant de, tant
DISKAR-AMZER = DISKAR-HAÑV Wu
automne
OTO, f. -ioù ['ɔto] [oto], -ioù (& -joù, Li Plougastell)
automobile
EN-DRO [en'dro], adv.
autour, de retour, & en marche
GWECHALL [gwe'ʃal] [gɥe'-], a-w [ɟɥe'ʃɛl](sic)Ku, var. GWEZHALL [ɟɥe'zal] [-zɛl](sic)E, [gwe'ʒal]T, var. GWEZHARALL [ɟɥehəral] & [ɟɥehral], [ɟɥerɛl] & var. BEAJ ALL
autrefois
E-RAOG, prép. [e'ro:k], [e'rawk], [eraɥk] & [i-]W
avant (prép.)
A-RAOG, adj., prép., n. -où [a'ro:k], [a'rawk], [ərawk]
avant, (de) devant, préliminaire
A-raog = e-raog. [a'ro:k], [a'rawk] [e'ro:k], [e'rawk] Araogzon, araogzout, araogzañ, araogzi, araogzomp, araogzoc'h, araogzo. = em raog, en ha (= en da) raog, en e raog, en he raog, en hon raog, en ho raog, en o raog. Conjugaison régulière sans le -z- en Ph('raogon, 'raogout, 'raokañ, 'raoki, 'raogomp, 'raogoc'h, 'raoke /-ko Arrée) Conjugaison standard littéraire KL sans le -g- (araozon, araozout, araozañ, araozi, araozomp, araozoc'h, araozo) Morv. dit que -gz- se prononce comme -ss- autour de Carhaix, et peut être prononcé [gz] (i.e tel quel) à Languidic. Morv. donne comme variante W : araogon, araogout, araokañ / araokoñ, araoki, araogomp, araogoc'h, araoke. Selon Morv., on dit aussi "a-raog din, dit,..." (ex. da vreur zo arruet a-raog dit).
avant, devant (conjugaison)
EN D(EV)OUD W [en dəvut], [en dut]W & [dəvət], [du-], a-w [bu-]Wu (KLT utilise KAOUD [kawt]Arvor, [kowt]Ph, ka'et [ka:t]T, [kawət/-it]W < kavout, , loc. en devout [endəvut], [dəvət] / en dout [endut] en W, bout Wu Belle-Ile)
avoir
KAOUD [kowt]Ph, [kawt]Arvor, a-w [ka:t]T, [kawət] & [-it]W, KLT dreist-oll, = EN D(EV)OUD W
avoir
Kaoud truez ouzh an dud
avoir pitié des gens
Kaoud krog
avoir prise
EBREL, m. ['ebrəl] [-ɛl] a-w [abril](sic)Ki, var. IMBRIL W [imbril], [-əl], [-el], [-ij]
avril
BAL, m. -ioù [ba:l]
bal
BARW, m. -ioù & -enn-où [barw]KT, [barf]Go, [barɥ]W, & ['ba:ro](sic)L
barbe, & lichen
BARZH, m. -ed [bars] [barx]
barde, poète
ISEL ['i:zəl], [izel](sic), a-w ['i:ʒəl]KL, [ize:l](sic)W
bas (adj.)
ken... ha(g) => Gweltas zo ken bras hag e dad. (KEN est accentué en KLT devant les monosyllabes) [kɛn] [cɛn] (& a-w dreist-oll L & W : KEL [kɛl] [c-] (evel AL), KER [kɛr] [c-] (evel AR)) = var. du Pélem et du Vannetais : ken... (e)vel (=èl W) => Gweltas zo ken bras vel / èl e dad. [e'vɛl] alies [vɛl] [ɛl]W, a-w [al] [jal]
comparatif d'égalité
- comparatif standard : gwelloc'h. - comparatif authentique : gwell, conservé en W et dans gwell-a-se (tant mieux)
comparatif de "mad"
-oc'h => Rosenn zo koantoc'h [ɔx] (parfois -ac'h [ax] Ki et Ph) -V, -ÑV, -W : L durcit parf. les finales ([tew]=>['tefòx], [skã:]=>['skãfòx], ms [braw]=['bra:vòx]), K et W gardent [w]. Complément : EGED en L et standard littéraire, EWID ailleurs. [e'get], a-w [get] ; [e'wit] [e'vit], a-w [vit] [ɥit] [yt]Groe, [avɛjt]W [aɥit]W a-w [ɛjt]W & [ajt]W
comparatif de supériorité
(-)tre
completely, extremely & perfect, marvelous, impeccable [tre:] occas. [trej] KWi
FIZIAÑS, f. ['fisjãs](sic), alies ['fiʃãs]L, ['fijãs], [fiãs]
confiance
DALC'HMAD [dalh'ma:t] [dalhmat] a-w [dɛh'ma:t](sic)Ph [dalmat](sic)W
constamment, par ext. toujours
KONTANT [kõntənt], a-w KOUNTANT ['kuntãnt]L, [kutãnt]W
content, & surtout d'accord, disposé à, satisfait
SULWEZHIAD, m. (& f.), -où [syl'we:ʒət], [-'veʃat], [sylɥɛhjat] & [z-]
contenu d'un dimanche
MERC'HERIAD, m. -où (sic) [merherjat], [mer'hɛrjat] (Fav. semble indiquer que ce mot est W, et qu'ailleurs on utilise "merc'herwezh")
contenu d'un mercredi (W ?)
