Rodzaje norm i przepisów. Akt normatywny.

*Norma sankcjonująca

Jest to norma (N2), która w swej hipotezie przewiduje naruszenie dyspozycji innej normy (N1), a w dyspozycji wyznacza konsekwencje, które powinny być zastosowane wobec osoby, która tę inną normę (N1) naruszyła

Systematyka aktu prawnego

Materia w akcie normatywnym jest uporządkowana i podzielona na pewne odcinki, przykładowo Kodeks Cywilny podzielony jest na księgi, części, tytuły, działy, rozdziały, paragrafy, ustępy, punkty

*Przepis blankietowy o charakterze fakultatywnym

Nie reguluje bezpośrednio określonej sfery stosunków prawnych, ale wskazuje podmiot upoważniony do wydania stosownych regulacji w określonej forme oraz zakres tych regulacji, przy czym upoważnienie to ma charakter fakultatywny

*Przepis blankietowy o charakterze obligatoryjnym

Nie reguluje bezpośrednio określonej sfery stosunków prawnych, ale wskazuje podmiot upoważniony do wydania stosownych regulacji w określonej forme oraz zakres tych regulacji, przy czym upoważnienie to ma charakter obligatoryjny

Ustawa wprowadzająca

Niekiedy powstaje odrębny akt normatywny, który zawiera przede wszystkim przepisy przejściowe i uchylające

Normy zasady w znaczeniu opisowym

Norma jako model ukształtowania jakiejś instytucji prawnej (zasada skargowości postępowania w sądzie)

Norma jednostronnie bezwzględnie wiążąca (semiimperatywna)

Norma prawna wyznaczająca pewne ramy postępowania, dająca swobodę stronom stosunku prawnego, ale w pewnych tylko granicach. Wyznacza granicę ochrony dla strony słabszej.

*Ius cogens

Norma skierowana do adresata zwanego zwykle adresatem pierwotnym, która wyznacza obowiązek prawny przez wskazanie wzoru zachowania mającego zastosowanie do tego adresata w określonych okolicznościach wskazanych w hipotezie tej normy

*prawo podmiotowe

Norma ta określa złożoną sytuacje prawną podmiotu prawa, przewidując określoną możność zachowania się tego podmiotu (działania lub zaniechania) nie będącą przy tym obowiązkiem tego podmiotu, a jednocześnie zobowiązując inne podmioty do postępowania (działania lub zaniechania), które umożliwia lub zapewnia realizację wskazanej możności zachowania się podmiotu prawa

Tytuł aktu

Oznaczenie rodzaju aktu, data wydania, ogólne określenie przedmiotu aktu; w rozporządzeniu także podstawa prawna jego wydania

Przepisy o zmianie przepisów obowiązujących

Polecenie zastąpienia jakiegoś obowiązującego przepisu innym lub dodania do przepisu czegoś nowego

*Kompetencja obligatoryjna

Przepis ten (nie będący przepisem blankietowym) upoważnia określony podmiot, najczęściej organ władzy publicznej do dokonania prawnej czynności konwencjonalnej, a jednocześnie dla tego podmiotu dokonanie wskazanej czynności konwencjonalnej ma charakter obowiązku prawnego

*Kompetencja fakultatywna

Przepis ten (nie będący przepisem blankietowym) upoważnia określony podmiot, najczęściej organ władzy publicznej, do dokonania prawnej czynności konwencjonalnej, a jednocześnie taki pdomiot ma możność, ale nie ma obowiązku dokonania wskazanej czynności konwencjonalnej

*Przepis wprowadzający

Przepis ten określa moment, w którym dany akt normatywny, bądź cały akt normatywny oraz odrębnie określone jego przepisy wchodzą w życie w rozumieniu formalnej teorii obowiązywania prawa

*ius dispositivum

Przepis ten określa wzór zachowania wiążący dla stron stosunku prawnego, a zarazem dopuszcza zachowanie odmienne, które wynikac może ze swobodnej decyzji stron o takim a nie innym ukształtowaniu tego stosunku

*przepis derogacyjny

Przepis ten wskazuje akt normatywny, przepis albo cząstkę przepisu, które z chwilą wejścia w życie danego aktu normatywnego tracą swoją moc prawną

*Przepis przejściowy

Przepis wskazuje, które przepisy należy stosować do przypadków ukształtowanych pod rządami uchylonego aktu normatywnego, a wymagających aktu stosowania prawa pod rządami nowych przepisów

Przepisy dostosowujące

Reguluje się sposób powołania *po raz pierwszy* organów i instytucji tworzonych nową ustawą, sposób przekształcania, likwidacji organów i instytucji *znoszonych* nową ustawą

Przepis ogólny (lex generalis)

