28.5 veirur, veirungar og prótínsýklar

Lyf gegn veirum

Erfitt að þróa lyf gegn veirum því þær nota líffæri hýsilfrumunnar við afritun -Sum veirulyf trufla afritun veirunnar, önnur lyf geta haft áhrif á tengigetu veirunnar -Mjög oft eru engin lyf til við veirusýkingum -Sýklalyf eru ekki árangursrík gegn veirum.

Leynd (latency)

Erfðamengi sumra veira geta legið í dvala í erfðamengi hýsilfrumunnar-> kallast forveira -Hjálpar þeim að forðast það að ónæmiskerfið uppgötvi þær -Veiru DNA er afritað samhliða erfðamengi hýsilsins en nýja veirur verða ekki til. -Streita getur örvað forveiru í lífefnamyndunarferlið

Skref 2

Fer í gegnum umgjörðina og inn í hýsilfrumuna -Umgjörðin/hylkið sameinast frumuhimnunni -Restin af veirunni fer inn í frumuna -Ensím frumunnar fjarlægja hjúpin og genamegnið verður frjálst (afhjúpun)

Stærð og gerð veira

Flestar miklu minni en bakteríur -yfirleitt á milli 0,03-0,2 microm. -Mismunandi í laginu-> Gormar, kúlur, fjórflötungar og fl.

Skref 6

Knappskot -Nýjar veirur eru losaðar frá yfirborði frumunnar -Þær fá part af frumuhimnu og broddu hýsilfrumunnar -Hjúpuðu veirurnar verða loks færar um að dreifast og sýkja aðrar frumur.

HSV-2

Kynfæraáblástur -Smitast með kynmökum -Flestir sem eru sýktir munu finna fyrir endurteknum einkennum vegna mismunandi álags

Skref 4

Lífefnamyndun -Sumar af RNA sameindunum starfa sem mRNA til þess að mynda meira hjúp og brodda.

Veirungar

Naktar RNA sameindir sem kóða ekki fyrir prótin -Sýkja plöntufrumur og valda sjúkdómum

Prótínsýklar

Prótínsmitandi agnir -Veldur því að prótín breyta lögun sinni-> þetta lætur önnur prótón einnig breyta sinni lögum. Þetta veldur hrörnunarsjúkdómum í taugakerfinu -Berst með áti/neyslu á sýktum vefjum-> Riða í sauðfé, Kúariða og Kuru (berst á milli mann með mannaáti, (ooojjj)).

Skref 5

Samsetning -Þroskaður hjúpur myndast í kringum afritið af erfðameningu

Hvernig verður vakaflökt?

Stunudum geta tvær veirur sýkt sömu frumu -RNA brotin blandast þar til vírusinn fjölgar sér. -Veldur því að nýja samsetningar á vökum verða á yfirborði næstu veira sem myndast.

HSV-1

Teng hitasærindum og blöðrum við munn

Einkirningarsótt

-Af völdum Epstein-Barr veirunni -Aðallega hjá börnum og ungu fólki -Helstu einkenni: hiti, þreyta, bólgnir eitlar og fl. -Ef börn smitast koma einkennin oft ekki fram

Fjölgun veira (rosa gott að skoða mynd á bls. 576 í nýjustu útgáfunni)

-Brodur á veirunni og viðtaki á frumuhimnu hýsilfrumunnar passa saman. Leiðir til þess að veiran smýgur inn í frumuna. -FJölgun skiptist í 6 atriði.

Skref 1

Festir sig við yfirborð hýsilfrumna.

Herpesveirur

Þrálát sýking sem getur verið falin í langan tíma (í dvala) -Getur haft áhrif á þekjuvefsfrumur, taugar og blóðfrumur til dæmis: HSV-1, HSV-2, hlaupabóla og einkirningasótt

Mislingar

-Einn mest smitandi sjúkdómur sem berst manna á milli-> getur smitast með lofti -Frá afhjúpun líða um 7-12 dagar þar til einkenni koma fram -Rauð útbrot -Dauðsföllum fer minnkandi með átaki í bólusetingum (MMR bólusetning, einnig gegn hettusótt og rauðum hundum)

Retróveira (víxlveira)

-Genamengið er RNA -Ensím snúa afrituninni við (RNA yfir í DNA) -DNA afritið (cDNA) etur fellt sig inn í erfðamengi hýsilfrumunnar -Dæmi: Eyðni (HIV)

Hlaupabóla

-Hjá ungabörnum -Getur komur aftur eftir 60 ára sem sjúkdómur sem kallast ristill-> Sáraukafullar blöðrur á svæðum sem liggja að skyntaugum -Búið að þróa bóluefni gegn hlaupabólu

Flensa af völdum inflúensu

-Hár hiti, beinverkir og mikil þreyta -Hitaeinkenni vara í um viku, hitt getur verið í allt að 3 vikur. (getur leitt til dauða) -Faraldur brýst út -Getur fengið inflúensu aftur og aftur af því hún getur breyst snögglega-> vakaflökt (mótefnavakarnir breytast). -Erðamengi inflúensu samanstendur af átta RNA brotum.

"líkamspartar" veiru

-Kjarni -Veiruhjúpur -Genamengi: DNA eða RNA: bæði DNA og RNA geta verið einfaldur eða tvöfaldur. ATH: allar aðrar lífverur hafa tvöfalda DNA keðju -Sérstakt veiruensím getur verið inní hjúpnum. -Veirur eru huldar með umgjörð úr fitu. -Broddar-> utan á umgjörðinni, hjálpa veiruuni að bindast yfirborði hýsilfrumunnar.

Veirur- almennt

-Veirur ekki gerðar úr frumum -Þær eru sníkjudýr, fjölga sér inní lifandi frumum (hýsilfrumum) -Hafa samt erfðamengi sem stjórnar fjölgun þeirra

Veirusjúkdómar í mönnum

-Venjulegur hiti og flensa -Flensa af völdum inflúensu -Mislingar -Herpesveirur

Venjulegur hiti og flensa

-Yfrielitt af völdum nasaveiru -Nefrennsli, vægur hiti og þreyta - Vara í ca viku. -Til eru yfir 200 stofnar, þess vegna getur maður fengið hita og kveð aftur og aftur.

Skref 3

Afritun -Veiruensím gera fullkomið afrit af erfðameningu (t.d. RNA í sumum tilfellum)

Dæmi um frumulausar sjúkdómsvaldar?

Veirungar og prótínsýklar