SADORNWEZHIAD, m. (& f.) -où [sadɔrn'we:ʒət], [-'veʃat] & [z-], [sadornɥehjat]
contenu d'un samedi
REDIañ, -iñ [re'dia], [-'dijə], [rediɛɲ]
contraindre, & astreindre
Ouzhin, ouzhit, outañ, outi, ouzhomp = ouzhimp, ouzhoc'h, oute = outo = W doc'hin, doc'his, doc'htoñ, doc'hti, doc'himp, doc'hoc'h, doc'the
contre (conjugaison)
KORNEG, adj. m. -ion ['kɔrnɛk], & [-ok]L, [kɔrnɛk], a-w KORNIEG ['kɔrɲək]Ph
cornu
KORF, m. -où [kɔrf] (alies ['kɔrvoʷ])
corps, par ext. cadavre
TAOL, m. -ioù [to:l], a-w [tawl]L, [taɥl]W
coup, parf. jet
kourajus
courageous, brave [ku'ra:ʒys] [kuraʒys], var. KOURACHUS [-raʃys] KL
KAMM [kãm] & [kam] - adj. & m. -où : courbe, parf. tordu (& tortueux) - & m. -ed, -eion : boiteux
courbe, parf. tordu (& tortueux) & boiteux
REDEG (bv : RED-)['re:dək] [redɛk] & [ridɛk]W, [rədək]Wi, a-w ['ri:dək]E [hrejdi](sic)KWi & ['re:gɛt](sic)Ko & Li
courir
KENDERW, m. kendirwi ['kɛndɛrʷ], [kɛndɛrf]Go, a-w ['kin-]Ph, [cɛndɛr], [kãndɛrɥ]Wu (& -ed Wu)
cousin
KENITERW, f. -esed [ke'nitɛrʷ]Ph, & [ki'nintɛrf](sic)E, [cenintɛrɥ] & [kãnitɛrɥ]W var. -ES, f. -ed [keni'tɛrwəs]T, [kinitɛrvəs](sic)Go, [centerəs]KWi, [cinderɥes]Wi
cousine
KONTELL, f. -où & -illi ['kõntəl]KuT, alies KOUNTELL ['kuntəl]Ph, ['kuntɛl]L, [kutɛl](sic)W
couteau
KROASHENT, m. -où -choù ['krwasent] ['kroasɛnt] & ['krasənt]Ph, var. KROES- [krwɛsent]
croisement & carrefour
KROAS, f. -ioù [krwa:s] ['kroas]L & [kra:s]Ph, (& [-ʒoʷ] [-ʃu]) var. KROES [krwɛ:s]W & E
croix, par ext. calvaire
KROUADUR, m. -ion & -ioù [kru'a:dyr] & ['krwɛ:dyr]Ku, [kro'wa:dər]Ph, [krɛdyr]Wi, [krədyr]KW, & f.
créature, souvent (sing. masc.) enfant en bas âge Ph, & loc. enfant en général
KRAMPOUEZH, -enn ['krãmpwɛs]L & Go..., a-w ['krãmpus]T & [-əs]Ku..., [krampwɛx](sic) & [krapax]Wi (alies [krãm'pwen] & [-ɛn]KuT...)
crêpe (!! Fav. dit que les crêpes de blé noir sont appelées "galettes" en Haute-Bretagne)
LOA, f. -ioù [lwa:] [lwɛ:], a-w ['loa]L, [lɥe:]W, & -enn [lwahən]KWi, f. -où
cuillère
POAZH [pwa:s], ['poas]L, [pwax]Ku, [pwɛx]W & [pwɛ:s]Ki
cuit, parf. brûlé
KURIUS [ky'riys] & [ki-], ['kyrjys], [cyrjys] & [cyrijys]Groe
curieux
zoken
even (adv., classical/literary; = "memes," spoken, non-literary) [zo'ke:n] L [zo'cẽ:n], occas. SOKÉN [so-], var. SIKÉN KWi [sicen] & [sə'cen] & [se'cɛ̃n], var. ZOKENNOC'H [zo'kenɔx]L, var. ZOMUIKEN [zomɥi'ke:n]
PEGEN + adj.
exclamatif
HARLU, m. ['harly], [harly], ['arly]
exil, & rélégation
HARLUañ [har'lyə], [harlyɛɲ] [ar'lya]Lu
exiler, & proscrire, réléguer
kêr
f. -ioù; town, village, villa (former fortified habitation, city) [kɛ:r] [kear] L [cɛ:r], occas. [kè:r] KT, [kaer] Wi, & [ca(ə)r-] (sic) Ku (place names)
chañs
f. -où; luck, fortune, chance [ʃãs]
AES [ɛ:s] a-w [è:s]KT [eas]L
facile
OBER MAD
faire bien
OBER VAD
faire du bien
DIOTal ['djɔtəl], [djɔtal]
faire l'idiot
OBER WAR-DRO AR BOUED
faire la cuisine
OBER AR VAD
faire le bien
BEC'H, m. -ioù [bɛx] a-w [bex]Ph & [be:x]KT [beax]L
faix & affairement, conflit, démêlés, difficultés, efforts, grand peine
HOUARN, m. -ioù -où & hern ['huarn], ['uarn], [hwarn]Wi & [warn]Wu, a-w ['huwəʳn]Ph, & pl. hern [hɛrn] [ɛrn]
fer (tous sens)
SERRAÑ ['sɛrə] var. SERRIÑ ['zɛri]KT & [ʃɛrɛɲ], var. SERREZH ['ʒɛrɛs] & [-as]E, [ʃɛrɛx]Wi, var. SARRIÑ ['sari]Ki, & ['zɛ:î](sic)T
fermer
PRENNAÑ ['prɛnə] var. PRENNIÑ [prɛniɲ]
fermer à clef, boucler, verrouiller
FEST-NOS, m. -où a-w [fez'no:s], [fəʃt'nu:s], a-w festnosoù Ph
fest-nos
TAN, m. -ioù [tã:n]
feu
MAB, m. mibion [ma:p] a-w [map], mibion ['mibjə] [mibjõn] a-w ['mipjɛn](sic) & -ed, -où KW, alies paotred E L Wu
fils (& anciennement garçon)
kentañ
first (ordinal number) ['kɛntə] [-a] [-ã] [-o] Ku, [cɛntã] & [cətã] W
LANW, m. -ioù [lãnw], [lãn(v)], & ['lã:no]KL, [lãnɥ] & [larɥ](sic)W
flux, & fig. crue
FEIZ, f. [fɛjs] [fɛj], var. FE [fe:]
foi
FOENN, m. -où [fwɛn] [-e-]W, a-w [v-] & [fwãn]Wi, [vwən]Go
foin
FOENN, m. -où [fwɛn], [-e-]W, a-w [v-], & [fwãn]Wi, [vwən]Go
foin
GWECH, f. -ioù [gweʃ]K, [gɥeʃ]L a-w [gɥiʃ]Ku, [gwe:ʃ]T, var. GWEZH [ɟɥex] & a-w [-ej-]Wi [ɟɥe:s]E
fois
GWECH, f. -ioù [gweʃ]K, [gɥeʃ]L a-w [gɥiʃ]Ku, [gwe:ʃ]T, var. GWEZH [ɟɥex] & a-w [-ej-]Wi [ɟɥe:s]E
fois
FEUNTEUN, f. -ioù ['fœntœn], a-w ['vœ̃ntən], & ['vœ̃n(d)ən]Ku, ['fətən](sic)KWi, [fəten]Wu, var. FANTAN ['vãntãn]GoWi, [fətã(n)]Wu
fontaine
evit
for [e'vit], occas. [vit] [e'wit] [ɥit] [yt] Groe, var. "aveit" W [avɛjt] [aɥit] occas. [ɛjt] & [ajt]
FORZH, m. [fɔrs] [fɔrx], a-w [v-]
force
NERZH, m. -ioù -où [nɛrs] [nɛrx] & [-e-]
force, & énergie
FORSiñ ['fɔrsi], [fɔrsɛɲ]
forcer (tous sens)
KREÑV [krẽ:]LT, [krɛ̃w]K, [kreɥ]Wi, a-w [krẽ:(v)] & [krejf]Go, [kreã] & [kriɥ]Wu
fort
HEGARAT
harmless, benign, kindly; affable (Big.) [e'ga:rət] [egarat] & [h-] (Morvannou : "hegarat" is no longer current in popular speech, but it is frequent in the written language, and in the language of those who have been able to perfect their Breton).