Reguluje szeroki zakres spraw, ustalają ogólne reguły zachowania, obejmują szeroki katalog adresatów

Przepisy przejściowe (intertemporalne, międzyczasowe)

Regulują wpływ nowego aktu normatywnego na stosunki powstałe pod działaniem *przepisów dotychczasowych*: - sposób zakończenia postępowań będących w toku - skuteczność dokonanych czynności procesowych - regulacja dotychczasowych kompetencji, obowiązków

Przepisy merytoryczne szczegółowe

Szczegółowa regulacja spraw wymienionych w części ogólnej

*norma ogólna i do niej szczególna

Są to normy, w przypadku których hipoteza jednej (N1) mieści się w zakresie zastosowania innej normy (N2) oraz może przewidywać dodatkową okoliczność lub okoliczności, a jednocześnie dyspozycja tej normy (N1) jest odmienna od dyspozycji normy (N2)

Norma bezwzględnie wiążąca - ius cogens (imperatywna)

Ustanawia drogą zakazu lub nakazu 1 rodzaj zachowania, nie dopuszcza odmiennego

Przepis szczególny (lex specialis)

Ustanawia wyjątki, uregulowania odrębne od przepisów ogólnych.

Przepisy odsyłające

Ustanawiane w celu uniknięcia powtórzeń w akcie normatywnym tych samych treści lub w celu uzupełnienia ich treściami zamieszczonymi w innym miejscu. Istnieją odesłania (ten sam akt lub inne akty) wewnątrzsystemowe i pozasystemowe

Preambuła (arenga)

W konstytucjach lub innych doniosłych aktach może wystąpić po tytule, można przeczytać o założonym celu aktu (ratio legis), jej postanowienia są wykorzystywane w wykładni prawa

*przepis dostosowujący

W przepisie tym reguluje się w szczególności: 1) Sposób powołania po raz pierwszy organów lub instytucji tworzących nową ustawę 2) Sposób przekształcenia organów lub instytucji utworzonych na podstawie dotychczasowej ustawy w organy/instytucje tworzone przez nową ustawę 3) sposób likwidacji organów lub instytucji znoszonych nową ustawą

Normy zasady (zasady prawne)

Wiążące prawnie normy, zajmują wobec innych norm pozycję nadrzędną, zazwyczaj nakazują realizację określonej wartości ("więcej lub mniej").

Normy zasady w znaczeniu dyrektywalnym

Wskazujemy co być powinno, a nie co jest (władza zwierzchnia w RP należy do narodu)

Normy-reguły

Wyznaczają zachowanie powinne w taki sposób, że adresat może albo spełnić obowiązek albo go naruszyć, "wszystko albo nic"

Przepisy merytoryczne ogólne

Zakres spraw regulowanych aktem, postanowienia wspólne dla wszystkich przepisów merytorycznych, objaśnienie użytych określeń i skrótów

Norma względnie wiążąca - ius dispositivum (dyspozytywna)

Zakłada pierwszeństwo woli stron w kształtowaniu stosunków prawnych. Dopiero w sytuacji, gdy strony z tej swobody nie korzystają, proponuje pewien wzorzec zachowania.

Przepis blankietowy

Zawiera kompetencję normodawczą do stanowienia prawa. Wskazuje organ państwa, które takie reguły ma dopiero wprowadzić i formę w jakiej ma tego dokonać (upoważnienie do wydania zarządzenia, przepisu, akty, które będą zawierały normę prawną). Mogą przybierać formę upoważnienia obligatoryjnego albo fakultatywnego.

*Definicja legalna

Zawiera ustawowe określenie znaczenia jakie należy nadawać pewnemu terminowi bądź wyrażeniu językowemu używanemu w danym akcie normatywnym lub pewnej gałęzi prawa

*Klauzula generalna

Zawiera wyrażenia nieostre lub ocenne, w celu zapewnienia podmiotowi podejmującemu decyzję władczą większej swobody decyzji (luzu) i zastosowania w procesie stosowania prawa standardów wynikających z porządku innego niż prawo

Przepisy merytoryczne szczegółowe kolejność

a) przepisy prawa materialnego b) przepisy o organach (ustrojowe) c) przepisy o postępowaniu przed organami (proceduralne) d) przepisy o odpowiedzialności karnej (karne)

Przepisy końcowe - przepisy uchylające (derogacyjne)

określają, które z dotychczasowych obowiązujących aktów normatywnych lub przepisów zostają *uchylone* wraz z wejściem w życie nowego aktu normatywnego

Przepisy końcowe - Przepisy wprowadzające (o wejściu w życie aktu normatywnego)

zawierają postanowienia co do *terminu* i *trybu* wejścia nowo ustanowionego aktu normatywnego