eñ
he (subj.), him (dir. obj.) [ẽ:] [ɛ̃w] K a-w [hẽ] / [hɛ̃w] Ph, [hãw] Dp, [hõ] [jõ] Wi, [jã] W, [jõŋ] Groe
yac'h
healthy, in good health [jax] a-w [jɛx] Ku
amañ
here ['ãmã] a-w ['ãmə] Ph, [amən] W
setu
here is/are ['sety] & ['setə], [-e] [-u] Ph, [sətə], occas. chetu ['ʃety] & [ʃəty], [ʃtə], [ʃti] Bas (= old Breton of Batz-sur-Mer, near Guérande, 44).
DEC'H [dɛx], a-w [deax]L, [de:x]Ku
hier
GOUAÑV, m. -ioù / -où [gwãw] [gwã:(v)] a-w ['guã], ['goã] & [gõ:](sic) K-L, var. GOUIAÑV [gwiãʷ]W
hiver, & en général automne-hiver
BIGOUTER, m. -ion [bi'gutɛr] & [-ər] [-ɐr] [biguter]
homme du pays bigouden
tomm
hot [tɔm] occas. [tjom] [tjəm] [tʃɔm] & [kjom] Wi, var. TOEMM [twɛm] [tɥɛm] & [tœm] Wi
eur
hour; time (e.g. "What time is it?") (f. -ioù) [ø:r] a-w [ər] [er] Wu
ti
house (m. tiez) [ti:] ['tiɛs] L occas. [tij] Ki, [təj] & [tej] Arv. W, [tie] T & ['tiɛt] Sun & tier ['tijər] Ku & [tijr] Ph, [tijer] Wi & [tijir], [təjir] Arv. W
pet... ? [pe:t] & [pet]
how many... ?
SIWAZH ['siwas] & ['ziwəs] [ziws]Ph [ʃ-] [ʒ-] [siwax] & [-wat]
hélas
DIOT, adj. m. -ed [djɔt] (a-w diod-)
idiot
eo [ew]L et ailleurs emphase, svt [e]K, a-w [ɛ]T, [ə]W
il est
ema [e'ma] a-w [e'mã], alies [ma]K & [hma]Wi, ema-eñv [ma'h˜εw], [ma'hãw], [mãw], emañ, ema-hi [ma'hi], [maj]K, [mèj]Big
il est (esta)
"DAW EO" EO peut être sous-entendu
il est nécessaire, il faut
eñv [ẽ:] [ε̃w]K, [jõ] / [jã] W, [jõŋ] Groix, a-w [hẽ] / [hε̃w] Ph, [hõ], [hãw]Dp
il, lui
int [int] a-w [εɲ]
ils sont
emaint [maɲ], [mɛɲ], emant W, ema-hè Dp (Morv. : [e'majn])
ils sont (estan)
i / int [i] / [int] (int-i, forme d'insistance) là où hi a perdu son h
ils, elles
en (= e + an)
in the, into the [ɛn] & [en]
e-barzh
in, inside of [e'bars] [ebarx], occas. [bars], [barx] W & T, [baʳs] Ku (and as a preposition, 'ba / ba [ba])
e (before cons.), en (before vowel)
in, into (more formal or literary; see "e-barzh") [e] "en" before a vowel (in every position formerly and in certain places T Go & Ku)
DARVOUD, m. -où ['darvut] [darvut] (& -ennoù)
incident
ostaleri
inn, cafe, bar (f. -où) (related to archaic French "hôtellerie") [osta'le:ri], occas. [-lø:ri] L [ostə'li:ri] Ph, [oʃtaləri] KWi, var. ostalidi [osta'li:di] KDp
ARABAD, adj. [a'ra:bət] a-w ['ra:bət], ['arəbat], [ɛrbat]W
interdit
MOUSFENT, m. & adj. ['musfɛnt] [mœs-]T, [musfent] & [mys-]
ironie & ironique (Morv. dit "humour")
eo
is (3s of "to be") ; yes (for emphasis or contradicting a negative) - as form of "to be" : [ew] L and elsewhere (emphatic pronunc.), often [e], occas. [ɛ] T, [ə] W - yes : [ew] & [ɛw] Ph, occas. [bew] Ku (from "bez eo"), [dew] L (from "ned eo"), [gew], [jew] (TW, from "hag eo"), [new] Sun, & [be], [ge], [jəɥ], [jaw]
emañ
is / are (located) (3s present tense of bout/bezañ "to be," locational form) [e'ma], often [ma] K occas. [e'mã] (surtout T), & [hma] Wi
MEZW [mɛw]KT, a-w ['mɛzw](sic) & ['mɛho]L, [mɛ:(v)]EGo, [mɛ:ze](sic)KL, [mɛɥ]W & [mjaɥ]Wu & fém. ['mɛwəs], ['mɛ:vɛs]L, & [-əs]Ph, [mɛəs]E (seulement comme attribut)
ivre, saoul
BISKOAZH [bis'kwa:s], & [-as], [biskwax], a-w [bis'kwɑ:](sic)Ki (ex. biskoazh n'eo ket bet serret an "Ti-kozh" c'hoazh).
jamais (dans le passé)
MORSE surtout KL ['mɔrse] & [-sə]Ph [mɔrse] = JAMES ['ʒãməs] [ʒãmes] a-w [ʒãms]Ph [ʃ-]
jamais (deux termes)
GENVE(U)R, m. ['gɛnvər] [ɟenvər] a-w ['gɛnvɛr]L, [ɟənør], [ɟənəyr]W, (& sandhi [mis'k-]Ph)
janvier
on [õn]K [õ]T, [un]L et Carh.
je suis
Emaon [mõn]KPh (Morv. : [emaõn] [emaun] [emõn])
je suis (estoy)
me [me], a-w [mi] (forme anc.)
je, moi
TAOLer ['to:lər], [toler]Wi, a-w [to:l] & TAOLIÑ [toliɲ], [taɥlɛɲ]W, var. TEULER ['tø:lɛr]L, [tø:l]E, var. TEUREL [tørel] & [tərəl], [trø:l], [tyryl]W (bv. tjs taol-)
jeter
YAOU, m. [jow] [ɟ-] & [-aw], [-ɛw], [jɛɥ] & [jəɥ]W, a-w [iow]E, [iəɥ]Wu DIRIAOU [di'rioʷ]T, [di'rjow], [-jaw], [-jɛw], [dirjəɥ], a-w [de-], var. DIZIOÙ [di'ziu]L, [dizioʷ] & [di'diu](sic)Go
jeudi (n. adv.)
BETEG ['bete] [bəte] & [-ɛk], a-w BEKET ['bekət]Ki & Ku
jusqu'à, & même, pourvu que...
KEN [kɛn] [cɛn] : Fav. indique, dans l'article sur "KEN" (comparatif, même prononciation), : "& prép. : jusqu'à", et donne comme exemple "ken dissul" en précisant "T", "ken (na vo (sic)) ar wech all" en précisant "T" aussi, et "ken arc'hoazh" sans rien préciser, mais c'est une prononciation de "warc'hoazh" de Tku.
jusqu'à, à
evelkent
just the same, all the same, however, nevertheless [evɛl'kɛnt] [ɛlcɛnt], occas. [vɛ'kɛnt] Ph, var. (EV)ALKENT [alcɛnt] [alcɛn]
JUST, adj. [ʒyst], [ʒyʃt]
juste
C'hoant 'm eus (= am beus L rare, = 'mès W), 't eus TKi (= 'c'h eus = 'z peus = 'feus Ph Ku), en deus (= neus fréquent = en deveus L rare), he deus, hon eus (= 'neus = sans suj. : meump T Ku), ho peus (partout sauf LPh, de plus en plus fréquent) = hoc'h eus (LPh, = 'peut et 'peuc'h Arrée et Argoat = neusoc'h et neuzoc'h Ki = arch. n'hoc'h eus-hu ket), o deus (= o deveus L rare = svt 'neus surtt apr. suj. K Ph = sans sujet 'neuint Ku T = neusont Ki = o dès W) Surtt KT : tendance à assimiler b- en m. Il y a fréquemment alternance hor / hon (hur W). Ho s'élide svt à l'oral (hou W Go). Bez' 'm eus : tournure très emphatique insistant sur la possession (j'ai bien...). A la 3P, la 3PS masc. tend a supplanter la 3PS fém. et la 3PP, sauf en L, W, Arrée. am : [am], parf. [ãm] ou [əm].
kaoud, présent
jentil
kind, nice ['ʒentil] occas. ['ʒintəl] ['ʃɛ̃ntil]
kegin
kitchen (f. -où) ['ke:gin] occas. ['ki:gin] [ceɟin] [ciɟin] W
MOULIDIGEZH, f. [muli'di:gəs], var. MOLIDIGEZH [molədiɟɛx]
l'impression
MOULEREZH, m. (& f. -ioù) [mu'lɛ:rəs], var. MOLEREZH [molərɛx] [-rɛs]
l'imprimerie (& impression)
AR BED-OLL Morv. dit "l'univers", Fav. "le monde entier" (er bed-oll). Fav. dit "ar bed bras" pour "l'univers")
l'univers ; le monde entier
AR PLAC'H NEWEZ (& ar wreg newez)
la mariée
KOMZ, f. -où [kõms] [kõ(m)s]W, & [kã(m)s]Groe, [kums]L, -où (& -ioù [-ʒoʷ] [-ʃu])
la parole, loc. mot
PEURLIESSAÑ, adv. [pœrli'jɛsə] [-li'ɛsa] [pœrliesã]
la plupart du temps
Warc'hoazh e labourin, [in], parf. [ιn] Ku Pél, [iň] Dp Ki W, [ĩ] KT e labouri, tjs [i] e labouro, tjs [o], parf. -ou W Go. -ay ds mes v. à thème A, (parf. d'autres v.) : [aj], svt [εj] Ph, var. -ayo / -aio. e labourimp [im] avec sandhi, norme litt. et finist. (L, Ki, jusq. Poher), var. -iamp (= e labourfomp T) e labouroc'h -oc'h est la forme nouvelle (Ki, Dp) (= e labourfet T, e labourot peu attestée ms présente ds des textes anc.) e labourint [in(t)], [eň / oň] Ku, var. -iant. (= e labourfont T).
labourad, futur personnel
Bemdez e vesen, e veses, e vese, e vesemp, e vesec'h, e vesent o labourad. (prononcé tel quel ou [véhé] en L, [və'zé]W, vize [vi'zè / vi'žè]Ph)
labourad, imparfait d'habitude personnel
Dec'h e labouren, e labourès, [εs] e laboure, e labouremp, e labourec'h, parf. [ax] T Pél (comme dans de'c'h, gane'c'h, p'lec'h, triwec'h,...) e labourent.
labourad, imparfait personnel
labourad a raen [rɛ:n], a raes, a rae, a raemp, a raec'h, a raent
labourad, imparfait périphrastique
Bemdez e labouran, [ãn], [ã]T, [õ]Ph, [ãwn]E e laboures, [εs] ou [əs] e labour, -a courant seulement E et W (où quasi systématique) e labouromp, õm]. -p muet ms sandhi. -amp W jusq. Carh. e labourit, [ιt], svt [ət] ou [ét] e labouront. [õn], parf. [õň] E, T, Ph. -t (presq. élidé) : sandhi. -ant W Ku.
labourad, présent personnel
LAEZH, m. -ioù [lɛ:s] [lɛx], a-w [lè:s] & [lé:s](sic)KT, [leas]L, [leax] & [ljax](sic)W, [laex]Groe
lait
YEZH, f. -ioù -où [je:s] [jex]
langue (idiome)
DÀER, m. DÀEROÙ [daɛr](sic), a-w [da:r]W & alies [dɛr-]KLT, pl. ['daɛru], ['dɛ:roʷ], [darəɥ]W, & ['dɛ:loʷ](sic)K, -enn ['daɛrɛn], ['dɛ:rən] & [-lən], et aussi singulatif -aouenn [dɛ'rowɛn], [daɛrɑwɛn](sic)
larme
LATIN, adj. m. -où ['latin] [latin] (& -ed)
latin (langue, personne)
GWALC'HIÑ ['gwalhi] var. -Ä- ['gwɛlhi] a-w ['gwɛhi](sic)Ku, var. GOLC'HIÑ [gɔlhɛɲ]
laver (sauf le linge)
OBER WAR-DRO AR VUGALE
laver, surveiller, habiller les enfants
al latin zo ur yezh varw
le latin est une langue morte
PAOTR AR BUTUN
le marchand de tabac
AR PAOTR NEWEZ (& ar gwas newez)
le marié
GWELLAÑ, adj. ['gwɛlã] [-ə] ['gɥɛla] [-o]Ku, [ɟɥɛlã]
le mieux, le meilleur
AN NEBEUTAÑ
le moins
"chafod ar saout" (sic Fav.)
le plancher des vaches
An disterrañ
le plus insignifiant
MOUSKOMZ, f. -où
mot couvert & litote
BLOD [blo:t], a-w [-u:-]W
mou, moelleux, souple, & fondant
GWLEB ['gwle:p]T, [gulep]W, [gwli:p]W, a-w [glɥe:p], [glɥi:p], [glø:p], [gly:p]W, var. GLEB [gle:p]KL
mouillé, humide
MOULAÑ ['mu:lə] ['mula], var. MOLIÑ [molɛɲ]
mouler & mouliner, par ext. imprimer, & (se) contorsionner
MERWEL ['mɛrwəl] [-vɛl], [merɥel], a-w ['mɛlvər]Li, [-ɛr] (bv. : MARW-, & marwel ['marvəl]E, marwiñ [marɥɛɲ]W)
mourir
kalz
much, a lot [kals] occas. ['kaləs] Ku
MUD, adj., m. -ed (& -ion) [my:t]
muet
musik
music (m. -où) ['my:zik] [myzic], occas. ['mø:zic] KWi
ma, va (var.)
my [ma] [va] L [mə] & [me] K, & [və] K, occas. [məm] before B & [mən] before D, G (Wu)
MEDESSIN, m. -ed [me'desin] & [-ən]Ph, [mədəsin] & [mədsin]KWi & E, [mə'dœsin]T & [mə'dysən]Ku, var. MEDISSIN [me'disin]KL (& a-w -où) Ku (noté sic...), var. -OUR [medesinur]W & [medəsinur]KWi
médecin
MICHER, f. -ioù ['miʃər] [-ɛr] [miʃer], var. MECHER ['meʃər]Ph [meʃer] & [mə-]W
métier
OBLIJañ, -iñ [ɔ'bli:ʒə], [obliʒɛɲ], a-w 'BLIJ- ['bli:ʒã]
obliger
GWEZH A VEZ (sic Fav.) KWi [ɟɥehave](sic)
occasionnellement
O, lâran da'm roched (hivis), ne vin tapet kén => pour traduire "parler / dire à soi-même"
oh ! me dis-je à moi-même, on ne m'y reprendra plus
kozh
old, ancient, former [ko:s] [kox] & occas. [kows] [ku:s] Ki, [kux] W
ALUMENN, f. -où [a'lymən], [alymɛn], a-w [ɛl-], ['alimən](sic)
omelette
war
on; upon; on top of [var] [war], occas. [wa] & [or] Eussa, var. "àr" W & K Langoned [ar]
UNNEG ['ynək]Go, [ynɛk] alies ['œ̃nɛk] [ɥinɛk]W
onze
UNNEGVED [y'nɛgvət] [ynegvɛt] alies [œ̃-], [ɥi-]W
onzième
pe
or [pe] occas. [pi] Ku
all
other, another [al] occas. [ɛl] Ku = arall W [aral], occas. [ral] W, [arɛl]
ANKOUAAD Ku, W,..., [ãŋku'a:t] [ãŋkuat] (bv. ankoua-, a-w ankoue- Ku) ANKOUNAC'HAAD surtout L T, [ãŋkuna'ha:t]L..., [ãŋkunahat] = DISOÑJAL [di'sõ:ʒəl] [diʃõʒal] a-w [diz-] [diʒ-] [di'su:ʒal]L (DISOÑJAL surtout par distraction, sinon on utilise "ankouaad" Ph & Ku)
oublier
DIGORIÑ [di'go:ri]K, [dəɟoriɲ] a-w DIGOR [digor] [dəgor] [diɟor] [dəɟur]W, var. DIGERIÑ [di'ge:ri] [di'ɟe:rî] & [ɟe:riɲ]TGo (BV digor-)
ouvrir
BARA, m. -ioù, -où & coll. -enn -où ['ba:ra], [bara]
pain
PAPER, m. -ioù ['papər] [paper] -où
papier
PAKAD, m. -où ['pakət] [pakat] -où -joù var. PAKET, m. -où [pacɛt] ['pakət] : paquet
paquet (& pl. bagages)
A-WECHOÙ, A-WEZHIOÙ [a'veʃow], [-u]KL, [a'viʃu]Ph, [a'we:ʒow]E & T, [aɥehjow](sic)
parfois (& quelquefois)
KOMZ [kõms] [kõ(m)s]W, & [-ɛɲ] [kã(m)s] [kums]L
parler (svt intransitif), & s'exprimer, discuter
MOUSKOMZ ['muskõms] [muskõ(m)z](sic) & [myz-](sic)
parler à demi-mot
E-TOUES(K) [e'twes] & [-e:s] [e'tuəs] [-sk] a-w [e'tœsk]W & [ba'tuəs]Ph, [-sk]
parmi
EN EM [e'nem], [nem], [nəm], a-w [nim], [nõm](sic), [nom]K, [nõn]T !!! oc'h en em [hnəm]Ku, & o'n em...
particule du réfléchi
C'HOARIADENN, f. -où [xwari'a:dən] [hwariadɛn]
partie (de jeu)
ABADENN, f. -où [a'ba:dən] [abadɛn]
partie (de jeu), séance, & émission, représentation
PARTOUD (langue populaire) ['partut] [partut] = DRE-OLL / E PEB LEC'H (langue châtiée)
partout
UN NEBEUD MAT
pas mal
FORZHIG (surtout utilisé en Ph) ['fɔrzik] [fɔrzic]
pas mal de, passablement
POLTRED, m. -où -joù ['pɔltrət], var. PORTRED [pɔrtrɛt](sic) & [pɔrtəlet]W & PORTREZ ['pɔrtrɛs], [pu-] (& poltriji, L)
portrait, par ext. photographie (mais "saveur archaïque" à ce sens, Morv.)
POSTAL (bv POST-) ['pɔstəl] [-ə] [pɔʃtal] [-iɲ] & ['pɔscal] & [-o-](sic)E
poster & cavaler / faire cavaler
POUBEL, -enn-où [pubɛl](sic)
poubelles
PERAG [pe'ra:k] a-w [perak] & [pe'rɛk]Ku & KWi
pourquoi
GALLoud, GELLoud ['galut], ['gɛlut]L, [gɛlɛɲ] & [ɟ-], a-w GALL [gal]Ph (bv. gall-, gell-, a-w hall-, hell-)
pouvoir (tous sens)
BEZAÑ EWID
pouvoir, être en mesure de, être plus fort que
KEMER ['kemɛr]Ph..., [cəmer]Wi, a-w [ke'me:rət]Ku, [cəmerət], [-ut], [cemerɛɲ], & [kõmɛr]KuT, [kõ'me:rət]T, [ku'me:rɛt]L, ['kymər](sic)Go
prendre (tous sens)
PRES, m. (orthographe du dictionnaire) [pre:s], a-w [pres]
presse & forte demande
koant
pretty, lovely, cute [kwãnt] occas. [kwɛ̃nt] E
PEDiñ ['pe:di], [pediɲ] & [-o], a-w ['pi:dî]T & Ku, [pidɛɲ]
prier, inviter
NEWEZ-AMZER, n. -ioù surtout KuLT [newe'ãmzər], [nevɛ'zãmzɛr]L, a-w [new-] [nẽ(v)-]Ku, [neɥeamzer](sic) = NEWEZ-HAÑV, m. -ioù -où surtout KW [neve'ãw] & [-hãw]K [nəɥehãɥ] & [nəɥiãɥ]W
printemps
PEDENN, f. -où ['pe:dən] [pedɛn](sic)
prière
DON [dõ:n], a-w [du:n]L & [dœ̃:n]Wu
profond, & (assiette, plat) creux
HENI [hɛ̃j]Ph, & [hãj]Ki Ku [eni]Wu [hãni]Wi(K), [ãni], [-əj]...W & [gãni]...(sic)KW, ['hini]T, [ini]L, & ['yni]Ko, [wãj]W, [wɛ̃j]Ki, & a-w iwe [ni], [nî]Ku T
pronom one
TOST DA
près de
TOST, adj. (!!) [tɔst] [toʃt], a-w [to:st]L
près, presque, parf. avare, serré, sévère, & minutieux
PREZEGENN, f. -où [pre'ze:gən] [prədeɟɛn]
prédication, parf. conférence
PREZEG ['pre:zɛk] [pre:k]Ki, [predɛk]W & [prədək]E [pər-]W, var. PREZEGENNIÑ [-'ɛni] [-ɛniɲ]
prêcher, parf. discourir, loc. parler (Big. Ki)
PEOGWIR ['peogɥir], alies ['pegwir](sic), ['peɟɥir]Ku, & [pjir], [pjyr] (en Ph rapide), [pyɟyr]KWi, [pəɟyr]Wi, var. PAN EO GWIR [pənɛ'gwir]T, PAND EO GWIR [pəndeɟɥir] & [pədəɟyr]W, P'EZ EO GWIR [peze'gɥir] & [pizi-]L
puisque, parce que
PA [pa], a-w [pə] & [pe]Ku, diwar PAN a-w [pãn-]T [pən-] (sic)
quand, puisque
KARTER, m. -ioù ['kartɛr], [karter] & [-ejr]Groe,..., a-w var. KARTIER ['kartjər] [-cər] [karcer]
quartier (tous sens)
PEWARZEG [pɛ'warzək] [pɛ'varzɛk] & ['pɛrzək]Ph [pwarzɛk] & [pjarzɛk]
quatorze
PEWARZEG [pɛ'warzək] [pɛ'varzɛk] & ['pɛrzək]Ph, [pwarzɛk] & [pjarzɛk]
quatorze
PEWARZEGVED [pɛwar'zegvət] [pɛvar'zɛgvɛt] & [pɛr-] [pwarzegvɛt] & [pjar-]
quatorzième
PEBEZH, excl. ou interr. [pe'bes](sic) & [pebəs], [pebex] (Fav. donne un exemple interrogatif, en disant qu'on emploie généralement PESSORT. Morv. dit que "pebezh" n'est qu'exclamatif, que "pessort" est généralement interrogatif, mais pour Fav. et Morv. il peut aussi être exclamatif).
quel
PESSORT [pe'sɔrt]KLTW, [pə'sɔr]Ku, [pəsə]KWi, var. PESSEURT [pe'sœrt]L, [pə-], var. SORT [sɔrt]Go
quel
PETORE (surtout T) [pe'to:re] & [pe'toj](sic), [pə'tœ(r)]T
quel (genre de) ?
BENNAG, adj. [bɛ'na:k], [bənak] a-w [-nɛk], & [mna:k](sic), [mnɛk], var. BENNAKED [bɛ'nakət] a-w [-nɛkɛt], & ['mnɛkɛt]Ph & Ku oll
quelque, quelconque
didrous
quiet, silent, noiseless ['didrus] [didrus]
PEMZEGTEZ, m. [pɛm'zɛte](sic) & [-'zɛktɛs], [pemze(k)te]
quinzaine de jours
KUITAad [kɥi'ta:t] & [kwi-]T, [cɥitat]
quitter
PETRA BENNAG MA = BOUD MA (ex. boud ma 'h on kozh) = NAG E (nag e vije marw, a vewo) = alies NA BOUD / NA BEZAÑ (na boud vo braw, deuit memes tra !(Ph), na bezañ oa tud)
quoique, quand bien même, bien que
NEMED ['nemεt]KL, [ne'mεt]Ph, var. W namaet [na'majt / na'mεjt], var. 'met, 'maet Conj. régul. en PhKL : nemedon, nemedout, nemetañ, nemeti, nemedomp, nemedoc'h, nemete / nemeto. Parf. var. nemerdoc'h, nemerte,..T, var. nemeton T "Ar mestr nemetañ" : la forme pleine est "ar mestr n'eus nemetañ".
sauf, excepté
GOUZOUD ['gu:zut]L, alies GOÛD [gu:t] & [gud-], a-w GOUVEZOUD Go & T (reizh) var. GOUEZAÑ L, GOUIED W, GOUIAÑ Ph, GOARED E & Ku, var. GOER- W
savoir
GOUZOUD ['gu:zut]L, alies GOÛD [gu:t] & [gud-], a-w GOUVEZOUD Go & T (reizh), var. GOUEZAÑ L, GOUIED W, GOUIAÑ Ph, GOARED E & Ku, var. GOER- W
savoir
GOAPAAD Ph? [gwa'pa:t] [gwapat], var. GOAPEAL T [gwa'peəl]
se moquer
POURMEN ['purmən] [purmen]
se promener
eil
second (adj. and pron.) [ɛjl] occas. [ɛλ], adj. and pron. (prefixed, no mutation)
C'HWE-ZEG ['xwe:zək] [hɥezɛk], a-w ['fe:zɛk]Ko
seize
C'HWE-ZEGVED [xwe'zegvət] [hɥezegvɛt] a-w [f-]Ko, [-gət-](sic???)
seizième
HERWEZ ['hɛrwe]T, ['hɛrvəs] [-və]K, ['ɛrvɛs]L, [herve], var. HREWEZ (sic) [hrəwe]Wi, [rəve] & [rəɥe]W
selon & adv. paraît-il
SIZHUN, f. -ioù ['si:zyn], a-w ['sy:zyn]Li, [sy:n]Ku & [z-]T, [sœ̃:n] & [z-]Ki & E, var. [si:n] & [z-]K, [syhyn]Wi & [səhœ̃n]W
semaine
HEÑVEL ['hẽ:vəl] & ['hɛ̃:vəl]Ph, ['ẽ:vɛl]L, var. HAÑVAL ['hã:val]GoT [hãwal]K & Wi, [hãɥal] & [-a:l] [a-]W & [hãɥəl]KWi
semblable
KISIDIG [ki'zi:dik] [cizidic] & [cizəʳic](sic)KWi
sensible, par ext. susceptible
SANTOUD ['sãntət] [sãntɛɲ] [-ut] & [z-]
sentir, ressentir
GWENGOLO, m. [gwɛn'go:lə] [gɥɛn'go:lo], a-w [gɛn-] & [-h-], var. GWENC'HOLO [ɟɥenholo] [ɟɥeholõ](sic), [ɟenolo]W
septembre
STARD [start] [ʃt-] a-w [-ɛrt]Ku & Wi
serré, ferme, solide, par ext. ardu
SERVIJAÑ [sɛr'vi:ʒə] [z-] & [ʒ-]Ph [ʃerviʒɛɲ], var. SELV- [sɛl'vi:ʒi] [-'viʃa] & [-ut]
servir
hi
she (subj.), her (dir. obj.) [hi], a-w [i] L & [hej] & var. hehi [hei] (for emphasis)
MA [ma]
si
EO [ew] & [ɛw]Ph, a-w [bew]Ku (< bez eo), [dew]L (<ned eo), [gew] [jew]TW (< hag eo), [new]Sun, & [be] [ge] [jəɥ] [jaw]
si !
C'HWITELLAD [xwi'tɛlət] [hɥitəlat], a-w [fy'tɛlat](sic)
siffler
skritell
sign; poster (f. -où) ['skritəl] [skritɛl]
c'hoar
sister (f. -ezed) [xwa:r], occas. ['xoar] L [hwɛ:r] W & E, Big, [-'e:zət], [hwerəzet]
KENTIZH WK [centix] & [-ex]W, a-w [cɛntis]KWi, ['kɛntis]K
sitôt (que) WK
SEIZ, m. -où [sɛj] & [sɛjs]L, [zɛj]
soie
ABARDAEZ, m. -ioù [abar'dɛ:]Ph, [abar'daɛ], a-w [-daɛs]
soir
HEOL, m. -ioù [hɛwl]T, [hɛwol]Ku, [ɛol]KL [hjo:l]E & W, var. HEAOL [hjawl]KWi, [ɛawl]Sun, [yawl] & [yowl], [yɛwl]Go & Wi & [ənjəwl]Wu
soleil
SON, m. -ioù [sõ:n] & [z-] a-w [su:n]L [sã:n]Wi
son
SORT, m. -où [sɔrt], m. -où -choù, var. SEURT [sœrt]
sorte
SOD, adj., m. -ed -ion [so:t] & [z-]
sot, souv. fou, idiot
GWENNEG, m. -ien, gwenneien ['gwɛnək] ['gɥɛnɛk], a-w ['ɟɥɛnək]Ku, (-ion Go) (Morv., An Here et Mouladurioù hor yezh écrivent ce pluriel GWENNEIEN, prononcé [gɥɛ'nɛj:ɛn](sic) dans An Here)
sou
SOUDEN ['su:dən], [suden] & [z-], a-w ['sondən] (& "soudenig" loc. 1 pt Ki : "bientôt" + "bremañ-souden" (& [-zõn]T & Ku)
soudain
KOAN, f. -ioù [kwã:n] & ['koãn]L, [kwẽ:n]W & E, & [kwi:n]W
souper (dîner)
HUANAD, m. -où [hy'ã:nət] [hɥãnat], & ['yãnat], [hy'ɟã:nət]Ku var. -ENN -où
soupir
MOUSC'HOARZHIN [mus'hwarzin] [mushwarhiɲ] & [mys-]W, (bv. : mousc'hoarzh-)
sourire
DINDAN, adv. & prép. [din'dã:n], a-w [di-]Ku, & [di'nã:n]T, [diɲ-]L, [dij-]Ki, var. DAN Ph [dã:n] a-w [dãn], var. EDAN W [e'dãn] [i-]W a-w [en'dãn] [in'dãn]T [dãn]Ku & [-'dã:n]
sous, dessous
ALIES [a'lijəs] [a'liɛs] [alies]
souvent
pelec'h = e-menn we
where? (interr.) [pe'lɛx] & [-leax] Li, occas. [plɛx] & [-e-]KuT, [palɛx]Ki, [plax] Go, var. PE LE [pe'le], [ple] (no mention of "e-pelec'h" in Favereau's dictionary). W and E use "e-menn" (Favereau) [e'mɛn] Wi [e'men], occas. [i'men] W, [vɛn] E
gwenn [gwɛn] [gɥɛn] [ɟɥɛn] & [-e-] W, a-w [-i-] as a family name or place name
white (adj.)
piv
who? (interr.)
gwreg
wife (f. gwragez) [gwrɛk] [grɥɛk] [grwek], often [grek] K & [gre:k] KL, ['gwra:ge] [grwa:ge] ['gra:ge] K, [-ɛs] L & occas. [gwe:k] T, [grwage], & occas. [-gət] K (in W, usually "maouez") (!! da wreg : [də'vrek] Ph, [da'hre:k] L)
maouez
woman (f. -ed); "old wife" (in e.g. "old wives' tale")/ female companion (locally, Ku) & wife (W) ['mawɛs] L & K ['mowəs] Ku, [mwe:s] W
labour
work (n. -ioù) ['la:bur] & [-ər] Ph, [labur] & [-u:r] W
ya
yes [ja] a-w [jɛ] KWi
c'hwi
you (pl. or form., as subj. or dir. obj.) [xwi], svt [hwi], [hɥi] occas. [fi] Ko (Big to Douarnenez)
te
you (sing./inform., as subj. or dir. obj.) [te] occas. [ti] (old form)
yaouank
young ['jowəŋ(k)] ['jawãŋ(k)] & [ɟ-], [jɛw-], [jəwãŋ(k)] & [iwãŋ(k)] W, var. yvank [ivãŋ(k)], [jə-] Wu
ho, hoc'h (before vowel)
your (plural or formal) [o] [oh-], causes hard mutation/provection in following consonant (& occas. hoc'h before LMNRY in E, KWi, Ku) occas. [u] W & Go, var. HOZ [uz-] E Sun.
DEHI [-h-]LWi, parf. dezi L [dεj] Ph, dehi W
À ELLE
DEHE = DEHO [-h-]LWi, parf. [dezo] L [dœ:] Kap Big. [dəhε]W, [dεh] / [dεw] Ph
À EUX, À ELLES
DEHAÑ parf. dezañ L [dãw] / [dã] Ph) = DEHOÑ W, & dehou W, [-h-]LWi
À LUI
DIN [-in]Ph, [-ɩn]Ku, [-iɲ]K, Go, [dεɲ]WPh
À MOI
DEOMP deom L de'mp Ku W, d'omp Ki, DIMP (T)
À NOUS
DEOC'H deoc'h L [dɛx] / [dax] Ku T, [dɔx] Ki W
À VOUS
OAD, m. -où / -joù [wa:t] ['oat]L [wɛ:t]W & E, a-w [nwa:t]T
ÂGE
SKOD, m. -où & -enn -où [sko:t], a-w [-u:-] & -enn : RACINE NOUEUSE (& tige, trique)
ÉCOT (d'arbre, & quote-part), parf. NOEUD (de tige), & (-enn) RACINE NOUEUSE (& tige, trique), fig. COTISATION
SKRIVAÑ ['skri:və] a-w [skri:v/f] & [skriw]KWi, [ʃkriɥ]Wu, ['skrifã]TL, ['skrwi:vã](sic)TE, var. SKRIVO [-o], var. SKRIVIÑ [skrivɛɲ
ÉCRIRE
PEGOULZ T [pe'guls] & [pə-]TKu, var. PEGOURZ W [pe'gurs] & [pi-]W, var. PE DA GOULZ [pedə'guls]ET, var. PEUR L [pø:r]L, var. PE EUR [pe'ør]Go, [peər]E, ['pehør]L, [pier]W & [peher]Wi, var. PEVARE [pe'va:re]K, & [pɛn'va:rə]Ku & [pɛn'væ:r]Ph, & var. PE DA AMZER [pedə'ãmzər]Go & var. PE DA VARE [pedə'va:re]KiKuAre
à quel moment & quand
SE [se] a-w [ze]T (dreist-oll T & Ku, e lec'h all AN DRA-SE)
ça
SKAOTAÑ ['skɔtə] [skotiɲ] & ['skawta]L, [skaɥdɛɲ]
ébouillanter, brûler gravement
CHAFOT (orth. Fav.), m. -où ['ʃafət], ['ʃalfɔt]Big., [ʃafot]
échafaud, & échafaudage
ESPERN ['ɛspɛrn] var. ESPERNAÑ [ɛ'spɛrnə] var. ESPERNIÑ [esperniɲ], a-w [isɲernɛɲ](sic)
économiser
SKOSSAD, adj., n.m. -is ['skɔsət] [skosat]
écossais (n., adj.)
SKOSS, m. -ed [skɔs] (mot ancien)
écossais (n., mot ancien)
INGAL ['iŋgəl] [iŋgal]
égal, parf. régulier, uniforme & indifférent, indifféremment
ILIS, f. -ioù / -où ['i:lis] [ilis] & ['i:ləs]Ku & ['i.ls](sic)Ph, [-iʃ]Ki, [əlis]Wi
église
FICHET-KAER
élégant
DIVROañ, -iañ, -iñ [di'vroə] & [-jə]Ku, [divroɛɲ] (pour les deux premières formes, Morv. donne [o:])
émigrer
DIVROAD, adj. ou m. -idi [di'vroət] [divroat], a-w -IAD [-jət], [-jat] (L) (noté sic !)
émigré, étranger
FORZH PEGEMENT
énormément
ESPERN ['ɛspɛrn] [ɛ'spɛrnə] [esperniɲ], a-w [isɲernɛɲ](sic)
épargner
ISPISSIRI, f. -où [ispi'si:ri] [ispisəri]
épicerie
PLUSK, -enn [plysk], a-w [plyʃk]W
épluchures, pluches
KOULZ, m. -où [kuls], var. KOURS [kurs]W
époque
STAL, f. -ioù [sta:l] [ʃt-] & -enn
étal, stand, parf. boutique, fond de commerce, par ext. affaire commerciale, fig. tintouin, & rayon (étagère)
STUDIER, m. -ion [sty'dijər] & [-'diɛr], [ʃtydier]
étudiant
HAÑV, m. -où [hã:(v)]EGo, [hãw]K, [hãɥ]W & [ã:]L, & -ioù
été, & belle saison en général de mai à la Toussaint
BEZAÑ ['beə] [beã] ['be:za] a-w ['beha]L [bi]Ph, var. BOUD (WKu & Go) [bu:t] & [bu(t)], a-w [by(t)], [bi(t)]Ph
être (v.)
Bezañ war e dalaroù = ober e dalaroù
être au bout du rouleau, être à l'agonie, toucher à sa fin
Bezañ war an dewezh = bezañ war zewezh
être au travail à la journée
Bezañ sod gant Ex. : hemañ zo sod gant ar brezhoneg.
être entiché de, raffoler de, être passionné par
"bezañ pell diouzh e gaseg"
être loin du but, avoir subi un échec, s'être écarté de son sujet, ne pas avoir deviné
Bezañ krog da (ex. "n'eo ket krog da vont d'ar skol c'hoazh" : il n'a pas encore commencé à aller à l'école)
être à faire qqch, avoir commencé à faire qqch
e oan, e oas, e oa, (loc. voa [vwa], [va]Ki, voe [vwe], [we] Big Ki, oe [we] W, oa-hi [waj]) e oamp, e oac'h, e oant. + Le b- du rad. apparaît en condition de non mut. : mar boa : s'il l'était. Fav. donne comme variante W : oen, oes, oe, oemp, eoc'h, oent, oed.
être à l'imparfait, conjugaison personnelle
Bezañ ouzh taol
être à table
